دیدنی ترین جاذبه عصر تکنولوژی

كوچ نشینی كهن ترین شیوه زیست بشر است كه پابرجا بودن آن تا عصر حاضر از بزرگترین جاذبه های این شیوه معیشت است و همین شیوه خاص زندگی سبب شده ایلات و عشایر «دیدنی ترین جاذبه عصر تكنولوژی» لقب بگیرند. عشایر به شیوه ای جذاب و باورنكردنی طی قرنها و سالهای طولانی اقدام به حفظ سنن و آداب و رسوم گذشته خود نموده اند و این اصالت به جاذبه ای برای صنعت گردشگری تبدیل شده است.
مسكن عشایر و نوع زندگی آنها، زبان و موسیقی، غذاهای محلی، صنایع دستی، رقص و لباسهای محلی به همراه آیین های به جای آوردن جشن های عروسی و محلی از مهمترین جاذبه های ایلات و عشایر است. بارزترین مشخصه ایلات و عشایر شیوه زیست آنان است كه برخلاف یكجانشینان روستایی و شهری، در كوچ و نقل و انتقال دایمی سیاه چادرها و رمه های خود هستند. عشایر كوچ رو كه یكی از جاذبه های مهم گردشگری فرهنگی به شمار می آیند در همه نقاط ایران در حوزه های غرب و جنوب غرب، شرق و جنوب شرق، شمال غرب، شمال شرق و مركزی ایران ایلات و عشایر پراكنده شده اند.
● ایلات و عشایر حوزه غرب و جنوب ایران
در حوزه غرب و جنوب ایران رشته كوههای زاگرس كشیده شده كه دارای بیش از ده میلیون هكتار جنگل بلوط، بادام كوهی و پسته وحشی و آب و هوای مرطوب و مراتع غنی است. وجود خصوصیات طبیعی یاد شده سبب شده ایلات و عشایر متعددی در این منطقه پراكنده باشند. رشته كوههای زاگرس و كوههای آرارات در شمال آغاز و تا استان فارس در جنوب ایران تداوم یافته و از آنجا به موازات خلیج فارس به شرق كشیده شده و به كوههای پاكستان می رسند. منطقه یاد شده شامل استانهای كردستان، كرمانشاه، ایلام، اصفهان، چهارمحال وبختیاری، كهگیلویه وبویراحمد و فارس می شود. وجود ارتفاعات سرسبز و خنك در كنار دره های پرآب و جنگلی و دشت های معتدل و نسبتا گرم در یك محدوده نزدیك گاه زندگی كوچ نشینی در چارچوب یك منطقه محدود را میسر ساخته و دامداران را از رنج كوچهای طولانی و برون منطقه رهایی بخشیده است.
عشایر كرد از زمانهای گذشته در شمالی ترین بخش زاگرس در محدوده استانهای آذربایجان غربی و كردستان پراكنده شده اند كه امروزه برخی از آنها در كوهستانهای اطراف اسكان یافته اند. ایلات مشهور شكاك، مامش، زرزا، قره پاپاق و... در استان آذربایجان غربی و ایلات گلباغی، طوایف اورامانات، طوایف مریوان ، طوایف سنندج، طواف بانه، عشایر جوانرود، طوایف سقز و طوایف مستقل در محدوده استان كردستان و كرمانشاه پراكنده شده اند.
در استان كرمانشاه كوچ نشینی هنوز رواج دارد و ایلات كرد جاف، كلهر، قلخانی، سنجابی، گوران و كرند در این منطقه پراكنده شده اند. ایلات و عشایر كرد ایران نیز به عنوان حافظان آداب و رسوم و سنتهای این قوم بزرگ از اهمیت خاصی برخوردار هستند و دارای جاذبه های گردشگری فراوانی هستند. جامعه عشایری جایگاه ویژه ای دارند. قوم كرد از لحاظ فرهنگی سابقه چشمگیری دارد. زبان، شعر، رقص، موسیقی، آداب و رسوم به جای مانده در این پهنه از سرزمین ایران قدمتی دیرینه دارد.
طوایف لرستان در یك تقسیم بندی به دو بخش لر و لك تقسیم می شوند كه از نظر لهجه، سنن، آداب و رسوم و برخی مسایل مذهبی با یكدیگر تفاوت دارند. ایلات و طوایف لك در شمال و شمال باختری لرستان سكونت دارند و سرزمین لك نشین به صورت خط منحنی در دره های رودخانه سیمره میان بروجرد، نهاوند، خرم آباد، كرمانشاه و ایلام قرار گرفته است. در گذشته لك ها به «طوایف وند» و لرها به «فیلی» شهرت داشتند. الوار ایران در لرستان، بخشی از ایلام، چهارمحال وبختیاری، كهگیلویه وبویراحمد و بخشی از استان فارس و بوشهر زندگی می كنند. در سایر نقاط ایران مثل كرمان نیز طوایف پراكنده لر وجود دارند.
عشایر لر را به لر كوچك (الوار لرستان و ایلام) و لر بزرگ (الوار بختیاری و كهگیلویه وبویراحمد و ممسنی فارس) تقسیم می كنند. لك ها در واقع جنوبی ترین قبایل كرد به شمار می آمده اند كه امروزه با طوایف لر آمیخته و همسان شده اند. ایل بختیاری كه در استان چهارمحال وبختیاری زندگی می كند بزرگترین ایل كوچنده كشور ایران است. در منطقه كوهمره كه منطقه ای جنگلی بین كازرون و فیروزآباد فارس است ایلات و طوایفی پراكنده شده اند كه مهمترین آنها ایل سرخی خوانده می شود.
در این منطقه زندگی كوچ نشینی رونق دارد و در بخش های اسكان یافته نیز فرهنگ عشیره ای و گویش های متنوع و آداب و رسوم خاص آنها حاكم است. بررسی های تاریخ ایران از اواخر دوره صفویه به بعد نشان می دهد كه ایل بختیاری و در راس آن خوانین بختیاری به دلیل برخورداری از شرایط ویژه جغرافیایی قلمرو ایلی، سازمان قبیله ای و نظام ایلی منسجم، در بیشتر حوادث و وقایع تاریخی ایران حضوری موثر و فعال داشتند. نوع زندگی، آداب و رسوم حاكم بر جامعه بختیاری و ساخت و بافت روستاها مبین نظام های كهنه و نو عشایری در منطقه است. مجموعه ایل بختیاری همراه با سنن و شیوه های خاص زندگی، به تنهایی یكی از جاذبه های بی نظیر و چشمگیر این منطقه است.
زندگی ایلی با الگوی سكونت و آداب و رسوم ویژه كه مورد علاقه گردشگران و دیداركنندگان داخلی و خارجی است یكی از دیدنی های جالب توجه قوم لر است. كوچ روهای بختیاری، زمستان را در دشتهای شرق خوزستان و تابستان را در بخش های غربی منطقه چهارمحال وبختیاری به سر می برند. آنها هر ساله از اواخر اردیبهشت ماه از پنج مسیر مختلف همراه با مبارزه ای خستگی ناپذیر با سختی های طبیعت، ضمن عبور از رودخانه ها، دره ها و پشت سر گذاشتن بلندی های زردكوه در مناطق معینی از دامنه زاگرس پراكنده می شوند و نزدیك سه ماه در این منطقه می مانند و با چرای دامها در مراتع سرسبزی به رمه داری مشغول می شوند. نحوه معیشت و زیست، الگوی سكونت و باورداشت ها، سنت ها و آداب و رسوم، طبیعت منحصر به فرد منطقه و سرانجام ویژگی راههای ایلی از جمله جاذبه های دیدنی شیوه زندگی عشایر بختیاری است.
عشایر قشقایی كه با كوچ درازمدت خود خطه اصفهان را به خلیج فارس پیوند می دهند از مشهورترین ایلات كشور هستند. ایلات خمسه نیز كه شامل ایل عرب، باصری، بهارلو، اینانلو و نفراست یك مجموعه ناهمگون است كه برخی از آنها به دلایل سیاسی در زمان قاجاریه یكجانشین شدند. ایلات خمسه پس از بختیاری ها و قشقایی ها سومین واحد دامداری متحرك ایران به شمار می آیند.
عشایر عرب در جنوب غرب ایران ساكن هستند و از خصوصیات ویژه ای برخوردارند. آنها در دوستی اصیل و ثابت قدم بوده و در برابر مشكلات شجاع و مقاومند. عشایر بی حرمتی به قومیت خود را به هیچ وجه تاب نمی آورند و میهمان نوازی و آزادمنشی از ویژگی های این قوم سختكوش است. علاقه فراوان عربها به جشن های ملی و محلی و به جا آوردن كلیه آداب و رسوم مربوط به آنها نیز از جمله جاذبه های گردشگری این قوم به شمار می روند. عید فطر در نزد عربها به مدت هفت روز گرفته می شود و عید قربان یك روز تمام به جشن و شادی می گذرد. از آداب كهن این منطقه كه از قرنها پیش همچنان پابرجاست گرامی داشتن نوروز و آتش افروزی چهارشنبه سوری است.

منبع : روزنامه ابرار