پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


پول شویی


پول شویی
موضوع پول شویی از لحاظ واژه شناسی ، اولین بار پس از رسوایی «واتر گیت» مطرح شد. لیكن این پدیده اصولا“ همزمان با پیدایش پول و رواج نظام پایه پولی ، مد نظر متفكران اقتصادی ـ سیاسی قرار گرفته است .
در حقیقت روند پول شویی و دلیل انجام آن بستگی به شرایط اقتصادی جامعه دارد . معمولا“ در جوامع دیكتاتوری ، سیاستمدارانی هستند كه پولهای كثیف را بدست می آورند . بامطالعه تاریخ متوجه می شویم كه بسیاری از سیاستمداران هم از این پدیده دراهداف سودجویانه خود زمینه های استفاده های نابجا از فعالیتهای غیر رسمی را داشته اند . این شرایط در كشورهایی كه اقتصاد متمركز دولتی در آن جریان دارد، درآمدهای نا مشروع و غیر قانونی نیز از این طریق بدست می آید كه برای سالم سازی و تطهیر آن اقدام به پول شویی می كنند.
برای مثال بعضی از دولت های پیشین كشورهای كمونیستی مثل رئیس جمهور لهستان ۵/۱ میلیارد دلار از طریق نقل و انتقال غیر قانونی پول بدست می آورد و در چین كارخانه موتور سیكلت سازی یك میلیارد دلار پول شویی داشته است .
بررسی نظام اقتصادی كشورها نشان می دهد كه هر چه از یك سیستم اقتصادی رقابتی متكی به مالكیت فردی دور شویم ، شرایط مناسب تری برای چنین اعمالی به وجود می آید و این یك اصل كلی است .
●تعریف
پول شویی زمانی اتفاق می افتد كه درآمد های كسب شده توجیه قانونی ندارد و برای اینكه از حالت غیر قانونی خارج شوند و مشكل پولهای معمول را به خود بگیرند، به وسیله پول شویی تطهیر می شوند .
پول شویی به مجموعه عملیاتی گفته میشود كه شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی برای مشروعیت بخشیدن به درآمدهای نامشروع آن عملیات انجام می دهند . انواع پولهایی كه می تواند به صورت نا مشروع در جامعه مطرح باشد، به سه گروه پولهای كثیف و یا پولهای آغشته به خون ، پولهایی سیاه و پولهای خاكستری تقسیم می شود .
پولهای خاكستری ، درآمدهای حاصل از فروش كالا و یا انجام دادن كارهای تولیدی است، ولی از نظارت دولت پنهان می ماند و دولت از آنها بی اطلاع است كه معمولا“ برای فرار از مالیات این كارها را انجام می دهند .
پولهای سیاه پولهای حاصل از قاچاق كالا است ، به طوری كه درآمدهای حاصل از قاچاق كالا و شركت در معاملات پر سود دولتی كه خارج از عرف طبیعی در صورت می گیرد، باعث پیداش این پول می شود پولهای كثیف یا پولهای آغشته به خون ، مربوط به نقل و انتقال مواد مخدر است .
● مراحل عملیات پول شویی
۱) ایجاد پول غیر قانونی
معمولا“ پول غیر قانونی از سوی بنگاههای غیر مشهور و غیر رسمی و اشخاصی كه در رابطه با این بنگاهها به صورت غیر قانونی فعالیت دارند تولید می شود. این بنگاهها معمولا“ از طریق روشهای غیر مجاز و ارتباط با مسئولان پر نفوذ كالاهای ارزشمند و یا خدمات ویژه ای را خارج از رویه معمول و با سقفی بیش تر از میزانی كه تعیین شده است دریافت می كند و معمولا“ با استفاده از روشهای برنامه ریزی شده برای فرار از پرداخت مالیات ، پول غیر قانونی را بیشتر رواج می دهند.
در كشورهایی كه توزیع با روش یارانه ای صورت می گیرد و یا از مراكز غیر قابل حسابرسی حمایت می شود، فضای مطلوبی برای رواج پول غیر قانونی فراهم می شود ورانت خواران حداكثر بهره برداری را از تفاوت قیمت مصوب و قیمت آزاد به عمل می آورند .
۲) سند سازی مالی
معمولا“ پول غیر قانونی از طریق بنگاهها و واسطه های مالی غیر مجاز و غیر متعهد به مقررات نظام بانكی و با استفاده از اسناد جعلی وارد شبكه بانكی می شود .امكان جلوگیری از این جریان به خصوص با گسترش فن آوری الكترونیك ، مشكل است ، لیكن همین فن آوری قادر است كه درآینده ای نزدیك به نحو رضایتبخشی ، طرفهای اصلی و صاحبان واقعی منابع مالی را به طور دقیق شناسایی كنند.
بدیهی است استفاده از هر نوع فن آوری جدید ، در مراحل اولیه با مشكلاتی مواجه خواهد بود، لیكن به تدریج كه جوامع استفاده از فن آوری الكترونیك را قانونمند می كنند، ابهامات در رابطه با فرآیند پول شویی كاسته خواهد شد و برعكس تفكر برخی بانكداران ، می توان امیدوار بود كه بتدریج با قبول مقررات بین المللی در زمینه بانكداری الكترونیك ، این مشكل نیز نسبت به وضعیت متداول كاهش یابد .
در این خصوص آنچه باید مورد تأمل قرار گیرد ، بازسازی فضایی است كه مؤسسات واسطه مالی می توانند درآن به صورت قانونی رشد كنند ، بدیهی است در صورت حمایت مستقیم یا غیر مستقیم از انحصارهای بزرگ دولتی ، به خصوص در زمینه مالی، عرضه كنندگان و تقاضا كنندگان وجوه مالی به ناچار به بازار سیاه كشیده خواهند شد و در نهایت با گسترش نهادهای مالی غیر متشكل و زیر زمینی ، فضای تاریك و غیر قابل كنترلی برای پول شویی به وجود خواهد آمد.
هرگز نباید با بازارهای غیر متشكل پول ـ جز حالتهای استثنایی ـ بصورت مستقیم برخورد شود ، بلكه با تشویق و حمایت از واسطه های مالی سالم و با بهره برداری از مشورتهای این نهادها می توان زمینه را برای از بین بردن پول شویی فراهم كرد.
تضعیف پایگاههای واسطه های مالی غیر متشكل ، همزمان با ایجاد فضای آزاد معاملاتی ، عملیات پول شویی را با مخاطراتی رو به رو خواهد كرد. در صورتی كه نتوان بین اشخاص و واسطه های مالی شفافیت قابل قبولی برقرار كرد ، نوعی « اختلاط مالی» پدید می آید كه فرآیند پول شویی را تسهیل می كند.
۳) اختلاط مالی
اختلاط مالی ، پیچیده ترین مرحله از فرآیند پول شویی است ، زیرا در این مرحله كه معمولا“ مبادلات پولی از طریق نهادهای واسطه و یا كارگذاران مالی صورت می گیرد ، به سهولت سر نخ اصلی مبادله ، یعنی عرضه كنندگان پول در ابهام قرار می گیرند.
پیچیدگی اختلاط مالی زمانی كه داد و ستد جنبه بین المللی پیدا می كند به مراتب افزایش می یابد، زیرا در بسیاری از كشورها ، مقررات بین المللی در رابطه با پول شویی به تصویب نرسیده است و یا رعایت نمی شود.
از این رو كسانی كه از طریق پول شویی به مبادلات مواد مخدر و یا قاچاق كالا می پردازند در واقع با اختلاط پولهای آلوده ، مجددا“ با قدرت بیشتری نهادهای سالم و واقعی هر كشور را نشانه گرفته اند . گاهی كسانی كه به محافل تصمیم گیری نزدیك می شوند ، با استفاده از رانت اطلاعاتی ثروت قابل ملاحظه ای را بدست می آورند این مسئله نیز باید نوعی «پول شویی ضمنی» تلقی شود .
در هر حال ، وقتی از طریق رانت اطلاعاتی ثروتی به وجود می آید و با سایر منابع بانكها و مؤسسات اعتباری مخلوط می شود ، بلافاصله جناح سیا سی تحت تأثیر خود را تقویت خواهد كرد و در این حال مبارزه با مسئله پول شویی تا حدود زیادی دشوار خواهد شد .
۴) تشویق پول شویی
فرض می كنیم كه منابعی از طریق دزدی و یا خرید و فروش كالاهای قاچاق و غیر مجاز ، تحصیل كرده ، با سپرده گذاری در شبكه بانكی و با استفاده از خدمات بانكی ، بتواند از طریق روشهای قانونی مثل سایر افراد عملیات بانكی در جهتی كه می خواهد انجام دهد . تا زمانی كه صاحبان غیر قانونی پول با فریب مجریان قانون به عملیات خود مبادرت می ورزند ، پول شویی یك مسئله ساده است ، (لیكن پس از اینكه صاحبان غیر قانونی پول برخورد قانون و شكل دادن آن به نفع خود دسترسی پیدا كند ـ مثل كشورهای آمریكای لاتین ـ آنگاه با مسئله پول شویی شتابنده مواجه خواهیم بود .) در هر حال موضوع پول شویی در ابتدا ممكن است موردی و تحت تأثیر عوامل مختلف آسیب شناختی روی دهد . این مسئله نیز مثل اكثر آسیبهای اجتماعی قابل رفع است ، لیكن زمانی كه پول شویی به عنوان یك هدف سازمان یافته سیاسی مشروعیت پیدا كند ، در آن صورت آتشی فراگیر ، دامن همه جامعه را شعله ور خواهد ساخت . امروزه این هجوم سرطان پولی كه بلافاصله موجب تشكیل تومورهای مختل كننده اقتصادی می شود، تحت عنوان پول شویی مطرح شده است .
●آمار مربوط به پول شویی
با آنكه با توجه به ویژگی خاص فرایند پول شویی ، آمار و اطلاعات مربوط به آن در خارج از حوزه طبیعی آمارهای اقتصادی كشورها قرار دارد با این حال آمارهای تقریبی و مقدماتی در این باره همراه با سایر ارقام اقتصاد زیر زمینی داده شده است . به عنوان مثال در مورد ارقام پول شویی صندوق بین المللی پول (IMF)برآورد كرده است كه حجم كل پول شویی در دنیا مبلغی حدود ۲ تا ۵ در صد تولید نا خالص داخلی دنیا است این مقدار با توجه به ارقام تولید ناخالص داخلی سال ۱۹۹۶ بیانگر آن است كه حجم پول تطهیر شده در جهان در سال مذكور در حدود ۵۹۰ میلیارد دلار تا ۵/۱ تریلیون دلار آمریكا بوده است .
تنها حد پایین ارقام یاد شده معادل ارزش كل تولیدات اقتصادی كشوری به اندازه اقتصاد اسپانیا است . این حجم عظیم پول شویی می تواند بیانگر تأثیرات منفی بالقوه ای باشد كه بر اقتصادكشورها و اقتصاد جهانی خواهد بود . پولشویی موجب فساد اقتصادی در جوامع می گردد
پولشویی یكی از عواملی است كه موجب فساد اقتصادی جوامع می گردد و آنان را ازپیشرفت وتوسعه اقتصادی باز می دارد همچنان كه در بسیاری از كشورها شاهد ضعف فعالیت اقتصادی به خاطر استفاده از پول های نامشروع هستیم .
اما آنچه چهره پولشویی را بیش از بیش زشت جلوه می دهد دستگاه های تبهكاری و انجام عملیات بانك ها توسط آنهاست كه گاه به عنوان جریانی خارج از نظام اقتصادی موجب فلج شدن چرخه های پولی و مالی كشورها می شود .
●تعریف پولشویی :
درمتن كامل مقررات بانك مركزی و در پیشگیری از پولشویی اینگونه تعریف شده است .
۱) تحصیل و نگهداری یا استفاده از مالی كه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه ارتكاب جرم حاصل شده است .
۲) معاونت با شخص یا اشخاص دیگر به منظور تبدیل یا انتقال مالی كه به طور مستقیم یا غیرمستقیم درنتیجه ارتكاب جرم حاصل شده است .
به طوركلی می توان گفت : از روند جریان انداختن درآمدهایی كه فشار غیرقانونی دارند در اقتصاد كشورها به عنوان پولشویی یاد می شود .
●پول های كثیف :
درآمدهای نامشروع كه به پول های كثیف معروف است را می توان به سه دسته تقسیم كرد .
▪پول سیاه : درآمدهایی كه از راه قاچاق كالا و مواد مخدر و ثروت های نامشروع دیگر به دست می آید .
▪پول های خونین : به اقدامات ضد بشری و خیانت كارانه اطلاق می شود .
▪پول های خاكستری: به در آمدهایی گفته می شود كه ازكانال هایی زیر زمینی و پنهانی به دور از چشم مأموران حكومتی به دست می آید .
●ایران و پول شویی :
زمینه پیدایش پول های خاكستری دركشورهایی كه اقتصاد آن ها بیشتر درحوزه دولت قرار دارد و دولت سازمان دهنده منافع اقتصادی به شمار می رود بیشتر است و از آنجایی كه اقتصاد ما هنوز در حوزه دولت قرار دارد پیدایش پول های خاكستری فراهم تر از انواع درآمدهای غیر قانونی است .
دكتر صباحی استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی در این باره گفت : پول های خاكستری به اعمالی چون زیرمیزی خواری ، فرار از مالیات اطلاق می شود و چون در ایران هنوز مالیات به عنوان یكی از اركان اصلی اقتصاد تعریف نشده است و بسیاری از افراد از پرداخت آن سر باز می زنند .
دكتر صباحی خاطر نشان كرد : پولشویی عملیاتی است كه در سیستم بانكی رخ می دهد و شامل ورود پول های نامشروع و تزریق آن به چرخه اقتصاد می گردد و از مهم ترین موانع اقتصادی به شمار می آید .
وی افزود : اگر پولشویی ادامه داشته باشد سبب پیدایش فاصله طبقاتی ایجاد بازار اشتراكی پول می گردد و تأثیری نامطلوب بر امنیت سرمایه گذاری و فعالیت های اقتصادی می گذارد .
●آمارهایی از پولشویی :
آمارها نشان می دهد حجم پولشویی در دنیا سالانه ۵۰۰ میلیارد دلار است این درحالی است كه كشورهای نیجریه و روسیه بیش از كشورهای دیگر مشكوك به پولشویی هستند وكشورهای اروپایی و آمریكایی كمترین را دارند درحال حاضر در۱۴۰ كشورجهان قانون مبارزه با پولشویی وجود دارد این درحالیست كه دركشور ما قانون مبارزه با پول شویی تصویب نشده است .
صندوق های قرض الحسنه ازجمله جاهایی هستندكه می توانند مورد طمع پول شویان قرار گیرند زیرا در سیستم های خود فعالیت شناسنامه داری انجام نمی دهد. و می توانند آن ها را از اهداف اصلی خود منحرف كنند.
●راهكارهای مبارزه با پول شویی :
آگاهی عمومی اجتماع از تخلفات مالی و بسیج شدن وسایل ارتباط جمعی سیاست گذاری مناسب كشور اجرای مقررات و قوانین مشخص وتلاش و جدیت مسوولین در این زمینه می تواند از جمله راهكارهای مبارزه با پول شویی باشد.●مبارزه با جرم پول شویی
سابقه قانون‌گذاری و اقدام‌های بین‌المللی برای مبارزه با پول‌شویی و تدوین راه كارهای جهانی برای مقابله با آن، به سال‌های میانی دهه ۱۹۸۰ برمی‌گردد. در اواخر این دهه، عزم جهانی برای تدوین پیمان‌نامه‌ها، معاهدات و كنوانسیون‌های بین‌المللی در این زمینه شكل گرفت.
اولین سند بین‌المللی در این زمینه، پیمان‌نامه وین است كه در ۱۹ دسامبر ۱۹۸۸ به تصویب سازمان ملل متحد رسید و پیشنهادهای كارسازی برای محروم كردن مجرمان از دسترسی به عواید حاصل از فعالیت‌های مجرمانه، ارایه داد.
اعلامیه بال (دسامبر ۱۹۸۸)، پیمان‌نامه شورای اروپا (نوامبر ۱۹۹۰)، الگوی تنظیمی سازمان ایالت‌های امریكا (۱۹۹۰)، دستور عمل جامعه اروپایی (ژوئن ۱۹۹۱)، و مقررات كمیسیون بین‌ امریكایی مبارزه با اعتیاد و جرایم مواد مخدر و دیگر جرایم مرتبط (۱۹۹۹)، از جمله دیگر اقدام‌های بین‌المللی به عمل آمده در زمینه قانون‌‌گذاری و مبارزه با جرم پول‌شویی است.
در سال ۱۹۹۵، بخش مبارزه با اعتیاد سازمان ملل متحد برای تسهیل در امر قانون‌گذاری و اصلاح قوانین مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روان‌گردان، و پول‌شویی عواید حاصل از این جرایم در كشورهای مختلف، قانونی با عنوان قانون نمونه برای مبارزه با پول‌شویی تدوین كرد. قانون مزبور در سال ۱۹۹۹ مورد بازنگری قرار گرفت.
امروزه این سند یك ابزار قانونی مناسب برای تسهیل در تهیه پیش‌نویس قانون ضد پول‌شویی به شمار می‌آید. قانون نمونه برای آن دسته از كشورهایی كه می‌خواهند قانون مبارزه با پول‌شویی تدوین كنند یا تصمیم دارند قوانین موجود خود را در این زمینه مورد بازنگری قرار دهند، طراحی شده است. متن پیوست، ترجمه قانون بازنگری شده در سال ۱۹۹۹ است.
پول‌شویی، طبق تعریف سازمان بین‌المللی پلیس كیفری عبارت است از هر نوع عمل یا اقدام به عمل برای مخفی كردن یا تغییر ظاهر هویت عواید نامشروع به طوری كه وانمود شود از منابع قانونی سرچشمه گرفته است.
هدف از پول‌شویی تغییر ظاهر عواید غیرقانونی حاصل از فعالیت‌های مجرمانه، برای فرار از پیگردهای قانونی توسط كسانی است كه می‌خواهند از این عواید استفاده كنند. پول‌شویی یك فرآیند سه مرحله‌ای است كه مرحله اول مستلزم قطع هر گونه ارتباط مستقیم بین وجوه و جرمی است كه از آن حاصل شده؛ مرحله دوم مخفی كردن ردپای وجوه برای جلوگیری از تعقیب قانونی آن و مرحله سوم بازگرداندن مجدد وجوه به مجرم به صورتی كه نحوه اكتساب و محل جغرافیایی آن قابل ردیابی نباشد.
مجرمان برای انتقال سریع پول از یك كشور به كشور دیگر از موسسات مالی و اعتباری بهره می‌گیرند. پیشرفت‌های انجام گرفته در سیستم‌های اطلاعاتی، فن‌آوری و ارتباطات در موسسات مالی، انتقال وجوه را با سرعت و سهولت بیشتری به هر نقطه از جهان امكان‌پذیر كرده است. پول به اصطلاح مگابایتی به شكل نمادهایی بر روی صفحه رایانه، تمام طول شبانه روز و هفت روز هفته در گردش است و می‌تواند بارها و بارها جابه‌جا شود تا از شناسایی توسط نیروهای انتظامی دور بماند.
از آنجا كه بسیاری از مراكز مالی در دنیا تدابیری برای مبارزه با پول‌شویی در پیش گرفته‌اند، مجرمان به سوی كشورهایی كه دارای ساز و كارهای ضعیف هستند یا هیچ ساز و كار اجرایی برای مبارزه با پول‌شویی ندارند، هجوم می‌آورند.
فعالیت سازمان‌های مجرم قدرتمند ممكن است پیامدهای اجتماعی فاجعه‌ باری در پی داشته باشد. پول‌شویی به قاچاقچیان، دلالان اسلحه و دیگر مجرمان امكان می‌دهد تا عملیات خود را ادامه داده و به گسترش فعالیت‌های مجرمانه خود بپردازند.
چنانچه راه كاری برای مقابله با پول‌شویی یافت نشود این معضل می‌تواند تمامیت و اعتبار موسسات مالی یك كشور را دچار آسیب جدی كند. علاوه بر این، میلیاردها دلاری كه سالیانه از جریان فعالیت‌های سالم اقتصادی خارج می‌شود. خود یك تهدید واقعی برای اقتصاد است. پول‌شویی، تلاش‌های بین‌المللی برای ایجاد بازارهای آزاد و رقابتی را با شكست روبرو می‌كند و مانع توسعه اقتصادهای ملی می‌شود.
پول‌شویی عملیات بازارها را مختل می‌كند؛ معاملاتی كه برای مقاصد پول‌شویی انجام می‌گیرد می‌تواند تقاضا برای نقدینگی را افزایش دهد، نرخ بهره و ارز را بی‌ثبات كند، به رقابت غیرعادلانه منجر شود و تورم را در كشورهایی كه مجرمان در آنجا فعالیت می‌كنند به شدت افزایش دهد.
پول‌شویی اعتبار و در نتیجه ثبات بازارهای مالی را از بین می‌برد؛ چنانچه یك بانك در نتیجه جرم سازمان یافته سقوط كند، ممكن است تمام سیستم مالی كشور یا حتی نظام مالی كل منطقه مورد نظر، دچار آسیب جدی شود. كشورهای كوچك در مقابل پدیده پول‌شویی آسیب‌پذیری بیشتری دارند، زیرا قدرت اقتصادی حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی، تسلط بر اقتصادهای كوچك را برای سازمان‌های مجرم امكان‌پذیر می‌سازد.
نبود ساز و كارهای كنترل مناسب یا ناتوانی در اجرای آنها، عملا مجرمان را از تعقیب و مجازات مصون می‌دارد. پول‌شویی عواید حاصل از فعالیت‌های نامشروع در این گونه كشورها فقط یك هدف دارد؛ استفاده از ضعف‌های ساختاری یا بهره‌جویی از شكاف‌ها و نقاط ضعف تشكیلات نهادی و انتظامی كه به وسیله كشور مورد نظر برای مقابله با پول‌شویی در نظر گرفته شده است.
پول‌شویی پیامد جبری جرم سازمان یافته و یك جنبه اساسی از هر نوع فعالیت مجرمانه درآمدزاست. عملیات سازمان‌های مجرم كه در جهت انباشت سودهای غیرقانونی طراحی می‌شود، نیاز به عملیات مستقیم پول‌شویی دارد، تا چنین فعالیت‌هایی بتواند توسعه یابند و سازمان مزبور بتواند بر وجوه خود كنترل داشته باشد. مقادیر هنگفت وجوه نقدی كه به وسیله انواع فعالیت‌های مجرمانه (مانند قاچاق مواد مخدر) تولید می‌شود ردپاهایی از خود به جای می‌گذارد كه پنهان كردن آن دشوارتر از مخفی كردن ردپای خود جرایم است. در همین حال، پول شویی پیش درآمد وجود یك نظام مجرمانه سازمان یافته است كه می‌تواند ساز وكارهای مدونی برای گردش بین‌المللی سرمایه فراهم آورد.
بنابراین جرم سازمان یافته و پول‌شویی دارای رابطه متقابل هستند. تلاش‌های بین‌المللی برای مبارزه با پول‌شویی بازتاب راهبردی است كه هدف آن تضعیف قدرت اقتصادی سازمان‌های مجرم است. این امر با جلوگیری از مصرف عواید حاصل از فعالیت‌های مجرمانه و تاثیر سوء اقتصادی فعالیت‌های مجرمانه بر تار و پود اقتصاد قانونی و رسمی، تحقق می‌یابد. كنوانسیون سال ۱۹۸۸ سازمان ملل متحد درباره مبارزه با داد و ستد غیرقانونی مواد مخدر و داروهای روان‌گردان، اولین سند قانونی بین‌المللی است كه این راهبرد جدید در آن درج شده است. در مقدمه كنوانسیون مزبور تصریح شده است كه كشورها باید بدانند كه قاچاق مواد مخدر، سودها و ثروت مالی هنگفتی تولید می‌كند و سازمان‌های مجرم فراملی را قادر می‌سازد در تشكیلات دولتی، تجارت و امور مالی قانونی و نیز در تمام سطوح جامعه نفوذ كنند و همه را آلوده و فاسد سازند. همچنین تصدیق شده كه جامعه بین‌الملل مصمم است اشخاص دست‌اندركار قاچاق مواد مخدر را از عواید حاصل از فعالیت‌های مجرمانه خود محروم كند و به این وسیله انگیزه اصلی آنها را برای انجام فعالیت مجرمانه از بین ببرد.
اندكی پس از آن، جامعه بین‌الملل بر آن شد تا محدوده تلاش‌های مبارزه با پول‌شویی را به عواید تمام جرایم مرتبط با جرایم سازمان یافته تعمیم دهد. در كنفرانس جهانی وزیران با موضوع جرایم سازمان یافته فراملی كه در ۲۳ـ ۲۱ نوامبر ۱۹۹۴ در ناپل برگزار شد، كشورها عزم قطعی خود را برای خنثی كردن قدرت اجتماعی و اقتصادی سازمان‌های مجرم و از بین بردن توانایی آنها در رخنه به اقتصادهای مشروع و قانونی برای پول‌شویی عواید مجرمانه خود، اعلام كردند. تاكید اصلی آنها بر مبارزه با خشونت و ترور، تقویت و تحكیم توان كشورها و نیز سازمان ملل و دیگر سازمان‌های جهانی و منطقه‌ای ذی‌ربط برای همكاری‌های بین‌المللی موثرتر در برابر تهدیدات جرایم سازمان یافته فراملی و لزوم اتخاذ تدابیر و راهبردهای لازم برای پیشگیری و مبارزه با پول‌شویی و كنترل استفاده از عواید حاصل از جرم، بود.
همچنین محور اصلی مذاكرات نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل متحد كه در ژوئن ۱۹۹۸ در نیویورك برگزار شد، مبارزه با پول‌شویی بود. در این نشست تدابیر ویژه‌ای به عنوان بخشی از یك برنامه جهانی برای اجرای هماهنگ این راهبرد به وسیله كشورهای عضو اندیشیده شد.
سرانجام، در جلسات نهادهای دیگری مانند گروه كار اقدام مالی برای مبارزه با پول شویی، كمیته بال در امور مقررات بانكی و روش‌های نظارتی، شورای اروپا و اتحادیه اروپا تدابیری برای منع سوءاستفاده از نظام مالی و بانكی برای پول‌شویی عواید مجرمانه تدوین و پیش‌بینی شده است.
قانون نمونه پیشنهادی، تا اندازه زیادی بر اساس این مجموعه اسناد بین‌المللی تدوین شده است. این سند یك ابزار قانونی است كه برای تسهیل تهیه پیش‌نویس مقررات قانونی خاص توسط كشورهایی كه می‌خواهند قانونی برای مبارزه با پول‌شویی داشته باشند یا قوانین موجود خود را در این زمینه مورد تجدیدنظر قرار دهند، طراحی شده است. این قانون نمونه، مناسب‌ترین مقرراتی كه در نظام قوانین ملی تدوین شده است، را در برمی‌گیرد.
در این قانون، همچنین برخی مقررات ابتكاری با هدف بهبود اثربخشی تدابیر پیشگیرانه و جزایی پول‌شویی و همچنین ساز و كارهای قانونی مناسبی درباره همكاری‌های بین‌المللی در زمینه امور مهم و راهبردی به كشورهای عضو پیشنهاد شده است.
تطبیق و هماهنگ‌سازی مقررات پیشنهادی با اصول قانون اساسی و اصول اساسی مجموعه قوانین هر كشور بر عهده خود آن كشور خواهد بود و كشورها می‌توانند مقررات پیشنهادی را با تدابیر دیگری كه برای مبارزه موثر با پدیده پول‌شویی تدارك دیده‌اند، هماهنگ و همراه سازند. با وجود این، قانون نمونه مورد بحث، یك مجموعه قانونی كامل و هماهنگ است. كشورها باید ضمن ادغام این مقررات در نظام قانونی ملی خود، سعی كنند انسجام متن حاضر را طوری حفظ كنند كه از چارچوب اصلی آن خارج نشوند.
بعضی از مقرراتی كه به كل متن وابسته است چنانچه جدا از این متن یا خارج از آن به كار گرفته شود، اثربخشی مطلوب را نخواهد داشت. در ضمن چنانچه بعضی از این مقررات از متن حاضر حذف شود بخشی از هدف و مفهوم آن از بین خواهد رفت.
قانون نمونه حاضر برای سهولت در تطبیق با قوانین ملی، تعدادی از مقررات خود را به شكل نمونه و گزینه اختیاری ارایه داده است. نمونه، امكان تعدیل یك ماده قانونی را كه نمی‌‌توان آن را از قوانین مبارزه با پول‌شویی حذف كرد فراهم می‌سازد. گزینه اختیاری به ماده قانونی اشاره دارد كه اختیاری است و می‌تواند به تشخیص كشور مورد بحث رد یا تصویب شود.
این قانون از پنج عنوان اصلی تشكیل شده است:
۱) كلیات
۲) پیشگیری از پول‌شویی
۳) شناسایی پول‌شویی
۴) مجازات‌ها
۵) همكار‌ی‌های بین‌المللی
مندرجات این قانون نمونه، در نشستی كه توسط یك گروه غیررسمی از كارشناسان بین‌المللی در ماه مارس ۱۹۹۹ در شهر وین تشكیل شد، بازنگری و نهایی شده است. این گروه متشكل از مقام‌های قضایی متخصص در زمینه جرایم مالی، نمایندگان واحدهای اطلاعات مالی، بانكداران و بازرسان مالی بود.
تهیه كنندگان : سمانه امامی فر و زكیه صادقیان
منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان


همچنین مشاهده کنید