آمریکا باید گوش دهد

● مصاحبه اشپیگل با بشار اسد
« بشار اسد » ، رئیس جمهور ۴۰ ساله سوریه ، معتقد است خاورمیانه روی لبه پرتگاهی در حركت است كه در عمق آن ، چیزی جز آشوب و هرج و مرج نیست . او در مصاحبه با مجله آلمانی « اشپیگل » ( ماه سپتامبر ) ، از روابط سخت كشورش با آمریكا ، فشارهایی كه برای رفتن به جنگ وجود دارد و چالش هایی كه از جنگ در لبنان و عراق پدید آمده است ، سخن گفته است .
● آقای رئیس جمهور ، حمله نافرجام تروریست ها به سفارت آمریكا در عراق ، باعث كشته شدن شش نفر شد و یك بار دیگر توجه دنیا را به روابط پیچیده سوریه و آمریكا معطوف كرد . شما از پیشینه این حمله چه می دانید ؟
▪ این اتفاق ، یك حمله تروریستی بود كه در ظاهر نمی توان چیز زیادی در مورد آن گفت . تروریسم ، امروز حالتی فكری است كه از یك سو با جهل و نادانی سروكار دارد و از سوی دیگر می توان آن را ناشی از یاس و ناامیدی از وضعیت سیاسی حاكم بر جامعه دانست كه گاهی حالت انتقام به خود می گیرد . پیشینه حمله آخر هم این گونه به نظر می رسد : واكنشی به سیاست های آمریكا در عراق و فلسطین .
● یكی از مهاجمان ، مدتی پس از انجام عملیات تروریستی زنده بود . آیا سرویس های اطلاعاتی شما توانستند اطلاعاتی از این فرد به دست آورند ؟
▪ نه . او در آن مدت در كما بود . اطلاعات ما بر پایه چیزهایی است كه از كامپیوتر مهاجمان به دست آمده است . این ها از همان طیف فكری هستند كه ما می شناسیم ؛ مردان القاعده ؛ در یك صحنه زنجیره وار از جنس جهان بینی خاص شان ، مردان جوانی از مناطق حاشیه ای دمشق كه رابطه ای با جهان بیرونی ندارند ؛ یعنی دقیقا چیزی كه آن ها را خطرناك می كند . ما می توانیم با یك گروه تروریستی مبارزه كنیم ، اما این هسته های ایزوله شده به ما می گویند چنین ایده هایی به صورت گسترده در سطح جامعه نفوذ پیدا كرده اند .
● وزیر امور خارجه آمریكا ، خانم رایس ، از سوریه به خاطر نقشی كه در پیشگیری از حمله داشت ، تشكر كرد . اما شما در جواب به تندی از سیاست های خاورمیانه ای آمریكا انتقاد كردید . چرا از این رفتار كه نشانه نادری از حسن نیت آمریكا بود ، استفاده نكردید ؟
▪ خانم رایس از ما به خاطر سیاست هایمان تشكر نكردند ، تنها از واكنش ما به این تهاجم تشكر كردند . اما این حمله دقیقا به خاطر سیاست های آمریكا در منطقه اتفاق افتاد .
● چرا آمریكا باید در این مورد مقصر باشد ؟
▪ چون آن ها به ناامیدی در كشور ما دامن می زنند و گفت و گوی میان فرهنگ ها را كم رنگ می كنند و تازه بعد از آن ، نوبت به ادبیات آمریكایی ها می رسد . استفاده رئیس جمهور بوش از واژه « فاشیسم اسلامی » نمونه بارز آن است . سخنان اخیر پاپ هم بخشی از آن است . چنین حالاتی ، اوضاع را پیچیده تر می كنند و نیاز به انتقام را ایجاد می كنند .
● احساس انتقام در عراق و فلسطین می تواند قابل درك باشد ؛ اما در سوریه ؟
▪ اشتراكات زیادی بین مردم ما وجود دارد . چه در عراق ، چه فلسطین و چه سوریه . ما احساسات ، عادات و تعصبات مشتركی داریم . به دمشق نگاه كنید . ۵۰۰ هزار پناهنده از بلندی های اشغال شده جولان ، ۵۰۰ هزار پناهنده از فلسطین و ۱۰۰ هزار نفر از عراق این جا زندگی می كنند . ما به نیازهای این مردم اهمیت می دهیم . اما آن چه از غرب دریافت می كنیم ، درخواست هاست .
● چه اتفاقی باید بیفتد تا آمریكا و سوریه آشتی كنند ؟
▪ آمریكا باید گوش دهد ؛ باید به درخواست ها و علایق دیگران گوش دهد . اما دولت آمریكا علاقه ای به شباهت ها ، حتی اگر آشكار و عیان باشند ، ندارد . به جنگ علیه تروریسم فكر كنید . به نظر من روش واشینگتن را می توان همچون روش دكتری دانست كه برای از بین بردن تومور یك بیمار به آن شلیك می كند . تروریسم ، به جای ناپدید شدن ، در حال رشد است . ما هر دو از آن رنج می بریم ، اما ‌آمریكا نمی خواهد با ما همكاری كند .
● این وضعیت پس از ۱۱ سپتامبر كمی متفاوت بود .
▪ بله . پس از حمله ۱۱ سپتامبر . من نامه ای به بوش نوشتم و همكاری های امنتیی بیشتری پیشنهاد كردم . این پیشنهاد برای مدتی مورد استقبال قرار گرفت و ما ، همان طور كه رئیس سیا « جرج تنت » در كنگره مطرح كرد ، جان آمریكایی های بسیاری را نجات دادیم . بعد ، جنگ عراق شروع شد و آمریكا مشكلات بسیاری پدید آورد ، همكاری ما هم تمام شد .
● پس از حمله اخیر ، دوباره بین دیپلمات های سوریه و آمریكا ارتباط برقرار شد .
▪ بله . اما این كه این ملاقات ها به جایی برسند یا نه به خواست آمریكا بستگی دارد . چه موضوعاتی باید مورد بحث قرار بگیرند ؟ آیا ما می خواهیم یك جا بنشینیم ، قهوه بخوریم و در مورد آب و هوا حرف بزنیم ؟ یا می خواهیم در عراق ، لبنان و فرآیند صلح خاورمیانه به چیزی برسیم ؟ آن ها كه این را از دولت آمریكا می پرسند هرگز به دیدگاه آمریكا نخواهند رسید .
● یك دیدگاه وجود داشت ؛ دموكراسی در عراق ، مدلی برای منطقه .
▪ این دموكراسی امروز كجاست ؟ نام گذاری شواهد برای رسیدن به یك دیدگاه كافی نیست . این كه من می گویم یك قصر بزرگ خواهم ساخت ، اما پولی برای آن ندارم یك دیدگاه نیست ، یك تصویرسازی است .
● وقتی كه مساله به عراق می رسد ، شما بسیار بدبین می شوید . كشورهای خاورمیانه چه كار می توانند برای عراق بكنند ؟
▪ من قبل از جنگ هم بسیار بدبین بودم . من به آمریكایی ها گفتم شكی نیست كه شما پیروز خواهید شد . اما بعد در یك مرداب غرق خواهید شد ؛ چیزی كه الان اتفاق افتاده است . از آن كه من فكر می كردم بدتر است . دو مشكل بزرگ در عراق وجود دارد : اول مساله فدرالیزم است ، چیزی كه بزرگترین منازعه بین سنی ها و شیعه هاست و دوم كركوك و درگیری های داخلی است كه میان كردها و اعراب در جریان است . به این مشكلات باید توجه نشان داد . اشاره بیش از حد به انتخاباتی كه آمریكایی برای عراق به ارمغان آورده اند و بالا رفتن استانداردهای زندگی در عراق ، كمكی به آمریكایی ها نخواهد كرد . این ها مسایل سطحی جامعه عراق هستند .
● مشكلات تقسیم عراق به سه بخش شمال كردنشین ، جنوب شیعیان و مركز سنی ها چه خواهند بود ؟
▪ این مساله مخرب و آسیب رسان خواهد بود ، نه تنها برای عراق كه برای تمام منطقه ، از سوریه و اطراف خلیج فارس گرفته تا آسیای میانه . پاره كردن یك گردنبند و افتادن دانه های آن را به زمین تصور كنید . تقریبا تمام كشورها عوامل تجزیه كننده طبیعی دارند و وقتی كه تجزیه نژادی و دینی در یك كشور اتفاق بیفتد ، به زودی در دیگر مناطق هم اتفاق خواهد افتاد . همچون پایان حیات اتحاد جماهیر شوروی خواهد بود و حتی بدتر از آن ، جنگ های بزرگ ، جنگ های كوچك ، هیچ كس قادر نخواهد بود منازعات را كنترل كند .
● پس شما علاقه مند هستید كه فردی قوی و بانفوذ عراق را یكپارچه نگه دارد ؟
▪ الزاما نه یك فرد ، یك هسته مركزی قدرتمند و این باید به عراقی ها واگذار شود كه مشخص كنند این هسته چه گونه باید باشد . یك هسته مركزی سكولار بهترین و مناسب ترین گزینه برای یكپارچه نگه داشتن این پازل قومی و مذهبی است ، اما باید یك كاراكتر قوی ملی هم داشته باشد . آن هایی كه با تانك های آمریكا به عراق رسیدند ، قابل قبول نیستند .
● پس از آ‎تش بس میان اسراییل و حزب الله ، شما یك سخنرانی مهم در مورد وضعیت خاورمیانه داشتید . در این مصاحبه ، از « مقطع زمانی انتقادآمیز تاریخ سوریه و منطقه » یاد كردید . فرصت در چه نهفته است ؟
▪ آشكار است كه جنگ و منازعه و ناپایداری وضعیت ، برای هیچ كس قابل قبول نیست . حال آمریكا وارد صحنه می شود ، چون فقط آمریكا به خاطر سنگینی اش می تواند معامله گر اصلی صلح در خاورمیانه باشد ، اما بوش زیرفشار است و متهم شده است كه برای برقراری صلح در شش سال در عراق ، مدیریت نكرده است . نقش دیپلماسی اروپا هم در حال رشد است . ما به طور مشخص نمی خواهیم اروپا نقشی ویژه ای ایفا كند . ما انتظار داریم اروپا و آمریكا برای به دست آمدن صلح در كنار هم باشند .
● نقش سوریه چیست ؟
▪ بدون سوریه صلحی در خاورمیانه نخواهد بود . منازعات لبنان و فلسطین به طور مستقیم به سوریه مرتبط می شوند . من پیش تر به ۵۰ هزار پناهنده فلسطینی اشاره كردم . اگر ما می خواستیم منازعات خود را با اسرائیل درباره بلندی های جولان حل كنیم ، صلح به دست نمی آمد . می توانستیم امید فلسطینی ها را از آمدن بگیریم و آن ها را به جنگ جویان مقاومت تبدیل كنیم . همین دلیل این است كه سوریه برای رسیدن به صلح پایدار در منطقه بسیار تعیین كننده است.
● چه بر سر پناه جویان فلسطینی خواهد آمد ؟ آن ها به كجا باز خواهند گشت ؟
▪ آن ها حق بازگشت دارند ؛ حداقل به فلسطین .● فلسطین یا اسراییل ؟
▪ باید در این مورد با فلسطینی ها حرف می زدید . چیزی كه ما الان در مورد آن صحبت می كنیم ، بازگشت آن ها به فلسطین است ؛ چیزی كه جورج بوش هم در مورد آن صحبت می كند . اما این مساله چند سوال ایجاد می كند . این كشور اصلا چه نوع كشوری است ؟ یك كشور مستقل یا فقط چند تكه زمین كه چند كیلومتر مربع را پوشش می دهد ؟ من معتقدم كه بیشتر پناه جویان نمی خواهند به اسراییل برگردند . بیشتر آن ها می خواهند به مرزهای ۱۹۶۷ برگردند . مشكل این جاست كه در حال حاضر ، اسراییل حتی مساله بازگشت را رد می كند . این برای ما غیرقابل قبول است .
● ادبیات شما در سخنرانی تان كمی متفاوت بود . شما اسراییل را « دشمن » خواندید و « نبرد پرشكوه » حزب الله را ستودید و نتیجه این كه « فرانك والتراشتاینمایر » وزیر امور خارجه آلمان ، سفر خود را به دمشق لغو كرد .
▪ هر بار كه شما آلمانی ها به سوریه می آیید ، از آزادی بیان حرف می زنید . چرا اجازه نمی دهید كه من هم « بیان » خود را داشته باشم ؟ سیاستمداران باید جدا به همه چیز گوش دهند . در سخنرانی ، من ۵۷ بار از واژه صلح استفاده كردم و اگر این سخنرانی بوی جنگ می داد ، چه طور یك نفر می تواند این حقیقت را كه آلمان هر سال یك زیردریایی به اسراییل می دهد تفسیر كند ؟
● آیا از این كه « اشتاین مایر » سفر خود را لغو كرد ، ناامید شدید ؟
▪ البته ؛ اما وزیر امور خارجه آلمان با وزیر امور خارجه ما در تماس بود و گفته بود كه می خواهد سفر را دوباره برنامه ریزی كند . یك چیز دیگر ، بیشتر مردم كشور من همان طور كه من حرف زدم ، فكر می كنند . ما همه باید به افكار عمومی احترام بگذاریم ، اروپایی ها برای مردم شان و من برای افكار عمومی در سوریه .
● افكار عمومی در آلمان قبول نمی كرد كه وزیر امور خارجه شان به « دشمن » خطاب شدن اسراییل واكنش نشان ندهد .
▪ اما اسراییل بخشی از كشور مرا اشغال كرده است . البته كه اسراییل یك دشمن است . اگر می خواهید نقشی را در منطقه ما بازی كنید ، باید بتوانید از نقطه نظر ما به مسایل نگاه كنید . این گفتار در مورد طبقه بندی حزب الله به عنوان یك « سازمان تروریستی » صادق است . وضع نمی تواند این گونه باقی بماند . در سال ۲۰۰۴ آلمان نقش مهمی در تبادل اسرای حزب الله و اسراییل بازی كرد . نكته مهم دقیقا همین جاست ، كار كردن با واقعیت هایی كه در این بخش از دنیا وجود دارد .
● تاریخ آلمان هم نقش خود را بازی می كند . آیا قبول می كنید كه آلمان مسوولیت ویژه ای در قبال اسراییل دارد ؟
▪ منظورتان این است كه اسراییل باید فلسطینیان و اعراب را بكشد ، چون روزگاری یهودیان در آلمان كشته شده اند ؟
● البته كه نه . ما در مورد حق اسراییل برای موجودیت صحبت می كنیم .
▪ چرا از حق ما هم برای بودن حمایت نمی كنید ؟ برای ما ، تعداد مهم است و در این جا اروپا بیشتر از آمریكا به ما نزدیك است . اروپا دنیای ما را می شناسد .
● اما از الان تا زمان بسیار زیادی ، كشتی های آلمانی در سواحل لبنان گشت زنی خواهند كرد . شما در مورد ماموریت ارتش آلمان در لبنان چه فكر می كنید ؟
▪ این به ماموریت بستگی دارد . آلمان قرار است از رسیدن اسلحه به حزب الله جلوگیری كند . تاریخ به ما می گوید هیچ كس نمی تواند از مسلح شدن یك گروه مقاومت ، هنگامی كه از حمایت مردم برخوردار است ، جلوگیری كند .
● ماموریت غیرممكن برای نیروی دریایی آلمان ؟
▪ تا وقتی كه حمایت مردم از حزب الله در همین سطح فعلی باقی بماند ، بله ؛ ماموریت غیرممكن برای نیروی دریایی آلمان . این جا افكار عمومی مقاومت حزب الله علیه اسراییل را مشروع می داند . من به اروپایی ها نصیحت می كنم : وقت خود را تلف نكنید ، ریشه های مشكل را شناسایی كنید .
● سوریه چگونه از حزب الله حمایت می كند ؟ با اسلحه ؟
▪ حزب الله به عنوان یك سازمان مقاوت حق مسلح شدن دارد و آن ها بیش از نیازشان اسلحه دارند . در سوریه ، ما با تحویل اسلحه خود را هدف یك حمله اسراییلی قرار نمی دهیم . ما حزب الله را با كمك به بازسازی لبنان و باز كردن درهای دانشگاه هایمان به روی دانش آموزانش حمایت می كنیم .
● در حال حاضر ، سوریه روابط بسیار خوبی با ایران دارد . شما با نظر رئیس جمهور « محمود احمدی نژاد » كه « اسراییل باید از نقشه حذف شود » موافقید ؟
▪ اظهارنظر بسیار معروفی است ، چون دیگر هیچ كس به نیات صلح طلبانه اسراییل اعتقاد ندارد . امروزه نسلی در حال رشد است كه اعتقاد دارد تنها زور و قدرت صلح را به ارمغان خواهد آورد .
● آیا شما هم چنین نظری دارید ؟
▪ من به جنگ اعتقادی ندارم ، من به اصول بازدارندگی اعتقاد دارم .
● این چیزی كه منظور احمدی نژاد است ، نیست .
▪ من نمی گویم كه اسراییل باید از نقشه حذف شود . ما می خواهیم صلح كنیم ، صلح با اسراییل .
● پس شما نقطه نظر متفاوتی نسبت به احمدی نژاد دارید ؟
▪ صادقانه بگویم ، من تا به حال شخصا با او در این مورد صحبت نكرده ام ، اما حتی نظرات شخصی من ، آرزوی من برای صلح می تواند روزی تغییر كند و وقتی كه امید از بین برود ، جنگ تنها راه حل باقی مانده است .
● اسراییل قوی است ، اما به خاطر جنگ در لبنان ضعیف شده است . آمریكا قوی است ، اما به وسیله عراق ضعیف شده است . سوریه و حزب الله به خاطر نزاع اخیر قدرت یافته اند . بنا بر منطق شما ،‌ آیا الان زمان صلح فرا نرسیده است ؟
▪ مردم من در جنگ از من می پرسیدند : « چرا همیشه از صلح صحبت می كنی ؟ چرا به جنگ نمی رویم ؟ چرا راه مقاومت را در پیش نگیریم ؟ حزب الله با آن به موفقیت رسیده است . » وضعیت در این جا این گونه است . این وضعیت باید در غرب درك شود .
● در زمان حیات پدر شما ، اسراییل و سوریه به یك پیمان صلح بسیار نزدیك شدند . آیا شما روزی با نخست وزیر اسراییل « ایهود اولمرت » بر سر یك میز خواهید نشست ؟
▪ دیپلمات ها باید زمانی طولانی سر یك میز بنشینند و مذاكره كنند . درست مثل ده سال پیش كه ما با میانجی گری بیل كلینتون با اسراییل مذاكره كردم . اما اگر صلح برقرار شود همه چیز تغییر خواهد كرد . صلح قدرت بسیار زیادی دارد . این كه من با اولمرت سر یك میز خواهم نشست یا دست او را فشار خواهم داد ، تصمیمی است كه باید در زمان مناسب گرفته شود .
● در گفت و گویی كه سال پیش داشتیم ، شما نقش سوریه را در قتل « رفیق حریری » ، نخست وزیر سابق لبنان ، انكار كردید .
▪ من امروز با فشاری بیشتری بر آن تاكید می كنم . متأسفانه این « دتلیف مهلیس » بازرس آلمانی سازمان ملل بود كه ما را متهم كرد كه در پشت حمله بوده ایم . اما هرگز مدرك معتبری ارایه نكرد .
● اما « سزربراموتس » جانشین « مهلیس » به زودی گزارش قتل حریری را منتشر خواهد كرد .
▪ ما نگران نیستیم . ما را به چه می خواهند متهم كنند ؟ تنها چیزی كه ما می دانیم این است كه این حادثه یك حمله انتحاری بوده است ؛ همانند آن چه در سفارت آمریكا در دمشق اتفاق افتاد .
● شش سال پیش ، شما به عنوان یك اصلاح طلب قدرت را در دست گرفتید . ناامید نیستید كه هیچ پیشرفتی حاصل نشده است ؟
▪ هدف اصلی من ایجاد ترقی و پیشرفت است . اما امروز ، بیشتر به خاطر جنگ در عراق ، امنیت اولویت اصلی ماست و وقتی كه نوبت به مدرنیزاسیون می رسد می بینیم كه از برنامه عقب افتاده ایم . ما امسال پنج درصد رشد داشته ایم كه بسیار كم است . به زودی اولین تلویزیون خصوصی و یك مجله خبری خصوصی راه اندازی خواهیم كرد . اما باید مراقب باشیم . همسایگان ما نشان داده اند كه ما همیشه در معرض آشوب هستیم . ما این آشوب را نمی خواهیم .

منبع : مرکز اطلاع رسانی خانواده شمیم