ارتباط مبهم بین اعضای خانواده

انقلاب علمی كه متعاقب رنسانس و در بستر تحولات اقتصادی و اجتماعی قرون جدید چهره نمود در قرن نوزدهم میلادی آهنگ فوق‌العاده سریع‌تری یافت و با شتاب اعجاب‌آور در اختراعات و اكتشافات، دستاوردهای علمی جدیدی را به دنبال آورد.
تمدن جدید كه در پرتو تمام تلاش‌های بشری و دستاوردهای علوم تجربی حاصل شد، چهره زندگی انسان را تغییر داد و نعمت‌های فراوانی را به انسان ارزانی داشت.
اما همین تمدن جدید نه تنها از حل و رفع آلام و مصایب روحی بشر ناتوان ماند بلكه رنج‌های جدیدی را به دردهای پیشین افزود. جامعه مدرن امروزی با به ارمغان آوردن وسایلی چون، تلویزیون، ماهواره، كامپیوتر و... كانون گرم و صمیمی خانواده‌ها را هدف قرار داده و باعث شده كه بسیاری از افراد زمان بسیاری را با این گونه وسایل سپری كرده و وقت و فرصت كمتری را صرف خانواده و ارتباط و گفت‌وگو بین اعضای خانواده كنند.
امروزه كمتر پیدا می‌شود كه اعضای خانواده ساعاتی از شبانه‌روز را به گذراندن در كنار یكدیگر و صحبت و گفت‌وگو با هم اختصاص دهند. چرا كه با پناه بردن به كار روزافزون و انواع برنامه‌های صوتی و بصری از نعمت فضای صمیمی و ارتباطات گرم خانوادگی بی‌بهره مانده‌اند.
امروزه كودكان و نوجوانان با پرداختن به انواع بازی‌های كامپیوتری و تماشای انواع برنامه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای كمتر در جمع خانواده‌ها احساس می‌شوند. والدین نیز با غرق شدن در كار و پرداختن به امور حاشیه‌ای از فراهم كردن فضایی صمیمی كه موجب جذب دیگر اعضا و به‌ویژه نوجوانانشان شود، غافل مانده‌اند.
شوهری كه پس از ساعت‌ها كار با ورود به خانه به سراغ برنامه‌های تلویزیونی، روزنامه‌ها ... می‌رود، مادری كه بسیاری از وقت خود را صرف خرید و دیگر امور می‌كند. این تصور را ممكن است در همسر و فرزندان به وجود آورند كه اعضای خانواده برای یكدیگر اهمیتی قائل نیستند. اكثر مشكلاتی كه امروزه خانواده‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌كنند به نوعی ناشی از كمبود روابط در بین خانواده‌هاست.
مسائلی چون روابط دختر و پسر و یا روابط پنهانی كه بین زوجین رخ می‌دهد، می‌تواند ناشی از عدم ارتباط عاطفی و احساس عدم پذیرش از سوی خانواده، همسر، و عدم توجه به مسائل و مشكلات اعضای خانواده بوده كه همه این موارد به نوعی ناشی از الگوهای ارتباطی و ارتباطات درون خانواده‌هاست.
یكی از مشكلات درون خانواده‌ها، ارتباطات ضد و نقیض یا متعارض است.این ارتباطات متعارض از آن ناشی می‌شود كه عضوی از خانواده به‌ویژه والدین در یك زمان دو پیام متفاوت را از خود بروز می‌دهند، یا اینكه دو عضو خانواده هر كدام پیامی متفاوت با پیام دیگری برای دیگر اعضا می‌فرستند.
مثلاً در نوع اول پدر یا مادر با حالتی مهربانانه از كودك می‌خواهند كه اتفاقات درون مدرسه را تعریف كند و زمانی كه كودك قصد تعریف آنها را دارد با مشغول كردن خود به كاری و اینكه الان فرصت گوش دادن ندارد به كودك واكنش نشان می‌دهد.
این یك پیام متعارض است. از سویی به كودك توجه كرده و از او می‌خواهد كه حرف بزند، از سوی دیگر مستقیم یا غیرمستقیم می‌گوید، حرف نزن، اهمیتی ندارد، این عمل كودك را گیج و درمانده می‌كند كه چرا والد این كار را انجام داد. در پیام متعارض نوع دوم مادر به كودك یا نوجوان خود اجازه انجام كاری را می‌دهد در حالی كه پدر با آن مخالفت می‌كند.
همه این پیام‌ها برای اعضای خانواده، پیام‌هایی متعارض هستند. كودكانی كه خود را در محاصره این پیام‌ها می‌بینند، همان الگوهای ارتباطی نادرست را فرا گرفته و از خود بروز می‌دهند (مثلاً در مقابل برادر یا خواهر خود)‌ ادامه این روند می‌تواند منجر به كناره‌گیری اعضا از یكدیگر، متشنج شدن فضای خانواده، گوشه‌گیری كودك و نوجوان و كاهش ارتباطات و تعاملات خانواده شود.
در این پیام‌ها، گیرنده پیام به دلیل ابهام در پیام قادر به درك و فهم آن نیست و در نتیجه ممكن است برای درك پیام مبهم از ذهنیت خود استفاده كند. در واقع در چنین شرایطی پیامی كه ارسال نگردیده، گرفته می‌شود.
پیام‌های مبهم بخش قابل توجهی از ارتباطاتی است كه در بین اعضای خانواده وجود دارد. در حالی كه آنها متوجه این پیام‌ها نیستند. ذهن خوانی، حدس زدن و عباراتی چون، «دیگر بس است»، «حالا فهمیدم»، «حالا یك روز می‌فهمی»، «تو چرا این‌طور هستی»، «آخر این هم شد زندگی»، «به تو هم می‌گویند زن»، «این چه جور رفتاری است» همگی پیام‌های مبهم‌اند. پیام‌های غیركلامی مانند ژست‌ها، حالات چهره، نگاه‌ها و... می‌تواند پیام‌های مبهمی را صادر كنند.
والدین و دیگر اعضای خانواده باید نسبت به پیام‌هایی كه از خود صادر می‌كنند و الگوی ارتباطی كه در خانواده وجود دارد، آگاهی یابند. آگاهی به این پیام‌ها و الگوها به آنان كمك خواهد كرد تا نسبت به تغییر الگوهای ارتباطی نادرست خود اقدام كنند و تغییر الگوهای ارتباطی نادرست در بهبود تنش‌ها و مشكلات درون خانواده نقش مؤثری را ایفا خواهد كرد.

منبع : مرکز اطلاع رسانی خانواده شمیم