جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


الگوهای ارتباط درزندگی


الگوهای ارتباط درزندگی
باید بدانید كه هر زمان صحبت می كنید، تمام وجود شما صحبت می كند. خواه متوجه باشیم و یا نباشیم. بدن ها هم خود را با احساسی كه از ارزش خود داریم، سازگار می كنند.
در هر خانواده ای كه ارتباط به سطح حقیقی یا مستقیم معنای كلام به كار رفته متمایل نباشد، این امكان هست كه در جهت خلاف اعتماد و عشق هدایت شوند. در ارتباطات خانواده های آشفته، معمولاً پیام های دو سطحی منتقل می شوند. در نتیجه شنونده با دو پیام مغایر مواجه می شود كه حاصل آن ابهام، سردرگمی و آسیب زدن به روابط شفاف و اطمینان بخش است:
مثلاً پنجاه درصد مردم هرچه فكر كنند یا احساس كنند «بلی» می گویند (سازشگر). سی درصد، بی توجه به آنچه فكر یا احساس می كنند «نه» می گویند (سرزنشگر). پانزده درصد نه «بلی» می گویند و نه «نه» و هیچ احساسی از خود نشان نمی دهند (حسابگر). نیم درصد، چنان رفتار می كنند كه انگار اصلاً «بلی» یا «نه» یا احساسی وجود ندارد (گیج). از چهار و نیم درصد باقی مانده فقط یك درصد مردم پاسخشان واقعی است. بنابراین چنین به نظر می رسد كه ما انسانها مردمی حیله گریم كه خود واقعی را پنهان می كنیم و به بازی های خطرناك با یكدیگر می پردازیم.اجازه دهید از نزدیك نگاهی اجمالی به این الگوهای كلی پاسخگویی بیفكنیم كه غالباً افراد برای رفع تهدید به كار می گیرند. در تمام حالات هر فرد، خطر را احساس می كند و در مورد آن واكنش نشان می دهد اما چون مایل نیست كه ضعف خود را آشكار كند، می كوشد آن را به یكی از صورت هایی كه درمقاله زیرآمده است مخفی سازد.فرد سازشگر همواره سخنانش در جهت جلب توجه دیگران و خود شیرینی است و سعی دارد از هر موضوعی كه موجب ناخوشایندی دیگران شود، معذرت خواهی كند و هرگز مخالفتی نشان ندهد. خود را بی ارزش می شمارد و خود را مسئول تمام اشتباهاتی می داند كه اتفاق افتاده اند. با هر انتقادی كه از او می شود، موافق است. در فكر این نیست كه چیزی برای خود بخواهد. همواره به هر تقاضایی جواب «بلی» می دهد.
● واژه هایی كه به كار می برد:
▪ موافق: «آنچه شما بخواهید درست است. من اینجا هستم تا شما را خوشحال كنم» .
▪ بدن حالت رقت آمیز به خود می گیرد: «من بیچاره ام.»
▪ درون: «من احساس هیچ بودن می كنم، اگر او نباشد در حكم مرده هستم. من بی ارزشم» .
▪ سرزنش كردن: سرزنشگر، ایرادگیر و خودكامه و ارباب است و دیگران را خوار و پست می كند. سرزنشگر بیشتر علاقه مند است كه سلطه خود را بر دیگران تحمیل كند و نه اینكه واقعاً در صدد كشف حقیقت باشد. در صورتی احساس ارزش می كند كه دیگران از وی اطاعت كنند.
▪ واژه های كاربردی: مخالف «هیچ وقت كاری را درست انجام نمی دهی» .
▪ بدن وضع ملامت كننده دارد: «در اینجا من ارباب هستم.»
▪ درون: «من تنها و ناموفق هستم.»
▪ حساب كردن: حسابگر، بسیار مرتب و منطقی است. فردی است آرام، خونسرد و آسوده خاطر. این افراد دارای یك هدف و كمال مطلوب هستند: «از كلمات صحیح استفاده كن، احساسی از خود نشان مده و واكنش نداشته باش» .
▪ واژه های كاربردی: بیش از حد منطقی: «اگر كسی با دقت به دیگری نگاه كند، متوجه معایبش می شود.»
▪ بدن: حساب می كند: «من آرام، خونسرد و آسوده خاطرم» .
▪ درون: «احساس می كنم آسیب پذیرم» .
▪ گیج كردن: فكر آدم گیج در هیچ جا متمركز نیست. هرگز جوابی بجا نمی دهد. هر عملی كه از او سر می زند، بی ربط است. سؤالات دیگران را نشنیده می گیرد و به مطالب خود می پردازد.
▪ واژه های كاربردی: كلمات نامربوط و بی معنی
▪ بدن: كج و معوج
▪ درون: «هیچ كس توجهی به من ندارد. هیچ جا، جای من نیست.»
استفاده از هر یك از این چهار روش پاسخگویی، احساس كم ارزشی تولید می كند و واكنش های معمول اجتماعی نیز این راه های ارتباطی را تقویت می كند. البته بسیاری از اینها در ابتدای كودكی و در دامان مادر آموخته می شود:
«سوءاستفاده نكن، خودخواهی است كه انسان چیزی را برای خودش بخواهد» (سازشگری را تقویت می كند)
«هرگز اجازه نده دیگران بر تو غالب شوند» (به سرزنشگر شدن كمك می كند).
«این قدر جدی نباش، زندگی را سخت نگیر» (باعث تقویت گیجی می شود).
در حالی كه در یك آدم همطراز، نوعی كمال، روانی گفتار، سرحالی و گشادگی چهره وجود دارد.
فرض كنید، بازوی شما به بازوی شخص دیگری برخورد كند، آن وقت....
▪ سازشگر: «ببخشید، من واقعاً آدم دست و پاچلفتی هستم.»
▪ سرزنشگر: «ای بی احتیاط، بازویت را جمع كن كه دفعه دیگر تنه نزنم» .
▪ حسابگر: «سهواً دستم به شما خورد اگر آسیبی رسیده، حاضرم جبران خسارت كنم» .
گیج (با نگاه به شخص دیگر): «هی این آدم، دیوانه است» .
همتراز (مستقیماً به شخص نگاه می كند): «به شما تنه زدم؟ خیلی متأسفم، دردتان آمد؟»
● ترس هایی كه مانع همتراز شدن فرد می شود، عبارت های زیر است:
▪ ممكن است اشتباهی از من سر بزند.
▪ ممكن است طرف مقابل این اشتباه را دوست نداشته باشد.
▪ شخصی از من انتقاد خواهد كرد.
▪ ممكن است من نظر خود را تحمیل كنم.
▪ او فكر می كند كه من خوب نیستم.
▪ ممكن است تصور شود كه من فرد ناكاملی هستم.
▪ ممكن است مرا ترك كند.
عده بسیاری از مردم، نگران این گونه تهدید ها هستند. همه ما چنین چیزهایی را برای تهدید كردن خود به كار می گیریم.اگر فكر كنید لازم است همیشه انسان كاملی باشید، احتمال زیاد می رود كه همیشه بتوانید به نقصی در خود پی ببرید. اما اگر بتوانید به تمام این تهدیدها جواب آری بدهید می توانید پیشرفت كنید، می توانید همطراز باشید و آزادانه از شعور خود استفاده كنید و با وجود خود تماس واقعی داشته باشید. همطراز بودن امكان رشد، شایستگی، خلاقیت، صداقت و تعهد برایتان فراهم می كند و می توانید با مشكلات، چنان كه سزاوار است روبه رو شوید. در این صورت فاصله بین مردم كمتر خواهد شد. نمی توان به همطراز بودن تظاهر كرد. آنچه كه باعث نجات مردم می شود، هدایت آنان در جهت دستیابی به دل های خودشان، احساساتشان، جسمشان و مغزشان است. آنگاه می توانند آنچه را كه در ضمیر دارند بیان كنند و به روابط بالنده و نتایج رضایتبخش برسند. مطمئن باشید كه هر كس كه به مخفی كردن احساسات خود بپردازد- بخصوص اگر نیرومند و جدی باشد- بدن یا صورتش قصد او را فاش می كند، در نتیجه پنهان كننده به صورت دروغگو یا ریاكار جلوه گر می شود. اگر سعی كنید تمایلات خود را مخفی سازید یا جلوی آن را بگیرید خیلی در این امر، موفق نخواهید بود. این تمایلات صبر می كنند و در اولین فرصتی كه كنترل شما از میان رفت، خود را نمایان می سازند. هر یك از چهار نوع پاسخ ذكر شده صورت هایی برای سرپوش گذاشتن بر خبرهایی از شماست. در پاسخ سازشگرانه نیازهای خود را برای خودتان مخفی می كنید. در پاسخ سرزنشگرانه هم نیازهای خود و هم دیگران را پنهان می كنید.حسابگر نیازهای خود را هم برای خود و هم دیگران مخفی می كند. همین نیازها در روش گیج كننده نیز نادیده گرفته می شود. اینها سپرهایی هستند كه مردم احساساتشان را در پشت آنها پنهان می كنند، تا صدمه نبینند. مشكل، متقاعد ساختن آنان به این است كه با بیان احساسات به آنها صدمه نمی رسد.نود درصد كارروان درمانگر همین است كه روشن كند بزرگترین وظیفه فرد این است كه خود را بشناسد و بداند كه بیان احساسات درست خطری در برندارد. كسانی كه نمی توانند یا نمی خواهند خود را نشان دهند افراد خیلی تنهایی هستند. پنهان كردن احساسات راهی است برای مصون ماندن از صدمه دیدن.احساس ما بستگی دارد به نوع ارتباطی كه برقرار می كنیم. با احساس منفی و پایین شروع می كنید. ارتباطی ضعیف با یك نفر برقرار می كنید وضعتان بدتر می شود و رفتارتان آن را منعكس می كند و به همین نحو ادامه می یابد. آگاهی، اولین قدم برای تغییر است. برای تغییر این وضع و بهبود شرایط لازم است كه خود، خواستار تغییر باشید و نیاز به آن را دریابید. شما در نحوه پاسخگویی، حق انتخاب دارید و می توانید نقش دلخواه خود را گزینش كنید،: «من می توانم سازشگر باشم، می توانم سرزنشگر، حسابگر، گیج یا همطراز باشم، می توانم انتخاب كنم، برای خودم ترجیح می دهم كه پاسخ دهنده از نوع همطراز باشم. این نوع پاسخ بهترین نتیجه را دارد. برای من توان و امكان معذرت خواهی بدون سازشگری، مخالف بودن بدون سرزنش كردن، منطقی بودن بدون كسل كردن دیگران، عوض كردن موضوع بدون گیج كردن، رضایت خاطر بیشتر، رنج درونی كمتر و مجال و فرصت زیادتر برای رشد و ارتباط رضایتبخش با دیگران به همراه دارد. به علاوه این برخورد موجب شایستگی و صلاحیت بیشتر می شود. ضمناً می توانم مسئولیت و زحمتی را كه از آن ناشی می شود را هم بپذیرم.»
از سوی دیگر با خود خلوت داشتن، نیز از مسائل مهم در ارتباط است. پنهان داشتن راز ممكن است دیگران را برنجاند.واقعیت این است كه شما در چنین موقعی مایل نیستید درباره احساسات خود صحبت كنید، در این مورد هم صادق باشید وهم همطراز. بگویید: «من تصمیم گرفته ام در حال حاضر مطلبی درباره آنچه فكر یا احساس می كنم به زبان نیاورم.»اگر انتظار داشته باشید كه همیشه حرف دلتان را به زبان بیاورید، این عامل می تواند باعث ناراحتی شما شود. كلید كار این است كه بتوانید زمان مناسب را انتخاب كنید. داشتن خلوت و تنهایی جزئی از حفظ و نگهداری اعتماد به نفس است.گسترش ملاطفت به معنی تیشه زدن به ریشه، سفت و سخت بودن نیست. شما به سفت و سخت بودن نیز احتیاج دارید و می توانید هر دو خصلت را داشته باشید و دلیلی برای ترجیح یكی بر دیگری وجود ندارد. اما باید جا و مكان هر یك را بشناسید و از هر كدام در وقت مناسب استفاده كنید. آرزومند آدم هایی هستیم كه برای خود، ارزش قائلند و خود را خلاق، صاحب صلاحیت، مهربان، درستكار و دوست داشتنی احساس می كنند.تمرین نقش آدم های سازشگر، سرزنشگر، حسابگر، گیج و همطراز را ایفا كنید و مقایسه كنید.
وجیهه زحمتكش
منبع : بانک مقالات ارتباطات اجتماعی


همچنین مشاهده کنید