جاذبه های طبیعی کویر قم

گرچه طبیعت سبز كوه های بلند و قلل سفیدپوش سواحل نیلگون و. . . زیبا و تماشایی است اما در كویر نیز مناظر شگفت انگیز و دیدنی های بسیار وجود دارد كه در هیچ جای دیگر نمی توان یافت. صحراهای پوشیده از نمك تپه های طلایی شن های روان كوه ها و تپه های خاكی و. . . همه از چشم اندازهای بی نظیر كویری است.
منطقه وسیع دشت كویر از بزرگ ترین و مهم ترین مناطق اكولوژیكی ایران از نظر تنوع گونه های حیوانی و گیاهی در جهان كم نظیر است. بخشی از این منطقه از سال ۱۳۴۳ به عنوان پارك ملی اعلام شد. پارك ملی كویر با بیش از ۶۰۰ هزار هكتار مساحت در جنوب شرقی تهران واقع است و قسمتی از آن در استان قم قرار دارد. این پارك ملی نمونه ای تقریبا بكر از طبیعت است كه به دلیل داشتن ذخایر با ارزش گیاهی و جانوری و ویژگی های استثنایی از میراث طبیعی و ملی كشور به شمار می آید.
تپه های شن های روان با وزش باد همواره در حال تغییر شكل و جابه جایی است. انبوه این شن های روان طلایی همراه با بوته های پراكنده مناظر زیبا و دلفریبی را به وجود می آورد. نسیم صبحگاهی كویر، طلوع خورشید و در هنگام اوج اشعه سرخ فام نور خورشید و درعصر كه با وزش نسیم ملایم دیگر گرما حس نمی شود و بالاخره آسمان كویر در شب كه همه ستارگان با فاصله ای كم در آسمان شفاف گرد هم می آیند همه و همه از دیدنی ها و مناظر طبیعی ای به شمار می روند كه تنها در كویر می توان آنها را دید.
● دریاچه نمك
دریاچه نمك از دیگر جاذبه های طبیعی استان به شمار می رود. این دریاچه بخشی از كویر نمك است كه در شرق قم واقع شده و فقط زمستان ها آب دارد. حضور ورقه های نمك و برداشت آن كه از اوایل تابستان در منطقه جنوبی این دریاچه آغاز می شود دیدنی است.
● دریاچه حوض سلطان
دریاچه حوض سلطان كه با مساحتی حدود ۳۳۰ كیلومتر مربع به «دریاچه قم»، دریاچه شاهی و «دریاچه ساوه» نیز مشهور است، در جهت غربی - شرقی در شمال غربی دریاچه نمك و شمال استان قم قراردارد. برخی با توجه به نام ساوه كه به آن داده اند آن دریاچه را به حوض سلطان منتسب كرده اند از جمله «گوبینوو» و»«دیولافوآ» در سفرنامه های خود می نویسند احتمالا این دریاچه ممكن است بخشی از دریای بزرگ ساوه بوده باشد كه در روز تولد پیغمبر(ص) خشك شده و این نشانه ای از ظهور پیغمبر اسلام بوده است.
دریاچه حوض سلطان با مناظر گوناگون و دیدنی خاص خود در ساعات مختلف روز و در فصل های گوناگون، زیبایی را به نمایش می گذارد. اما مردمان ساكن در روستاهای اطراف سودمندی های آن را نیز در نظر دارند و از آن در بهبود زندگی خود استفاده می نمایند.
در حقیقت دریاچه حوض سلطان شامل دوچاله جدا از هم به نام «حوض سلطان» و «حوض مره» است كه مجموعه آن بیشتر به نام حوض سلطان معروف شده و كمتر از حوض مره یاد می شود.
آب هایی كه به این دریاچه وارد می شود دایمی نیست و به علت عبور از طبقات نمكی بی نهایت شور است. هرگاه ورود آب افزایش یابد سطح دریاچه گسترش یافته و اراضی پست و شوره زار و باتلاقی پیرامون را با آب صاف می پوشاند و به صورت دریاچه بزرگی درمی آید. خاك اطراف به سبب خشك شدن تدریجی دوایر متحدالمركزی را حول مركز دریاچه تشكیل می دهد كه میزان شوری از مركز به طرف بیرون به تدریج كاهش می یابد.
دریاچه حوض سلطان بعد از اسلام تا حدود سده ۱۹ میلادی دوره های خشك و مرطوب فراوان دیده و برحسب تغییرات مجرای رود مسیله یا رود شور به صورت دریاچه باتلاق و كویر در آمده است. از زمان صفویه به بعد نیز ارتباط بین دریاچه حوض سلطان و دریاچه نمك به سبب تاسیس سدی در بالای پل دلاك كه آب رود قره چای را به دریاچه نمك هدایت می كرد قطع یا ضعیف شد. در سال ۱۲۶۲ ش دو نیمه دریاچه حوض سلطان به هم متصل شد و تشكیل دریاچه بزرگی را داد. گویند در سال ۱۲۹۹ هـ. ق با تخریب سدی كه در برابر مسیله رود قرار داشت دریاچه هر روز كوچك تر شد. برای آباد كردن زمین های زراعتی ساوه هم سد ساوه را تعمیر و مانع هدر رفتن آب شدند. این امر موجب خشكی باتلاق های اطراف دریاچه و مانع ورود آب به دریاچه حوض سلطان شده است.
● غارها
غار وشنوه؛ در ۶۰ كیلومتری قم در كوه اردهال چهار غار قرار دارد كه در داخل یكی از آنها منبع عظیمی از آب وجود دارد. این آب از شكاف كوه سرازیر می شود و به صورت چشمه فوران می كند. این غار یكی از جاذبه های بسیار دیدنی استان قم به شمار می رود.
غار كهك: در ۳۰ كیلومتری جنوب قم واقع است و یكی از آثار طبیعی و باستانی استان به شمار می رود.
● سایر نقاط دیدنی
▪ شهر كهك
این شهر از سه سمت مشرف به ارتفاعات است و دره زیدان در شرق آن قرار دارد از این رو دارای آب و هوایی معتدل و است. حضور امامزاده زینب خاتون (ع) خانه ملاصدرا و غار معروف كهك عامل مهمی برای جذب گردشگران به این منطقه است.
▪ روستای وشنوه
روستایی ییلاقی كه یكی از زیباترین روستاهای ایران به شمار می رود و فندق آن از شهرت خاصی برخوردار است.
▪ روستای نایه
این روستای ییلاقی در بخش خلجستان از دیگر روستاهای دیدنی استان قم و ایران محسوب می شود.
▪ روستای جمیزقان
در بخش خلجستان در ۶۵ كیلومتری شمال غرب شهر قم در دره ای قرار دارد. رودخانه «وزوا» از جنوب آن می گذرد، وجود رودخانه، كوه ها، گردنه، چشمه و پوشش گیاهی مناسب و داشتن آب و هوایی معتدل و خشك از خصوصیات جالب توجه این روستا به شمار می رود.
▪ روستای اول
از روستاهای ییلاقی با درختان خرم و آب وهوای مطبوع است كه یكی از فضاهای طبیعی دلنشین را شكل می دهد.

منبع : روزنامه جوان