خطر مرگ

شب از نیمه گذشته است. مرد بد حال است. به سختی نفس می‌كشد. مرد معتاد است. این از قیافه‌اش پیداست. زن همراهش مدام زیر لب زمزمه می‌كند: <می‌خواست ترك كند، داشت ترك می‌كرد. سرشب حالش خوب‌خوب بود.>
چند لحظه بعد خبر را می‌شنود: <متاسفم، نتوانستیم كاری برایش بكنیم، تمام كرد.>
حالا همه چیز تمام شده اما علت مرگ باید روشن شود و زن مجبور است به سوال‌ها جواب دهد. می‌گوید و می‌گوید تا دوباره به این جمله می‌رسد:<داشت ترك می‌كرد. دوستش برایش آمپول آورده بود. آمپول را كه زد یك‌دفعه حالش بد شد. ایناهاش>! پزشك آمپول را می‌گیرد و نگاه می‌كند: <نور جیزك> است. داروی تقلبی ترك اعتیاد كه همین هفته پیش وزارت بهداشت نسبت بهآن هشدار داده بود. تولید كشورهای همسایه است و توسط افراد سودجو وارد بازار شده است.
در اطلاعیه که در وزارت بهداشت آمده بود:<آنچه به نام نورجیزك، تمجیزك، افزور، نوپروجزیك و تالیجیزك عرضه می‌شود حاوی تركیبات متعدد و خطرناكی است كه استفاده از آن‌ها بعضا منجر به مرگ می‌شود.> اما سر و كله این‌ <جیزك>‌ها از حدود ۱/۵ سال پیش در ایران پیدا شده است.
خانم دكتر تاجیك كارشناس وزارت بهداشت و سرپرست تیمی كه عملیات آزمایش بر روی تركیبات این مواد را برعهده داشته است، در این‌ باره ‌به سلامت می‌گوید: <اولین گزارش از عوارض مصرف این مواد حدود یك و نیم سال پیش به ما رسید و به دنبال آن گزارش‌های پراكنده‌ای از پزشكان،‌ بیمارستان‌ها و داروسازان و كسانی كه این مواد را مصرف كرده بودند، دریافت كردیم.> وی می‌افزاید: <در اكثر این موارد بیماران با عوارض شدید به مراكز درمانی مراجعه كرده بودند و پس از پرس‌وجوی فراوان كادر درمانی از همراهان بیمار، در نهایت مشخص شده بود كه علت بروز عوارض چه بوده است.
این داروهای تقلبی كه به صورت ویال عرضه می‌شوند و به صورت وریدی تزریق می‌شوند،‌در صورت تزریق سریع، ‌منجر به اختلال شدید تنفسی و مرگ می‌شوند.> نارسایی شدید كبدی، بروز مشكلات كلیوی و نشانگان كوشینگ از دیگر عوارض مصرف این مواد هستند. دكتر تاجیك در این مورد می‌گوید: <در ۹۹ درصد موارد افراد برای ترك اعتیاد و به توصیه دیگر دوستان معتاد خود یا حتی توزیع كنندگان مواد اقدام به تزریق این مواد كرده‌اند و یك درصد هم به عنوان جایگزین مواد مخدر به استفاده از این مواد روی آورده‌اند.>به گفته دكتر تاجیك در تمام این موارد حتی در صورتی كه تزریق دارو باعث مرگ آنی فرد نشده باشد، پس از حداكثر ۳ یا‌۴ ماه مصرف، عوارض نمایان شده‌اند. عوارضی چون ورم پشت و صورت و افزایش چربی در نقاطی از بدن به گونه‌ای كه در ابتدا فرد تصور می‌كند چاق شده است، اما پس از مدتی این چاقی به صورت نامتقارن نمایان می‌شود.
از دیگر علایم می‌توان به ریزش موی‌سر، افزایش موی بدن، مشكلات كلیوی و ادراری و همچنین بروز حالات تهوع اشاره كرد كه به گفته دكتر تاجیك مصرف كنندگان داروهای تقلبی ترك اعتیاد، هر یك، بسته به میزان مصرف به مشكلاتی چند از این دست، مبتلا شده‌اند. ایجاد نارسایی قلبی و نارسایی در غدد فوق‌ كلیوی و همچنین عقیم شدن استفاده كنندگان در دراز مدت از دیگر عوارضی است كه مصرف این داروهای تقلبی به دنبال دارد.
● مسافری از پاكستان
مرداد ماه سال ۸۳ معاونت مبارزه با موادمخدر در ناصرخسرو تهران جوانی ۲۸ ساله را دستگیر كرد. این جوان ۴۰ آمپول در كلاه خود پنهان كرده بود و ماموران پس از جست‌وجوی بیشتر، ۶۵ آمپول دیگر متعلق به وی را در محل كشف كردند. این متهم در بازجویی اعتراف كرد كه در حال مسافركشی با موتور، یك پاكستانی را سوار كرده است و او كه پولی به همراه نداشته، آمپول‌ها را به جوان داده و از او خواسته آنها را بفروشد و كرایه خود را بردارد، اما وقتی كه مشاهده كرده ماموران، جوان را دستگیر كرده‌اند، پا به فرار گذاشته است.
در آن زمان دادسرای جرایم‌ پزشكی، دارویی و مواد بهداشتی نام داروهای مكشوفه را تمجیزك، تری‌جیزك و تالیجیزك و به عنوان داروهای غیرقانونی ترك اعتیاد اعلام كرد، اما اكنون پس از گذشت یك سال و نیم عوارض مرگبار این داروها مشخص شده است.
دكتر تاجیك در این زمینه می‌گوید: <ما می‌دانیم این داروی تقلبی كه به نام‌های مختلف عرضه شده است، تولید یكی از كشورهای همسایه است اما بر روی بسته‌بندی آن نام یك كشور اروپایی به عنوان تولید كننده دارو ذكر شده است.> وی ادامه می‌دهد: <اصولا دارویی به نام نورجیزك وجود ندارد. داروی واقعی <نورجزیك> است كه نوعی مسكن است. البته این دارو نه در ایران تولید می‌شود و نه وارد كشور می‌شود.
اما گروهی سودجو تركیباتی را كه این عوارض مرگبار را به همراه دارند، با هم مخلوط كرده‌اند و به عنوان داروی ترك اعتیاد و با اسامی مختلف وارد بازار كرده‌اند.> به گفته دكتر تاجیك در پاكسازی محله ناصرخسرو مقدار زیادی از این داروها به دست آمده است. وی به افرادی كه از این داروها استفاده كرده‌اند توصیه می‌كند كه در اولین فرصت به پزشك مراجعه كنند و حتی‌المقدور نوع آمپولی را كه مصرف كرده‌اند به همراه داشته باشند. دكتر تاجیك همچنین تصریح می‌كند :<ممكن است بعضی پزشكان با این مواد و عوارضشان آشنایی نداشته باشند كه در این صورت می‌توانند با تماس با واحد اطلاع‌رسانی داروها در وزارت بهداشت، ‌اطلاعات لازم در این زمینه را كسب كنند.>
● فقط مراكز معتبر
بر پایه آمار رسمی در كشورما ۳/۵ میلیون نفر مصرف كننده مواد مخدر هستند و بیش از ۱/۵ میلیون نفر به این مواد معتادند. طبیعی است كه ترك اعتیاد اساسی‌ترین نیاز این عده است، نیازی كه اگر به شكل اصولی به آن پاسخ داده نشود حكایت از چاله درآمدن و در چاه افتادن می‌شود. بر اساس آمارهای به دست آمده اگر در درمان اعتیاد از روش‌های غیر فنی و غیرآكادمیك استفاده شود میزان موفقیت زیر ۵ درصد است، در صورتی كه استفاده از روش‌های صحیح میزان موفقیت را ۵۵ تا ۶۰ درصد افزایش می‌دهد.
در این میان تخصیص بودجه كافی به مراكز ترك اعتیاد، اطلاع‌رسانی و افزایش و تجهیز مراكز معتبر برای درمان اعتیاد از جمله فعالیت‌هایی است كه باید بیش از پیش در دستوركار مسئولان قرار گیرد. از سوی دیگر كسانی كه در خانواده فرد معتادی دارند كه درصدد ترك است باید به خاطر داشته باشند كه فقط به مراكز معتبر و دارای مجوز برای ترك اعتیاد مراجعه كنند و از پذیرفتن توصیه‌های افراد غیركارشناس در این زمینه خودداری كنند. همچنین توصیه متخصصان به این قبیل شهروندان این است كه از مصرف هر گونه دارو به منظور ترك اعتیاد به صورت خوراكی، تزریقی و ... كه افراد غیرمتخصص معرفی می‌كنند، بپرهیزند.

‌ سپیده سمایی

منبع : روزنامه سلامت