جوان شدن با شیمی

● نگاهی به تكنیك لایه برداری شیمیایی با پیلینگ
‌‌ درخواست برای جوان كردن پوست صورت در چند سال اخیر به نحو غیرقابل پیش بینی افزایش پیدا كرده است. با در دسترس بودن فناوری‌های نوین، جراحان پلاستیك صورت امكانات وسیعی برای درمان پوست پیر و آسیب دیده از نور خورشید در اختیار دارند.علی رغم رشد و توجه در روش‌های نوین بازسازی سطح پوست، استفاده از مواد شیمیایی برای لایه برداری همچنان به عنوان استاندارد طلایی برای مقایسه سایر روش‌ها استفاده می‌شود.
● ظرایف لایه برداری
لایه برداری یا پیلینگ به عملی گفته می‌شود كه لایه سطحی پوست به روشی برداشته شودكه یكی از این روش‌ها لایه برداری شیمیایی است.لایه برداری شیمیایی از صورت، سالیان درازی است كه به كار گرفته می شود. مصریان باستان با ذرات مرمر سفید كه با شیر و عسل مخلوط شده بود، صورت خود را می‌ساییدند تا چین و چروك‌های آن رفع شوند و پوست جوان شود.
تاكنون مواد مختلفی مانند اسیدها، مواد معدنی، گوگرد، خردل، آتش، شیشه، محصولاتی مشابه كاغذ سنباده، سنگ آهك و مواد گیاهی به منظور برطرف كردن چروك‌های صورت و درمان تغییراتی كه ناشی از نور آفتاب هستند، به كار رفته است.در اواسط قرن بیستم استفاده از فنل جهت درمان اسكارهای ناشی از آكنه مورد توجه قرار گرفت. در اواخر دهه ۱۹۵۰ و اوایل دهه ۱۹۶۰ بود كه جراحان پلاستیك و متخصصان پوست تحقیقات علمی را بر روی كاربرد لایه برداری بوسیله فنل و تری كلرواستیك اسید جهت بازسازی سطح پوست صورت شروع كردند . ولی تا سال ۱۹۷۲ طول كشید تا فواید كاربرد فنل مورد قبول جراحان پلاستیك قرار گرفت.از آن زمان تا كنون ، این روش در جامعه پزشكی به طور وسیعی مقبولیت پیدا كرده است.
● انتخاب بیمار
همانند تمامی اقدامات زیبایی صورت، در اینجا نیز انتخاب مناسب بیمار و برگزیدن درمان به خصوص برای هر شخص، برای كسب موفقیت بسیار مهم است. مهارت تكنیكی بدون توانایی انتخاب بیمار مناسب ممكن است منجر به نتایج فاجعه آمیزی شود . مواد شیمیایی لایه بردار نیز همانند تمامی روش‌های بازسازی پوست صورت، موارد مصرف بالینی مشخص دارند . به طور كلی افراد دارای چروك‌های خفیف صورت یا اختلالات رنگدانه‌ای خفیف بهترین شرایط را برای استفاده از شیوه های بازسازی سطحی یا با عمق متوسط دارا هستند.
● از سطحی ...
كسانی‌كه دارای چروك‌های خفیف صورت یا اختلالات رنگدانه ای خفیف هستند، بهترین شرایط را برای استفاده از شیوه‌های بازسازی سطحی دارند.بازسازی سطحی نوعی لایه برداری شیمیایی محسوب می‌شود.در این روش به‌طور معمول از آلفاهیدروكسی اسیدها استفاده می‌شود. آلفا هیدروكسی اسیدها دسته ای از اسیدهای آلی مشتق از میوه‌های گوناگون هستند كه تحت عنوان اسید میوه نیز از آنها نام برده می شود.
این داروها به اصلاح لایه شاخی كه به صورت غیرطبیعی ضخیم شده، كمك می‌كند و تاثیرات به مدت ۴۱ روز بعد از درمان باقی می ماند. آلفا هیدروكسی اسیدها معمولاً توسط متخصصان زیبایی به صورت مرحله‌ای ۵(‌تا۷ مرحله) به كار برده می شود. در خلال درمان با ماده ، بیماران ممكن است احساس سوزش كمی داشته باشند.
رتینوئیك اسید ماده رایج دیگری است كه به تنهایی یا به همراه به كار می‌رود. رتینوئیك اسید به عنوان یكی از تركیبات فعال اصلی در بسیاری از محصولات تجاری در دسترس وجود دارد.به طور كلی كاربرد این ماده بافت پوست را صاف‌تر و لطیف تر می كند و لكه های پر رنگ پوست را بهبود می بخشد و به پوست رنگ صورتی و شادابی می‌دهد. بیمارانی كه تحت درمان با تركیبات رتینوئیك اسید هستند باید نسبت به افزایش حساسیت پوست در برابر نور دقت كنند.
● تا عمقی ...
بسیاری از چروك‌های عمیق پوست، آفتاب سوختگی‌های شدید و یا لكه‌های پر رنگ را نمی‌توان به كمك لایه برداری سطحی از بین برد.در واقع برای جوان شدن پوست باید از لایه برداری عمقی استفاده كرد. بسیاری از جراحان پلاستیك صورت تری كلرواستیك اسید را بهترین ماده منفرد برای بازسازی سطح پوست صورت می‌دانند.
خواص منحصر به فرد این ماده این امكان را به جراحان زیبایی داده است كه آن‌را در درمان موارد مختلف كلینیكی بكار ببرند، این خواص چند منظوره بودن و انعطاف پذیری این ماده است. آثار سوء این ماده از سایر موادی كه برای لایه برداری شیمیایی استفاده می‌شود، كمتر است و حداقل تداخل را در زندگی بیمار ایجاد می‌كند، ضمن اینكه امكان به دست آوردن نتیجه ای قابل پیش بینی را برای بیمار فراهم می‌سازد. افراد ایده آل برای استفاده از‌ تری كلرواستیك اسید بیماران دچار اختلالات رنگدانه‌ای ، چروك‌های زودرس در صورت و آسیب شدید ناشی از آفتاب هستند .
تمامی بیمارانی كه تحت درمان با لایه برداری با این ماده قرار می‌گیرند باید تحت پیشگیری با داروهای ضد ویروسی و آنتی بیوتیك قرار گیرند. از چهار هفته قبل از لایه‌برداری شروع به استفاده از مكمل‌های غذایی نظیر آبمیوه كنید.
این رژیم باعث افزایش‌سرعت‌تجدید اپی تلیوم شده و ترمیم را تسریع می كند. بیماران به خوبی این رژیم را تحمل می‌كنند و اغلب تا ماه‌ها پس از جراحی به مصرف آن ادامه می‌دهند. از درمان‌های دیگر نظیر مومك انداختن، ریز سایش پوست و الكترولیز حداقل باید به مدت دو هفته پس از عمل تجدید پوست خودداری شود. این اقدامات ممكن است نفوذ مواد لایه بردار را تغییر داده و بصورت ناخواسته عمق لایه برداری را افزایش دهند. این امر می‌تواند باعث لایه برداری غیر یكنواخت و یا ایجاد زخم در صورت شود.
فنل ماده دیگری‌است كه در لایه‌برداری شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع این ماده شایع‌ترین ماده ای است كه برای لایه برداری شیمیایی عمقی به كار می رود. لایه برداری شیمیایی با فنل باعث بهبود قابل توجه چروك‌های خشن صورت می‌شود. فنل در بر طرف كردن چروك‌های‌صورت‌و‌تغییرات رنگدانه ای نامنظم ناشی از مواجهه با آفتاب و فرآیند پیری طبیعی نیز موثر است. دوام اثرات این ماده اثبات شده است.
البته باید توجه داشت فنل دارای اثرات سمی است، این ماده از پوست صورت جذب شده و به وسیله جریان خون به كبد حمل می شود، در آنجا سم زدایی شده و محصولات متابولیك آن از طریق كلیه دفع می‌شود. جذب میزان بالای فنل ممكن است به كبد و كلیه صدمه بزند . فنل می تواند دستگاه تنفس و قلب را ضعیف نماید.
● مراقبتهای بعد از لایه برداری
مراقبت پس از لایه‌برداری با تری كلرو برحسب عمق لایه برداری متفاوت است . بیمارانی كه تحت درمان سطحی با این ماده قرار گرفته اند باید به مدت ۳ تا ۵ روز تا انجام بازسازی اپیتلیوم ، از مواد پوشاننده مانند كرم اوسرین به صورت ۴ تا ۵ بار درروز استفاده كنند. باید به بیماران آموخت كه تا ۶ هفته از مواجهه با نور خورشید خودداری كنند تا خطر هیپر پیگمانتاسیون پس از التهاب كاهش یابد.
● و اما عوارض
▪ تیره شدن پوست: شایع‌ترین عارضه لایه برداری با تری كلرواستیك اسید تیره شدن پوست پس از التهاب است كه معمولاً بر اثر برخورد زود هنگام با آفتاب ایجاد می شود .
▪ عفونت: خطر عفونت با ویروس تب خال هر بیماری را با هر نوع بازسازی سطح پوست تهدید می كند. بیماران بدون توجه به سابقه عفونت باید از دو روز قبل از لایه‌برداری به مدت ۷ روز تحت درمان پیشگیرانه با داروهای ضد ویروس قرار بگیرند.
▪ ایجاد جوشگاه: اگر چه این موضوع نادر است اما ممكن است جوشگاه(اسكار) ناشی از لایه برداری با فنل رخ دهد كه برای بیمار ناراحت كننده است. نواحی دور دهان به ویژه لب فوقانی و نواحی روی فك تحتانی شایع‌ترین محل بروز اسكار هستند. اسكار ممكن است در نتیجه مراقبت ناكافی از زخم پس از لایه برداری رخ دهد.
▪ بی رنگ شدن پوست: ممكن است بیمارانی كه تحت لایه برداری با فنل قرار می‌گیرند دچار بی‌رنگ شدن پوست شوند.علت آن این‌است كه ملانوسیت‌ها كه مسئول ساختن رنگدانه‌های پوست هستند قابلیت تولید رنگدانه (ملانین) را از دست می‌دهند و این موضوع موجب می شود كه پوست نمای بی رنگ پیدا كند.
● مراقب باشید
جوان سازی پوست صورت یكی از روش‌های سرپایی غیر جراحی و پرطرفدار است كه بسیاری از جراحان پلاستیك به انجام آن می پردازند . تا كنون شیوه های مختلف لایه برداری شیمیایی نتایج پایدار و قابل اعتمادی به همراه داشته اند.
از آنجا كه هیچیك از شیوه های باز سازی سطح پوست برای تمامی بیماران كاربرد ندارد ، برای به دست آوردن بهترین نتیجه باید درمان مناسب هر فرد را انفرادی انتخاب كرد. در كل، روش‌های بازسازی سطح پوست یكی از امیدوار كننده‌ترین روش‌ها برای بیمار و پزشك است. اما توجه داشته باشید اعمال زیبایی كه روی پوست انجام می‌شود همچون استفاده از پیلینگ‌های شیمیایی، اگر با شیوه‌های صحیح انجام نشود، با ایجاد اسكارهای قرمز، ‌لكه‌های قهوه‌ای پررنگ و جوشگاه‌های بجا مانده، چهره فرد را بد شكل كرده و بروز انواع عفونت‌ها را برای فرد به دنبال خواهد داشت بنابراین هیچگاه پوست خود را به دست هر كسی نسپارید.‌

دكترعلی اخوان بهبهانی

منبع : روزنامه سلامت