خانه دوست کجاست

● گامی برای دوستی
دوستی های كودكان بین سن ۵ تا ۹ سالگی ، دوستی های موقت و زودگذار است . به عبارتی كودكان در این فاصله برای مدتی _ حداكثر یك هفته تا یك ماه با یك یا چند نفر از همكلاسی هایشان بسیار صمیمی شده و به او اعتماد می كنند ، اما به سرعت به سمت فرد دیگری گرایش یافته و با او دوست می شوند .
اما پس از سن ۹ سالگی ، رفتار كودكان به تدریج متحول می شود كه اولین علامت این تحول ، برقراری ارتباط بهتر و بیشتر با همسالان و دوستی های به مراتب پایدارتر از گذشته است ؛ در حقیقت از این زمان دوست دارند موضوع ها یا مطالبی به عنوان راز بین آنها باقی مانده و دیگران و حتی والدین از آنها بی خبر باشند كه عمده این ناگفته ها یا رازها محدود به مطلبی بسیار ساده و معمولی است .
از سن ۹ سالگی كودكان از داشتن فقط یك یا چند دوست صمیمی كه با هم گروهی را تشكیل بدهند ، لذت برده و برای یافتن دوست ، پیشقدم می شوند .
اما به ندرت پیش می آید كه كودكان تنهایی را ترجیح داده و علاقه ای به یافتن دوست نداشته باشند كه این حالت به دو دلیل پیش می آید ؛ اول اینكه كودك احساس می كند از نظر تفكری و رفتاری برتر از همسالان خود بوده و سرآمد آنهاست كه رفتار اغلب این كودكان با ویژگیهایی چون تیزهوشی ، منطق در رفتار و گفتار ، كسب نمرات بالا و ... مشخص می شود . اما دسته دوم كودكانی هستند كه به دلیل عدم ثبات شخصیت و حس پایین تر بودن نسبت به دیگران از گروه فاصله می گیرند .
گروه نخست از شرایط خود رضایت كامل داشته و رفتاری بسیار شاد و عادی دارند و این آرامش خیال در رفتار ، شرایط اجتماعی ، نمرات درسی و ... آنها به وضوح دیده می شود ، اما گروه دوم ناراحتی خود را با افت شدید تحصیلی ، بیش فعالی ، حركات و رفتار ناشایست و حتی ناراحتی های گوارشی و ... نشان می دهند .
روان شناسان دوستی و یافتن دوستان خوب را نه تنها مایه آرامش روحی _ روانی كودكان می دانند ، بلكه معتقدند برقراری ارتباط خوب و مناسب با دیگران باعث تقویت احساس و عواف درونی و بیرونی آنها شده و حس اعتماد به نفس را در كودك تقویت می كند ، چرا كه كودك در می یابد رفتارهای او مورد قبول جمع و اجتماع بوده و دیگران پذیرای رفتارها و تفكرات او هستند .
● ناتوانی در برقراری ارتباط با همسالان
ناتوانی در برقراری ارتباط با همسالان و یافتن دوست در اغلب كودكان اضطراب و افسردگی را در پی دارد _ به جز كودكانی كه خود خواسته از جمع فاصله می گیرند كه شاخص های رفتاری آنها نیز ذكر شد _ كه اگر والدین كودك را در یافتن دوست یاری نكنند ، احساس های ناخوشایندی چون اضطراب ، افسردگی ، آشفتگی رفتاری ، ذهنی ، افت تحصیلی و ... به احساس ها و رفتارهایی پایدار در كودك تبدیل می شود كه بی تردید كاهش شدید اعتماد به نفس را به دنبال دارد .
كم رویی و خجالتی بودن ، احساس كمبود در وضع ظاهری ، شرایط اجتماعی _ اقتصادی و فرهنگی خانواده ، افت نمرات درسی و عدم موفقیت در تحصیل و رفتارهای نامهربان و غیرصمیمی همسالان از دلایل اصلی ناتوانی كودكان در برقراری ارتباط با همسالان و یافتن دوست است ، اما والدین نقش بسیار موثری در حل این مشكلات دارند .
● چگونه كودكان را یاری كنیم ؟
▪ كودك را تشویق كنیم ؛ با او درباره مزایای داشتن دوستان خوب صحبت كنید و خاطرات تلخ و شیرین خود درباره دوستانتان را برای او تعریف كنید . از او نیز بخواهید تا تجربه ها و عقاید ش را در این باره بیان كند .
▪ به فرزندمان مهارت های اجتماعی و رفتارهای درست اجتماعی را بیاموزیم ؛ كودك باید با بازی های كلامی و الفاظ مناسب اجتماعی آشنا شود . به طور مثال به او بیاموزیم كه گفته های دیگران را بد تعبیر نكند تا بتواند با دیگران ارتباط برقرار كند و برقراری ارتباط كلامی ، دیداری و شنیداری را به او بیاموزیم .
لبخند زدن و داشتن چهره ای شاد و بشاش اولین و مهم ترین قدم جهت برقراری ارتباط با دیگران است .
پیشقدم شدن برای دوستی با گفتن عبارت هایی چون "دوست داری با هم بازی كنیم؟" و یا "تعارف كردن" وسایل بازی ، لوازم التحریر ، خوراكی و ... یكی دیگر از آموزه هایی است كه والدین باید به فرزندشان بیاموزند .
▪ قوانین مهم و اولیه اجتماعی را به او بیاموزیم ؛ شریك شدن با دیگران در وسایل بازی و ... ، صلح و دوستی و پرهیز از تنش و جدل ، رعایت حقوق دیگران ، قانع بودن به آن چه دارد ، همراهی كردن با دیگكران در فعالیت ها و بازی ها و ... اصول مهم اجتماعی است كه والدین موظف هستند به فرزندشان بیاموزند .
▪ اصلاح رفتارهای تهاجمی ، پافشاری بر خواسته ها و... رفتارهای ناشایستی است كه باعث جدایی او از جمع می شود .
▪ دوستان فرزندتان و یا آنهایی را كه تشخیص می دهید می توانند دوستان خوبی برای فرزندتان باشند ، به منزلتان دعوت كنید ؛ به این روش می توان رفتارها ، بازی ها و ... آنها را غیرمستقیم كنترل كرد . این شناخت به شما و فرزندتان برای یافتن دوستان خوب كمك می كند .
▪ ارتباط با والدین دوستان فرزندمان ، ضروری است ؛ به این ترتیب می توان با برنامه ریزی صحیح ، كودكان را هدایت كرد .
▪ برنامه ریزی برای بازی ها یا تفریح های گروهی ؛ این برنامه ها می تواند بازدید از موزه ، تماشای فیلم ، رفتن به پارك و سایر مراكز تفریحی ، ورزش و ... را شامل می شود . حفظ این ارتباط به ویژه در فصل تابستان ضروری است ، چرا كه مانع از گسستن دوست های خوب می شود و كودك در آغاز فصل مدرسه مجدداً به حالت اول بازنگشته و تنها نمی ماند .
▪ محبت و بخشش را به او بیاموزیم ؛ ابراز محبت به بخشش ، البته به صورت متعادل را به او بیاموزیم .
▪ دخالت را به نظارت دائمی ، اما نامحسومس تبدیل كنیم ؛ كودكان گاه نیاز دارند تا برای غلبه بر مشكلات به تنهایی تصمیم بگیرند ؛ نظارت بدون دخالت اعتماد به نفس كودك را افزایش می دهد .
▪ هیچ گاه در حضور دوستان یا جمع اقوام او را سرزنش نكنیم ، بلكه فقط از رفتارهای خوب او تعریف كنیم .
● دوست ناباب
نگرانی همیشگی همه والدین "دوستان ناباب" فرزندشان بوده و هستند . متأسفانه كودكان اغلب به سوی افرادی تمایل دارند كه رفتارهایی ناشایست و عموماً خرق عادت انجام می دهند و این درست زمانی است كه والدین باید هوشیار باشند .
از سوی دیگر عموماً دوستان ناباب با مشخصه ای خاص شناسایی نمی شوند و ساده ترین و آرام ترین افراد نیز می توانند همانند همان دوست ناباب باشند . بنابراین تنها شیوه موثر ، نظارت غیرمستقیم اما موثر بر روی رفتارهای كودكان و دوستان آنهاست كه بهترین شیوه "رفت و آمد" دوستان فرزندتان به منزل شماست .
از طرفی روان شناسان تأكید دارند "كودكان" جوانان و نوجوانان نباید حتی برای یك شب بیرون از منزل و در منزل دوستانشان اقامت كرده و بخوابند ؛ این اقامت سرآغاز انحاف اخلاقی است .
● چند نكته تكمیلی
▪ به هیچ وجه اجازه ندهید فرزندتان با دوست یا دوستانی كه شما احساس خوبی نسبت به آنها حتی اندكی مشكوك هستید به گردش و تفریح برود .
▪ درباره "گروه دوستان" _ كه اغلب با انواع موضع گیری ها ، رفتارهای ویژه و نامناسب و ... همراه تك تك افراد گروه را بشناسید ؛ حتی یك فرد ناباب می تواند گروه را به انجام رفتارهای نامناسب وادار كند .
▪ نسبت به سرگرمی ها و تفریح های فرزندمان اشراف كامل داشته باشیم . اگر از منزل خارج می شود
▪ به دور از ایجاد استرس و دخالت بی مورد كه نتیجه ای به عكس دارد
▪ دقیقاً بدانید با چه فرد یا افرادی بیرون رفته و به چه مكان هایی می رود . ساعت دقیق بازگشت به منزل را به او گوشزد كنید .
▪ و به عنوان آخرین راهكار ، همان قدر كه نسبت به برقراری ارتباط فرزندمان با همسالان و یافتن دوست خوب تاكید دارید ، به همان میزان او را در یافتن دوست خوب یاری كنیم... .

منبع : مرکز اطلاع رسانی خانواده شمیم