«سولاریس» دشوارترین ساخته تارکوفسکی

در میان آثار تاركوفسكی، «سولاریس» كمتر از بقیه درك شده است و به یك معنا این فیلم دشوارترین اثر تاركوفسكی است. سولاریس محصول سال ۱۹۷۲ اتحادجماهیر شوروی است كه در مدت زمان دو ساعت و ۴۵ دقیقه به شیوه سیاه و سفید فیلمبرداری شده است. هر چند در بخش های كوچكی از فیلم نیز شاهد پخش صحنه های رنگی هستیم.
● درباره فیلم
اگر چه «سولاریس»، فیلمی علمی - تخیلی محسوب می شود، اما به جای تاكید بر پیشرفت های فضایی و فناوری های روز، بر روانشناسی متمركز شده است.داستان فیلم علی رغم آن كه در یك ایستگاه فضایی متروك می گذرد، اما شخصیت های ماجرا درگیر یك داستان روانشناختی بودند. آندروی تاركوفسكی در این فیلم به ضعف آدمی (علی رغم همه پیشرفتهای علمی اش) در برابر نیروهای برتر معنوی می پردازد و نشان می دهد كه آدمی چقدر در برابر ناخودآگاه، خاطرات و وجدان خود آسیب پذیر و محدود است.
برخی از منتقدان معتقدند «سولاریس» اثر چندان موفقی در كارنامه هنری تاركوفسكی نیست این در حالیست كه «سولاریس» به یك معنا دشوارترین اثر این كارگردان است وهیچ چیز از سایر آثار تاركوفسكی كم ندارد.«سولاریس» نسبت به سایر كارهای تاركوفسكی كمتر از سوی ناقدین دولتی مورد تاخت وتاز قرار گرفت و نمایش آن در شوروی با دشواری كمتری مواجه شد.
● داستان فیلم
تاركوفسكی «سولاریس» را بر اساس رمانی علمی - تخیلی از استانیسلاو لم لهستانی ساخته است و درست زمانی را برای كارگردانی این فیلم انتخاب كرد كه آثار علمی - تخیلی از محبوبیت بسیاری بین مردم جهان و روسیه برخوردار بودند.با این حال فیلمنامه ای كه تاركوفسكی ارائه داد، تفاوت زیادی با رمان داشت و به جای این كه جنبه علمی - تخیلی رمان را پر رنگ كند، بیشتر به روایت انسانی ماجرا پرداخت.
در فیلمنامه تاركوفسكی، آدم ها در سیاره سولاریس با گذشته شان روبه رو می شوند و این چیزی است كه در رمان «لم» وجود داشت. در طرح اولیه حتی تاركوفسكی می خواست كار را به جایی برساند كه قصه «سولاریس» را در زمین روایت كند كه با مخالف تهیه كننده رو به رو شد.در اثر تاركوفسكی، «سولاریس» یك سیاره دور افتاده در یك نقطه ناشناخته از كهكشان است كه گاه آن چه در رویاهای آدمی و در خاطرات اشخاص ساكن در آن روی می دهد، تجسم حقیقی یافته و مقابل دیدگان افراد ظاهر می شود.
این امر باعث بروز مشكلاتی در زندگی خصوصی آن ها شد و گاه آن ها را به خودكشی می كشاند. یك دانشمند روانشناس برای تحقیق درباره مرگ هایی كه در آنجا روی داده به سیاره سولاریس اعزام می شود، اما او نیز دستخوش تجسم خاطرات گذشته اش با صورتی حقیقی می شود.
● حضور در جشنواره های جهانی و اكران در سینماها
سینمایی «سولاریس» تا كنون در كشورهای استرالیا، آرژانتین، شیلی، آمریكا، انگلیس، سوئد، كره جنوبی، هنگ كنگ و سنگاپور به نمایش درآمده است. این فیلم به نسبت سایر آثار تاركوفسكی با دشواری كمتری برای نمایش در شوروی مواجه شد. اما نسخه اصلی وكامل فیلم كه به سال ۱۹۸۲ در خارج از اتحاد جماهیر شوروی نمایش داده شد، حدود دوازده دقیقه بیش از فیلمی كه تا آن زمان در جهان پخش شده بود، به طول انجامید.«سولاریس» در سال ۱۹۷۲ كاندیدای نخل طلای كن بوده است و در نهایت توانست جایزه فیبرشی و جایزه ویژه هیات داوران كن را برای آندره تاركوفسكی به ارمغان آورد. این فیلم همچنین در جشنواره فیلم های علمی - تخیلی، ترسناك و فانتزی آمریكا شركت كرد و كاندیدای دریافت جایزه بهترین فیلم علمی - تخیلی شد.
● درباره فیلمساز
به گزارش ایسنا،آندره تاركوفسكی چهارم آوریل ۱۹۳۲ در یكی از روستاهای ناحیه ایوا نووا در اتحاد جماهیر شوروی متولد شد. مادر او در دانشكده ادبیات درس خوانده بود و پدرش در زمره مشهورترین شاعران اتحاد شوروی قرار می گرفت. او مادرش را بزرگترین مشوق خود برای یادگیری ادبیات و سپس فیلمسازی می داند.
تاركوفسكی تنها سه سال داشت كه پدرش و مادرش را ترك كرد و آنان را با شرایط بسیار سخت دوران جنگ جهانی دوم تنها گذاشت. او هیچ گاه نتوانسته خاطرات دوران كودكی را از ذهن خود دور كند و در اغلب فیلم هایش تاثیر این دوران دیده می شود.تاركوفسكی در دوران جوانی به یادگیری موسیقی و نقاشی مشغول شد و از رها كردن موسیقی به عنوان بزرگترین اشتباه زندگی اش یاد كرد.او در سال ۱۹۵۱ برای مدتی به یادگیری زبان عربی مشغول شد و پس از مدتی آن را رها كرد.
تاركوفسكی، در سال ۱۹۵۴ وارد انجمن دولتی سینما شد و در كلاس های میخاییل ایلیچ رم، یكی از بزرگترین فیلمسازان شوروی شركت كرد.او اگر چه در این مدرسه مسائل بسیاری را در زمینه فیلمسازی آموخت، اما در مجموع به تحصیل در مدارس سینمایی اعتقاد نداشت. تاركوفسكی در سال های آخر عمر جلای وطن كرد و در سوئد اقامت گزید.شاهكار ماندگارش «ایثار» را در همین كشور ساخت.وی سرانجام در ساعت یك بامداد روز ۲۹ دسامبر ۱۹۸۶ در شهر پاریس بر اثر بیماری سرطان چشم از دنیا فرو بست. از جمله مشهورترین آثار این كارگردان می توان به «نوستالژیا» (۱۹۸۲)، آندری روبلف (۱۹۶۶)، كودكی ایوان (۱۹۶۲) و آیینه اشاره كرد.
● بازیگران فیلم
در سینمایی سولاریس بازیگرانی چون ناتالیا باندرچوك، دوناتاس بانیونیس، ژوی ژاروت و والدیسلا و ورتشسكی به ایفای نقش پرداخته اند.

منبع : روزنامه ابرار