جنگلهای ایران

تفاوت آب و هوا و اختلاف درجه گرما در نقاط مختلف کشور ، انتشار درختان جنگلی و تقسیمات جغرافیایی ویژه گیاهی را سبب شده است. در شمال ایران جنگلهای انبوه و مرطوب پایگاه ویژه خود را بوجود آورده‌اند. آب و هوای مناطق شمالی کشور تقریبا مشابه آب و هوای نواحی اطراف دریای مدیترانه می‌باشد. بخشهای شرقی و غربی کشور ، حوزه پخش جنگلهای خشک و تنک و سواحل جنوبی ایران که جزء نواحی گرمسیری و حاره محسوب می‌شود، دارای جنگلهای تنک از گونه درختان نواحی گرمسیری است و با جنگلهای سایر نقاط کشور کاملا متمایز می‌باشد.
● جنلگهای شمال
از کوههای ارسباران و آستارا شروع شده و به جنگلهای خشک مشرق منتهی می‌شود. این جنگلها دامنه شمالی سلسله جبال البرز را می‌پوشانند. آستارا که مبدا جنگلهای مرز محسوب می‌شود. دارای آب و هوای خیلی مرطوب و معتدل می‌باشد. مقدار بارندگی در این منطقه در سال به یک متر بالغ می‌شود. آب و هوای نقاطی که دور از دریای شمال واقع هستند از قبیل کوهستانهای آذربایجان و نواحی شرقی گرگان دارای آب و هوای خشک‌تری است.
پخش و انتشار درختان جنگلی نیز به علت اختلاف آب و هوای و اختلاف بارندگی سالیانه ، در نواحی مختلف متغیر می‌باشد. درختان جنگلی نیز در صورت تغییر ارتفاع نقاط تغییر می‌یابد. درختانی که در نقاط ساحلی آستارا و تالش وجود دارند در سواحل مازندران وسایر نقاط و کرانه‌های دریای شمال دیده نمی‌شوند. از درختان جنگلهای شمال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ راش: این درخت بیشتر در نقاط کوهستانی دیده می‌شود و چوب آنها در مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
▪ سرخدار: بیشتر در ارتفاعات متوسط جنگلهای شمال دیده می‌شود. چوب سرخدار سخت و سنگین و دارای الیاف یکنواخت و رشد آن نامنظم است و نسبت به آفات گیاهی بادوام است.
▪ بلند مازو: از سایر گونه ها فراوان‌تر است. چوب درختان جوان سخت‌تر از درختان مسن است.
▪ کلهو (Diosperos): در کلیه جنگلهای مرطوب شمال وجود دارد.
▪ آزاد: این درخت صنعتی در تمام جنگلهای شمال وجود دارد.
▪ توسکا: در ایران دارای دو گونه ییلاقی و قشلاقی است. نوع ییلاقی این درخت در بیشترین نقاط جنگلهای شمال وجود دارد.
▪ نمدار (زیرفون): پایگاه انتشار این درخت در جنگلهای شمال از آستارا تا مینودشت است.
● جنگلهای نواحی خشک و استپی
ترکیب درختان نواحی خشک و استپی با ترکیب درختان نقاط مرطوب متفاوت است. بعضی از درختان در حد فاصل جنگل و استپ واقع شده‌اند و بعضی نیز تا مرز فوقانی و خاتمه جنگل بالا می‌روند.
● جنگلهای جنوب ایران و گرمسیری
درختان جنگلی این نواحی اغلب با محیط سازش نموده و منظره خاصی را به خود گرفته‌اند. برخی از آنها مانند افوربیا فاقد برگ هستند و بعضی دارای برگهای گوشتی هستند. بعضی دیگر دارای ساختمان داخلی مشخص هستند مثلا برگ خرزهره دارای فرورفتگی‌های ویژه با کرکهای فراوان است که از تبخیر آب گیاه جلوگیری می‌کند.
● درختچه‌های کویر
ساختمان درختچه‌های اطراف کویر نیز از لحاظ آب و هوا و جنس خاک با رستنی‌های سایر نقاط متفاوت و متمایز هستند مانند اسکنبیل که اغلب آنها یا فاقد برگ هستند و یا دارای برگهای گوشتی هستند.
● درختان جنگلی میوه
فندق ، به ، کنار ، عناب ، انار ، سیب ، گلابی ، گوجه ، آلبالو ، انجیر ، انگور ، پسته ، بادام ، زرشک ، تمشک و ... از جمله این درختان هستند.
● جنگلهای پسته
در میان درختان جنگلی میوه دار جنگلهای ایران ، جنگلهای پسته چه از لحاظ وسعت پایگاه و حوزه چخش و چه از لحاظ اقتصادی ، از اهمیت خاصی برخوردار هستند. در جنگلهای خراسان ، بلوچستان ، فارس ، لرستان و کرمان درختانی از خانواده پسته وجود دارند که به نام بنه یا پسته وحشی خوانده می‌شوند. جنگل پسته خواجه کلات یکی از خالص‌ترین و بزرگترین جنگلهای پسته طبیعی ایران است. این جنگل در خط مرزی ایران و شوروی سابق در شمال خراسان و غرب سرخس و جنوب دشت قره قوم قرار دارد.