فرازی از سخنان امام صادق علیه السلام خطاب به معلی بن خنیس در مورد بزرگداشت نوروز

▪ نوروز روزی است که خداوند در آن از بندگان خویش میثاق گرفت که جز او را عبادت و پرستش نکرده و به او شرک نورزند و به فرستادگان و پیامبرانش و نیز ائمه هدی ایمان بیاورند.
▪ نوروز اولین روزی است که خورشید در آن طلوع کرد و باد در آن وزیدن گرفت و در آن روز درخشندگی زمین خلق شد.
▪ نوروز روزی است که کشتی نوح بر کوه جودی کناره گرفت.
▪ در این روز است که جبرییل بر پیامبر اکرم (ص) نازل شد و درست در همین روز است که پیامبر اسلام، حضرت علی(ع) را بر شانه خود گذاشت تا او بت های قریش را از بیت الحرام پایین کشیده و آنها را در هم شکست.
▪ نوروز روزی است که پیامبر به اصحابش دستور داد تا در مورد خلافت و ولایت مومنان با حضرت علی(ع) بیعت کنند.
▪ نوروز روزی است که حضرت علی(ع) بر اهل نهروان پیروز شد.
▪ نوروز روزی است که قائم ما در آن روز ظاهر می گردد و بالاخره نوروز روزی است که قائم ما در این روز بر دجال پیروز می گردد و او را به زباله دان کوفه آویزان می کند.
و هیچ نوروزی نیست مگر آنکه ما در آن روز انتظار فرج را داریم چرا که این روز از روزهای ما و شیعیان ما است که عجم(ایرانیان) آن را گرامی داشته ولی شما(اعراب) آن را ضایع می نمایید...
یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر الیل و النهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال.
ای برگرداننده دل ها و دیده ها، ای تدبیر کننده شب و روز، ای گرداننده حول و احوال، ما را به نیکوترین حال بگردان.
نوروز درگنجینه معارف اهل بیت(ع) و متون روایی ما از منزلت و جایگاه خاصی برخوردار است. به گونه ای که ایشان بر پاسداشت این روز سخن رانده و از مناسبت های مهم آن یاد کرده اند، و راویان را با اسرار آن آشنا ساخته اند. آنچه که با درنگ در روایات به دست می آید آن است که «نوروز» سمبل تحول و تغییر است البته تحول به سمت نیکویی و بهتر شدن، از این رو بزرگداشت چنین روزی آنچنان که ایرانیان مسلمان انجام می دهند با اهمیت خواهد بود.
مهم ترین سندی که بر نکو داشت نوروز دلالت دارد،روایت معلی بن خنیس از امام صادق(ع)است و در برابر حدیثی از امام کاظم (ع) وجود دارد که عید بودن آن را نفی کرده، آن را سنتی می داند که اسلام آن را محو ساخته است. محدث بزرگ «علامه محمد باقر مجلسی» با قوی دانستن حدیث معلی، حدیث دوم را حمل بر تقیه می نماید. هر چند که در این حدیث، عید انگاشتن نوروز نفی شده است، چنین امری نشان از نفی اصل بزرگداشت نوروز آنهم با توجه به مناسبت های مهم ذکر شده در روایت امام صادق(ع) نیست.
با محور قرار دان روایت معلی بن خنیس به تفصیل از سیمای نوروز یاد می کنیم.
الف) اهمیت پاسداشت
▪ معلی در گزارش خود چنین نقل می کند:
در صبحگاه روز نوروز به حضور امام صادق(ع) شرفیاب شدم، حضرت از من پرسید: معلی آیا از امروز چیزی می دانی؟
گفتم : خیر. لیکن عجم ها(ایرانیان) امروز را بزرگ می دارند و به همدیگر تبریک می گویند.
امام فرمود: همانا گرامیداشت امروز به سبب وقایعی است که برای تو بازگو می کنم.
من از این سخن امام خرسند شدم و اشتیاق خود را برای شنیدن کلام امام ابراز داشتم و از ایشان خواستار بیان آن شدم. حضرت درباره سیمای نوروز به نمونه هایی از حوادث انجام شده اشاره فرمودند،
از جمله موارد زیر را بیان داشتند:
۱) پیمان ستاندن خداوند
هو الیوم الذی اخذ الله فیه میثاق العباد ان یعبدوه و لایشرکوا به شیئا و ان یدینو الرسله وحججه و اولیائه:
خداوند از بندگان خود پیمان ستاند که تنها او را پرستش کنند و پیزی را شریک او قرار ندهند و پیرو رسول او و حجج الهی و اولیائش باشند.
۲) آغاز تابش خورشید
هو اول یوم طلعت فیه الشمس : نخستین بار خورشید در آن روز طلوع کرد.
۳) استقرار کشتی نوح
هو الیوم الذی استوت فیه سفینه نوح علی الجودی: کشتی نوح بر کوه جودی قرار یافت.
۴) بت شکنی ابراهیم
هو الیوم الذی کسر فیه ابراهیم اصنام قومه: ابراهیم خلیل بت های قومش را در هم کوبید
۵) نزول جبر
هو الیوم الذی هبط فیه جبرییل(ع) علی النبی(ص) : جبرییل بر پیامبر خاتم فرو آمد.
۶) پاکسازی بت های قریش
هو الیوم الذی حمل فیه رسول الله(ص) علیا(ع) علی منکبیه حتی رمی اصنام قریش من فوق البیت الحرام: رسول خدا (ص) علی(ع) را بر روی شانه اش قرار داد تا او بت های قریش را از روی خانه خدا به زیر افکند.
۷) بیعت با امیر مومنان(ع)
هو الیوم الذی اخذ فیه النبی(ص)، لاَمیرالمومنین(ع) العهد بغدیر خم فاقرو واله بالولایه فطوبی لمن ثبت علیها والویل لمن نکثها : پیامبر خدا(ص) برای امیر مومنان(ع) در غدیر خم، عهد و پیمان ستاند، و در آن روز بر ولایت علی اقرار کردند. خوشا بر آنان که بر ولایت او استوار ماندند و بدا به حال کسانی که آن پیمان را شکستند.
۸) ظهور مهدی(ع)
هو الیوم الذی فیه یظهر قائمنا اهل البیت و ولاه الامر و یظفره الله بالدجال و ما من یوم نیروز الا و نحن نتوقع فیه الفرج لانه من ایامنا حفظه الفرس و ضیعتموه: نوروز روزی است که در آن قائم آل محمد(ع) ظهور می کند و خداوند او را بر دجال پیروز می گرداند. هیچ نوروزی نیست جز آنکه ما در آن فرج او را انتظار می کشیم. نوروز از ایام ما می باشد. ایرانیان آن را بزرگ داشتند و شما (عرب ها) آن را ضایع ساخته، کوچک شمردید.
گویا پذیرش این فرمایش برای گروهی سخت می نمود که امام صادق(ع) چنین بیان داشت:
لایعرف سببها الا الراسخون فی العلم و هو اول یوم من سنه الفرس: سبب اش را جز ریشه داران در دانش کسی نمی داند و نوروز همان روز نخست سال ایرانیان است.
ب) آداب نوروزی
برای نوروز آداب خاصی را بر شمرده اند . در پرتو فرمایش امام صادق(ع) به جز نماز نافله مخصوصی که در این روز می توان خواند، عمل به توصیه های ذیل نیز شایسته است.
اذا کان یوم النیروز فاغتسل و البس انظف ثیابک و تطیب باطیب طیبک: در روز نوروز غسل بنما و پاکیزه ترین لباس هایت را بر تن نما و خویش را با بهترین عطرهایت خوش بو کن.
ج) پیام نوسازی
روایت امام صادق (ع) بر محور«توحید»، «نبوت»، «امامت» و سرانجام «حاکمیت عدالت» استوار است، شاخصه هایی که بشر را به نوسازی و تحول سوق می دهد و مقاطع مختلف زندگی در پرتو دگرگونی و بهتر شدن را بهاری می سازد و تلاقی آن با بهار طبیعت نیز به نوعی هدایت گر آدمی است. با توجه به این نقش ویژه «نوروز» می توان سخن از مبارک بادی نیز راند و آن را پاس داشت و آن را منهای مسایل پیرامونی و خرافی که در گذر زمان بدان آویخته است، در نظر داشت و فرهنگ اصیل ایرانی را نیز حفظ نمود.

منبع : مهر ایران