دانستنیهایی درباره متادون و نقش آن در درمان اعتیاد

● متادون چیست؟
متادون متعلق به گروهی از مواد به نام شبه‌مخدر‌هاست. شبه‌مخدر‌ها موادی شیمیائی و شبیه به مورفین هستندكه به عنوان داروهای مسکن استفاده می‌شوند. متادون به صورت مصنوعی ساخته می‌شود و به عنوان جانشینی برای درمان افراد وابسته به هروئین و سایر شبه‌مخدر‌ها به كار می‌رود. طول مدت اثر آن بسیار طولانی تر از هروئین است به طوری كه مدت اثر یك دوز واحد آن تقریباً ۴۸-۲۴ ساعت است؛ درحالیكه درمورد هروئین ممكن است فقط ۲ ساعت باشد.
● متادون چگونه اعتیاد را درمان می‌کند؟
متادون در طی سم زدائی جایگزین مواد مخدر مصرفی می‌گردد و سپس بتدریج مقدار دارو کاهش داده می‌‌شود. این کاهش دارو بدون علائم یا با علائم خفیف همراه است زیرا بدلیل کمتر بودن وابستگی جسمی این دارو نسبت به سایر مواد مخدر و طولانی اثر بودن آن، بدن بیمار طی دوران قطع مصرف مواد، فرصت احیاء را پیدا کرده و عوارض سم زدائی کاهش می‌یابد. لازم به یاد آوری است که متادون اعتیاد را درمان نمی‌کند بلکه فقط در مرحله سم زدائی بیمار کاربرد دارد.
● آیا متادون اعتیادآور نیست؟
این دارو نیز در صورتی که خود سرانه و بدون برنامه درست و تحت نظر پزشک مصرف شود می‌تواند وابستگی جسمی بهمراه داشته باشد. البته وابستگی جسمی این دارو از سایر مواد مخدر کمتر است. همچنین مصرف این دارو حالت سرخوشی و نئشگی بسیار کمتری نسبت به سایر مواد مخدر دارد.
● آیا متادون عوارضی ندارد؟
بعضی از بیماران پس از مصرف متادون بدون توجه به کم و یا زیاد بودن متادون ممكن است برخی از علائم و عوارض زیر را تجربه كنند كه ارتباطی با دوز مصرفی متادون ندارد: تعریق، یبوست، درد ماهیچه‌ها و مفاصل، خارش مختصر، کاهش اشتها، تهوع مختصر. این عوارض مدت كوتاهی پس ازمصرف متادون فروكش می‌كند.
● آیا محدودیت و یا ممنوعیتی برای مصرف متادون وجود دارد؟
درافرادی كه كاركرد كبدی آنها ضعیف است (به طور مثال عفونت هپاتیتB، سایر انواع هپاتیت‌ها و نیز استفادهٔ طولانی مدت از الكل) مقدار متادون تجویز شده نیاز به نظارت دقیقی دارد.
● روش کار سم‌زدایی با متادون چگونه است و من چگونه قرصها را دریافت می‌کنم؟
در یك برنامهٔ درمانی معمولاً متادون به صورت قرصهای پودر شده و یا پودر محلول در شربت تجویز می‌گردد و تمام مقدار داروی مورد نیاز بیمار بطور یکجا و در درمانگاه توسط بیمار میل می‌گردد.
● من چه غذاها و یا نوشیدنی‌هایی را باید و نباید مصرف کنم؟
دوره درمانی متادون هیچ محدودیت غذایی ندارد و فردباید بدلیل تعریق زیاد و شرایط درمان حداقل دولیتر آب و سایر نوشیدنیها را در روز بنوشد تا دچاركمبود آب بدن نشود.
● قوانین درمانگاه برای مصرف متادون چیست؟
قوانین درمانگاه برای مصرف متادون مطابق دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که در حین تشکیل پرونده به اطلاع می‌رسد.
● آیا متادون تست اعتیاد را مثبت می‌کند؟
متادون تست نواری ادرار مورفین را مثبت نمی‌کند و در صورتیكه مواد مخدر همراه متادون مصرف شود نتیجه تست مثبت خواهد شد.
● آیا با این روش درمانی درد یا علامت دیگری ندارم؟
در طی ۲الی ۳ روز اول درمان، تعیین دوز مصرفی بیمار انجام می‌گردد و در طی این مدت احتمال وجود برخی علام از تعریق و بی‌قراری گرفته تا حتی درد خفیف وجود دارد که بدلیل تجمع اثر دارو در طی چند روز، در روزهای آینده برطرف خواهد شد و وضعیت بیمار طبیعی می‌گردد. سپس طبق برنامه داروی روزانه بیمار کاهش یافته و درطی این کاهش دارو نیز احتمالا بیماران، برخی از علائم فوق الذکر را نشان خواهند داد.
● درمان من چقدر طول می‌کشد؟
دوره سم زدایی با متادون در صورت بستری ۱۵-۱۰ روز و بصورت سرپائی ۳۰-۲۰ روزه است که در مجموعه آتیه دوره۴۵روزه ملاک عمل است. البته اتمام درمان در این مدت به وضعیت جسمی و روانی بیمار نیز بستگی دارد و برخی علائم و بیماریها ممکن است دوره درمان را طولانی کند.
● من چه موقع می‌توانم نالترکسون مصرف کنم؟
حداقل ۱۵ روز پس از مصرف آخرین دوز متادون و در صورتی که هیچیک از داروها و مواد مخدر و شبه مخدر توسط بیمار مصرف نشده باشد(رجوع شود به بروشور نالترکسون)
● آیا در زمان درمان متادون می‌توانم فعالیتهای روزانه‌ام را انجام دهم؟
بلی در بیشتر روزهای دوره درمان با متادون حال عمومی بیمار خوب است و قادر به انجام فعالیتهای روزمره می‌باشد اما در طی روزهای اول و تعیین دوز و همچنین در طول درمان و با کاهش دوز ممکن است بیمار به استراحت نیاز داشته باشد.
● آیا با این روش اعتیادم عود نخواهد کرد؟
انتخاب روش مناسب برای سم زدائی تنها بخشی از برنامه ترک اعتیاد است و کاهش احتمال عود اعتیاد به ادامه درمانهای روانپزشکی و رواندرمانی بستگی دارد.
● حین درمان می توانم مواد مخدر استفاده نمایم؟
خیر مصرف هرگونه مواد مخدر و یا شبه مخدر، الكل، محرک و روانگردان، آرامبخش و یا هرگونه دارو بطور خودسرانه باعث افزایش اثر متادون وایجاد حالت مسمومیت می‌گردد برای بیمار خطرناک است.
● اعتیاد به چه موادی را می توان با روش متادون ترک نمود؟
تقریبا وابستگی به تمام انواع مواد مخدر را می‌توان با این روش درمان نمود.
● علائم مسمومیت با این دارو چیست؟
گروه دوم عوارض مربوط به مصرف بیش از اندازه دارو است که می‌تواند نشانه مسمومیت با متادون نیز باشد. این علائم عبارتند از: خواب آلودگی و چرت زدن، ضعیف شدن نبض و كاهش فشار خون، تهوع و استفراغ، طپش قلب، تنفس سطحی، سرگیجه، مردمك نوك سنجاقی، اختلال در عملكرد جنسی، كاهش دمای بدن، گردش خون ضعیف، کوما و مرگ و در صورت بروز هر یک از علائم فوق می‌بایست بلافاصله پزشک را مطلع نمود.
● آیا می‌توان این دارو را با سایر داروها استفاده نمود؟
درصورت نیاز به مصرف دارو درصورتی که توسط سایر پزشکان تجویز شده باشد حتما با اطلاع و هماهنگی درمانگاه مصرف دارو را ادامه دهید.
● آیا خانمهای باردار و یا در حال شیر دادن می‌توانند از این روش برای سم‌زدایی استفاده کنند؟
بلی اصولا روش درمانی مناسب برای خانمهای باردار و در حال شیر دادن درمان با متادون است که پس از تائید متخصص روانپزشك و البته بصورت طولانیتر درمان انجام می‌گردد.
دکتر شاهین قره خانی