مرگ آرام جنایتکار شیلی

ژنرال آگوستو پینوشه جان سپرد تا دشمنانش در حسرت مجازات او بمانند. دیکتاتور سابق شیلی در حالی از دنیا رفت که خیلی ها در حسرت به دادگاه کشاندن او ماندند. با این وجود اتهاماتی چون کشتار مخالفان سیاسی اش همیشه همراه ژنرال بود و حتی در زمان مرگ که ۹۱ سال داشت دیکتاتور را آسوده خاطر نگذاشت.
با این وجود پس از انتشار خبر مرگش، بسیاری از مردم شیلی به خیابان ها ریختند و پایکوبی کردند. کانون تجمع آنها میدان «ایتالیا» در شهر سانتیاگو بود که تظاهرکننده ها با در دست گرفتن پرچم کشورشان و اهتزاز آن شادمانی خود را نشان می دادند و در مصاحبه با خبرنگارانی که به آنجا آمده بودند از «پاک شدن» شیلی از آخرین نشانه های دیکتاتوری می گفتند.
هیجان مخالفین پینوشه پس از انتشار خبر مرگ ژنرال چنان بود که حتی به درگیری میان آنها و نیروهای پلیس و نیز طرفداران پینوشه انجامید. اوضاع به گونه یی پیش رفت که پلیس برای متفرق کردن شان چاره یی جز استفاده از گاز اشک آور پیدا نکرد و چندین نفر از تظاهرکنندگان نیز دستگیر شدند.
طرفداران پینوشه نیز آرام ننشسته بودند و هنوز همچون گذشته به چشم «قهرمان دوران جنگ سرد» به تصاویر برجای مانده از او می نگریستند و می کوشیدند به تمام توهین هایی که می شد، پاسخ دهند. استدلالشان مثل همیشه این بود که اگر پینوشه یی در کار نبود، شیلی امروز کشوری مارکسیستی به شمار می رفت و معلوم نبود زیر نظر دولت چپگرای آلنده چه سرانجامی می یافت. در همین حال بیشترین کسانی که از مرگ دیکتاتور سابق ناراحتند نه طرفداران او که فعالان حقوق بشر شیلی هستند.
آنها به شدت در تلاش بودند پینوشه را پشت میز محاکمه بکشانند که البته هیچ گاه موفق نشدند. هوگو گوتی یرس یکی از مدافعان نامدار حقوق بشر در این باره می گوید؛ «جنایتکار رفت بدون اینکه حتی به خاطر اعمالش محکوم شود؛ اعمالی که در زمان دیکتاتوری اش مسوول تمامی آنها بوده است.»
هوگو گوتی یرس وکیلی است که در تشکیل پرونده های پینوشه نقشی پررنگ ایفا کرد و همچون همفکرانش آرزو داشت آن کشتارها و دستگیری های بی اندازه روزی گریبان دیکتاتور را بگیرند. گوتی یرس توضیح می دهد؛ «نام پینوشه در آن روزگار نماد ترس و وحشت بود. سیاست هایش البته از سوی دولت وقت امریکا نیز حمایت می شدند.»
برخلاف آرزوهای مخالفان، دیکتاتور اما به بهترین حالت ممکن جان سپرد. در بیمارستان ارتش سانتیاگو، خانواده اش حضور داشتند که آخرین نفس را کشید. هواداران نیز در بیرون بیمارستان، مدام شعار می دادند «زنده باد پینوشه» و با سردادن سرود ملی به او دلگرمی می دادند. یکی دو هفته قبل از بستری شدن هم جشن تولد ۹۱ سالگی اش به شکل باشکوهی برگزار شد و ژنرال در آن مراسم یادآوری کرد تمام اعمالش به منظور حفظ وطن و ارتقای سطح زندگی مردم انجام گرفته است.
در چنین وضعیتی دیکتاتور سابق که از منظر بسیاری جنایتکار نیز بود، چشم های خود را برای ابد بست. این اوضاع و احوال کاملاً در نقطه مقابل آرزوهای دشمنانی بود که تصور می کردند پینوشه به گناه قتل ۳۱۹۷ معترض سیاسی، عاقبت سختی را تجربه خواهد کرد. آنها هیچ وقت فراموش نکردند دیکتاتور چگونه استادیوم اصلی سانتیاگو را مملو از ناراضیان سیاسی کرد و سپس همه آنها را به گورهای دسته جمعی و البته مخفی در صحرای «آتاکاما» سپرد.
تونی فاتو سخنگوی کاخ سفید به خوبی آن دوران را به یاد دارد؛ «حکومت پینوشه، سخت ترین دوران زندگی مردمان شیلی است. الان هم بعد از پینوشه فکر ما پیش قربانیان آن دوران و خانواده هایشان است.»
آگوستو خوزه رامون پینوشه البته بارها تا یک قدمی دادگاهی شدن نیز پیش رفت، اما هر بار به علت وضعیت نامساعد جسمی از این مساله نجات می یافت. با این وجود به دلیل شکایت دویست تن از مخالفانش تا لحظه حمله قلبی در خانه اش حبس بود.
کارشناسان در عین حال روزگار شیلی در هنگام پینوشه را روزگاری درخشان از منظر اقتصادی می دانند. به گونه یی که این کشور در زمان پینوشه از باثبات ترین اقتصاد در جمع کشورهای امریکای لاتین برخوردار شد. شیلی از یازدهم سپتامبر ۱۹۷۳ که سالوادور آلنده را توسط کودتای پینوشه سرنگون دید تا ۱۷ سال پس از آن، وضعیت اقتصادی بسیار مطلوبی پیدا کرد و اقتصاد این کشور که به دلیل سیاست های دولت چپگرای آلنده ویران شده بود، حیاتی دوباره یافت. به همین علت پینوشه همیشه خویش را چنین توصیف می کرد؛ «من خودم را فرشته نجات شیلی می دانم.»

علی فولادی

منبع : روزنامه اعتماد