جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


بازی های سنتی بروجردی ها


بازی های سنتی بروجردی ها
● تنور:
این بازی پر هیجان به امکانات خاصی نیاز ندارد و معمولا در سیزده بدر یا هر گاه که مردم به تفریحگاههای طبیعی می روند اجرا می شود. شرکت کنندگان به دو گروه چهار یا پنج نفره تقسیم می شوند و به قید قرعه یک گروه باید تنور را درست کند. به این شکل که همه اعضای این گروه به غیر از یک نفر در حالت ایستاده با گرفتن شانه های یکدیگر و نزدیک کردن سرها، گنبد یا به اصطلاح تنوری را تشکیل می دهند. نفر آخر گروه که شاطر یا تنوردار نامیده می شود مسئول مراقبت از این گروه است. گروه مقابل به صورت یک دایره فرضی در اطراف این تنور می ایستند و می پرسند: "تنور داغه؟". اگر شاطر بله بگوید به معنی آمادگی و شروع بازی است. هدف بازی کولی گرفتن از گروهی است که تنور ساخته اند. به این ترتیب که نفرات گروه برنده سعی می کنند از غفلت شاطر استفاده کنند و به روی شانه یکی از اعضای گروه بپرند. شاطر نیز با چرخیدن متناوب دور گروه و یا عبور از فضای زیر نفرات سعی می کند مانع کار گروه مقابل شود. اگر شاطر در حالی که دستش به تنور چسبیده بتواند با لگد یا به هر نحو دیگر با بدن یکی از مهاجمان تماس برقرار کند در این حال یک دور بازی تمام شده و جای دو گروه عوض می شود. همچنین چون پریدن بر پشت تنور معمولا با عجله و ترس همراه است شخص مهاجم ممکن است جایگاه متزلزلی داشته باشد. در اینصورت شاطر در کمین می ایستد و منتظر افتادن فرد و زدن ضربه به وی می شود. اگر در اثر شانه خالی کردن و یا حرکت، اعضای تشکیل دهنده تنور از هم جدا شوند در این حالت بازی متوقف می شود و به اول باز می گردد.
● نجات:
یک بازی گروهی با دوندگی بسیار است. اعضای شرکت کننده به دو گروه تقسیم شده و یک گروه فرار کرده و گروه دیگر آنها را دنبال می کنند. بازی تا زمان به دام انداختن یکی از اعضای گروه فراری ادامه می یابد و بعد از آن جای دو گروه عوض می شود.
● اله چو:
این بازی تا حدودی شبیه به کریکت است که در هند، پاکستان، استرالیا و انگلستان رواج دارد. بازی با حضور دست کم دو نفر شروع می شود ولی سقفی برای تعداد شرکت کنندگان نیست. ابتدا افراد به دو گروه تقسیم می شوند و بر حسب قرعه یک گروه میداندار می شود که باید بازی کنند و یا به اصطلاح چوب بزنند. اعضای گروه دیگر گروه بازنده اند و باید در صدد گرفتن چوب یا بُل در آیند. گروه برنده در کنار دال یا محل چوب زدن می ایستند و اعضای گروه بازنده در مقابل آنان در فاصله ده تا پنجاه متری مقابل آنان مستقر می شوند. بین دو گروه یک سنگ به عنوان مرز قرار دارد.
هدف بازی این است که اله ها را با چوب به نحوه ای بزنند که از مرز عبور کند بدون آنکه توسط اعضای گروه مقابل گرفته شود. ابتدا یکی از نفرات گروه برنده بازی را شروع می کند و شروع به چوب زدن می کند. در این بازی از یک چوبدستی و تعداد زیادی چوب کوچکتر استفاده می شود. چوب کوچک که الَه نامیده می شود روی دو تکه سنگ یا آجر با فاصله قرار می گیرد. سپس در دو ضرب با استفاده از چوب بزرگ ابتدا الَه به هوا پرتاب می شود و سپس ضربه محکمی به آن نواخته می شود. اگر چوب زننده نتواند اله را تا بیرون از مرز پرتاب کند یا اگر به هنگام چوب زدن، چوب با اله تماس پیدا نکند این شرکت کننده سوخته است و جای خود را به نفر بعدی می دهد. ضمنا بعد از سوختن هر فرد اگر نفر بعد بتواند ضربه های مناسب بزند، با هر ضربه یکی از اعضای سوخته زنده می شود که معمولا با ذکر نام همراه است مثلا می گویند: آرش زنده، محمود زنده ... . با زنده شدن تمام اعضای سوخته و ادامه یافتن چوب زدن، فرد چوب زن بعنوان کرکری و یا شوخی شروع به زنده کردن دیگر حیوانات می کند: موشهای خانه هم زنده! بازی زمانی متوقف می شود که یا همه اعضای چوب زننده سوخته باشند یا اله در هوا و قبل از تماس با زمین توسط یکی از اعضای گروه مقابل گرفته شود. در این حالت جای دو گروه عوض می شود.
● زو بازی:
تا حدودی شبیه اله چو است ولی طی آن شرکت کنندگان باید مصافتی را طی کنند و زو بکشند. اعضای یک گروه به عنوان چوب زن در کنار دال قرار می گیرند و شروع به ضربه زدن به اله ها می کنند. بعد از هر ضربه، چوب به صورت مورب به دال که تکیه گاهی مانند تیر چراغ برق است قرار داده می شود و یکی از اعضای گروه مقابل اله را به سمت چوب پرتاب می کند. هرچه فاصله بیشتر باشد امکان تماس اله با چوب کمتر است. اگر اله به چوب برخورد کند فرد چوب زن باخته است و گرنه این اله به امتیازات گروه اضافه می شود. این کار تا تمام شدن اله ها و نفرات انجام می شود.
سپس، گروه برنده شروع به ضربه زدن خطی به اله های جمع آوری شده می کند. اعضای گروه مقابل حق گرفتن اله ها را ندارند. هدف این قسمت این است که معلوم شود گروه بازنده چه مصافتی را باید زو بکشد. مثلا اگر برندگان دارای ۵ اله یا بُل هستند آنها را مستقیما در یک خط یکی پس از دیگری پرتاب می کنند (با ضربه چوب) و در انتهای آخرین محل اصابت اله، اعضای بازنده تجمع می کنند. سپس این گروه بازنده باید یکی یکی بدوند و زو بکشند تا دوباره به دال برگردند. هر فرد فقط یکبار حق زو کشیدن دارد و این زو کشیدن باید ممتد باشد. با بریده شدن نفس، زو کشنده باید در جا بایستد و نفر بعد از همانجا شروع به دویدن و زو کشیدن کند. اگر در نهایت بتوانند به دال برسند که گروه زو کشنده برنده اند و گرنه باز هم گروه قبلی بازی را در دست خواهد داشت.
● جزه گو (جوز و گوی):
این بازی تا حدی شبیه به هاکی و برجا مانده از بازی سنتی ایرانیان یعنی چوگان است. شرکت کنندگان هر کدام چوبی در دست دارند و باید به یک گوی ضربه بزنند. یک فضای دایره مانند به قطر تقریبی ۵ متر در وسط میدان وجود دارد که هر گروهی بتواند گوی را به این فضا بیندازد یک امتیاز می گیرد. اعضای هر گروه سعی می کنند با پاس دادن گوی به هم آن را در اختیار قرار دهند و گروه مقابل سعی می کند مانع گل خوردن و یا پاسکاری حریفان شود.
منبع : سایت بروجرد


همچنین مشاهده کنید