جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

نگاه به شرق اسلام گرایان آنکارا


نگاه به شرق اسلام گرایان آنکارا
حزبAKP، این نشانه امروز برای محافل سیاسی بسیار آشناست. این علامت نام اختصاری حزب عدالت و توسعه است، حزبی كه جای بسیاری از نام های پرآوازه احزاب و گروه های سیاسی تركیه را گرفته است. اگر روزی AKP گروهی تحت تعقیب و نام رهبران اش در لیست سیاه عوامل امنیتی آنكارا بود، امروز به جناح حاكم در صحنه این كشور تبدیل شده است.
حزبی كه با ظهور خود در نقطه تلاقی دو قاره به سال ها یكه تازی احزاب چپ وراست پایان داد. حزب عدالت و توسعه با آمدن خود نه تنها مهر تغییر بر پیشانی تركیه زد كه به نیروی مددرسان تحولات مشابه در كشورهای خاورمیانه تبدیل شد. همه گروه هایی كه در زمانه ماپرچم تحول خواهی را دردست گرفته اند نگاهی ارادت ورزانه به سوی مدرنیست های مسلمان تركیه داشته اند.
در نظر جنبش های ملی- اسلامی عصر امروز، تركیه تحت رهبری اردوغان نمونه یك الگووسرمشق یا دست كم نیروی الهام بخش حركت های اسلامی بوده است.
اكنون پس از چهار سال مدیریت بر سرزمینی كه نزدیك به ۷۰ سال ملك انحصاری لائیك ها بوده است اردوغان و دوستانش می توانند مدعی شوند كه پیدایی جریان اسلامخواهی در این سرزمین یك موج گذرا ومقطعی نبوده ،بلكه ریشه ای عمیق در خواسته ها ومطالبات ۷۰ میلیون جمعیت این كشور دارد.
تركیه تحت رهبری اردوغان گرچه رشته ای بلند ازتحولات اجتماعی درداخل تركیه به وجود آورده و چهره یك جامعه كهنسال را از رنگ لائیسم به صبغه اسلامی در آورده است، اما افكار عمومی منطقه اردوغان و دولت او را با دگرگونی های حوزه دیپلماسی اش می شناسند.
تركیه در دوره اسلام گرایان چرخشی آشكار به سمت جبهه شرق وجهان اسلام دارد.دیپلماسی دولت اردوغان همه توان خود را به كار می بندد تا شكاف بزرگی را كه میان اعراب وآنكارا دردوره لائیك ها بروز كرده بود ، ترمیم كند.
اردوغان و مدیر دیپلماسی او،عبدالله گل راه دشوار رفتن به میان اعراب را از ایستگاه فلسطین آغاز می كنند، بدین صورت ،كشوری كه دوست اول اسرائیل در خاورمیانه نام گرفته بود این بار در جبهه شركای سیاسی اعراب وارد می شود. دولت اسلامی آنكارا فرمولی جالب برای آب كردن یخ های كدورت با اعراب به كار می گیرد و آن چیزی نیست جز پایین كشیدن فتیله دوستی با اسرائیل.
در نخستین اقدام، آنها به هواپیمای «آریل شارون»در سفری كه رهبر صهیونیست ها می خواست به طور غیرمنتظره وارد آنكارا شود اجازه فرود نمی دهند. بعد از این واقعه منحنی دیدارها وآمد وشدها میان اسرائیل وتركیه قوس نزولی طی می كند. این وقایع همزمان است با مرگ عرفات و جنایات تازه اسرائیل در «رفح». اردوغان هیأت بلندپایه خود را راهی فلسطین و پایتخت های عربی می كند تاپیام همدلی ترك ها را به جهان عرب انعكاس دهد. او خود نیز در دیدار با وزیر انرژی اسرائیل در آنكارا با اندوه می گوید: «جنایات شما، من و مردم من را آزرده است. تركیه در سوگ شهدای فلسطین حال و هوای سرزمین های اسلامی را پیدا می كند».
اندكی بعد آنكارا ضیافتی باشكوه برای دشمن شماره یك صهیونیست ها مهیا می كند، باحضور بشار اسد در تركیه نهال دوستی اسلام گرایان با اعراب شكوفا می شود. اردوغان نخستین میوه این نهال را در انتخابات مربوط به رئیس آینده بزرگ ترین سازمان كشورهای اسلامی می چیند وقتی كه مخالف و رقیب همیشگی آنكارا ـ مصر ـ به ریاست یك دیپلمات ترك ـ احسان اوغلو ـ رضایت می دهد.
به این ترتیب، جهان عرب همه نامهربانی های سیاسی و خاطرات تلخ تاریخی خود را با ترك ها به بوته فراموشی می سپارد، دیگر نه از داستان های سلطه عثمانی ها بر اعراب سخنی به میان می آید و نه از آنكارا بابت به رسمیت شناختن اسرائیل در ۱۹۴۹ یا پیمان استراتژیك ۱۹۹۰سرزنش می شود.
عبدالله گل، چهره ای كه از او به عنوان طراح نگاه به شرق دولت اردوغان یاد می شود، توصیفی شنیدنی از این چرخش بزرگ دارد: «دوران جنگ سرد به پایان رسیده است و به تبع آن، دوران اهمیت متحدان استراتژیك نیز. دیگر دلیلی ندارد از ترس قدرتی دست به دامن قدرت دیگری شویم. »
این سخن گل، ترجمان سیاست توازنی است كه دولت اردوغان میان دو جبهه دوستان قبلی و فعلی آنكارا برقرار كرده است. بر پایه این تئوری، دولت اردوغان از به هم ریختن همه بنیادها ی سیاست خارجی كشور امتناع می كند. او بی آنكه روابط سنتی آنكارا با واشنگتن را دچار تنش كند طرح یك دوستی تازه را با جبهه رقیبان آمریكا و اسرائیل از تهران تا دمشق ریخته است.
سیاستگذاران آنكارا بی گمان دراین مدت به یك بازنگری اساسی در خط مشی سیاست خارجی این كشور دست زده اند. دوستی امروز آنكارا با اروپا و آمریكا، دیگر رنگ و ماهیت رفاقت های یكسویه دیروز را ندارد. در ماجرای جنگ و بحران عراق این واقعیت بیش از هر زمان اثبات شد، وقتی كه برای نخستین بار دولت جدید این كشوربا عبور سربازان آمریكایی از خاك خود در زمان جنگ عراق مخالفت كرد، زیرا مردم تركیه بشدت مخالف این جنگ بودند.
دولت اردوغان به تأسی از همین نگاه افكار عمومی تركیه، نگرش انتقادی خود رانسبت به سیاست هایی كه نشان از سلطه و تبعیض دارد، حفظ كرده است. از همین روست كه آنكارا امروز در صف اول انتقاد از دیدگاه های بوش یا سیاست های اولمرت ایستاده است.
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید