سه شنبه, ۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 23 April, 2024
مجله ویستا

سوره‌ فلق‌


سوره‌ فلق‌
● نزول‌ سوره‌ فلق‌
این‌ سوره‌ با ۵ آیه‌، ۲۳ كلمه‌ و ۷۴ حرف‌،بیستمین‌ سوره‌ قرآن‌ در نزول‌ است‌ كه‌ بر وجودمقدس‌ پیامبر اسلام‌(ص‌) در شهر مكه‌ نازل‌ شد.سالهای‌ بعثت‌ و حضور پیامبر اسلام‌(ص‌) در شهرمكه‌ همراه‌ با توطئه‌های‌ گوناگون‌ كفار قریش‌ وسایر مذاهب‌، به‌ویژه‌ یهود، بود. یهودیان‌ كه‌نمی‌توانستند این‌ واقعیت‌ را تحمل‌ كنند كه‌پیامبری‌ از قوم‌ یهود مبعوث‌ نشده‌ است‌، سخت‌ درفكر براندازی‌ پیامبر(ص‌) برآمدند و از طرق‌مختلف‌، حتی‌ سحر و جادو نیز، دریغ‌ نكردند وسوره‌های‌ بیستم‌ و بیست‌ و یكم‌ قرآن‌ در نزول‌;یعنی‌ سوره‌ «ناس‌» و «فلق‌» به‌ منظور ابطال‌ سحرساحران‌; به‌ ویژه‌ یهودیان‌، نازل‌ شد.
سحر دانشی‌ است‌ كه‌ با استخدام‌ امورمتافیزیكی‌، در امور فیزیكی‌ تصرف‌ می‌نماید وآثار آن‌ شبیه‌ جنون‌ یا بیماری‌ افراد و یا ایجادتفرقه‌، نفرت‌ و... است‌. یادگیری‌ این‌ دانش‌ درقلمرو فقه‌، حسب‌ كاربرد آن‌ در جامعه‌، از حرمت‌تا واجب‌ كفایی‌ است‌ و به‌ همین‌ علت‌ بسیاری‌ ازدانشمندان‌ علوم‌ اسلامی‌ در گذشته‌ جهت‌ ابطال‌سحر ساحران‌، عالم‌ به‌ سحر بودند.
به‌ هر شكل‌ كفار، به‌ ویژه‌ یهود، با بهره‌گیری‌ ازدانش‌ سحر خواستند پیامبر(ص‌) را از بین‌ ببرند ودر مورد سوره‌ «ناس‌» و «فلق‌» روایت‌ شده‌ است‌كه‌ یهود با دسترسی‌ به‌ چند موی‌ سرحضرت‌، آنهارا به‌ رسنی‌ گره‌ زدند و سپس‌ در پوست‌ خرمانهادند و آن‌ گاه‌ سحر نموده‌ و در چاه‌ «زوران‌»،زیر سنگی‌ پنهان‌ كردند. بعد از این‌ واقعه‌ حضرت‌رسول‌ (ص‌) بیمار شد و بی‌حالی‌ حضرت‌ تشدیدمی‌گشت‌ تا اینكه‌ جبرئیل‌ نازل‌ شد و از سوی‌خداوند تعالی‌ «معوذتین‌» را نازل‌ فرمود و وی‌ رااز توطئه‌ یهود در مكه‌ آگاه‌ ساخت‌. آنگاه‌ آن‌حضرت‌ به‌ علی‌(ع‌) و زبیر و عمار فرمود تا آب‌ چاه‌را بكشند و سحر را خارج‌ كنند. آنان‌ نیز چنین‌كردند و به‌ سنگی‌ رسیدند كه‌ زیر آن‌ پوست‌ خرماپنهان‌ شده‌ بود و آن‌ پوست‌ را بیرون‌ آوردند و درآن‌ یازده‌ گره‌ یافتند و بعد از قرائت‌ معوذتین‌،گره‌های‌ سحر باطل‌ شد و حال‌ حضرت‌رسول‌(ص‌) روبه‌ بهبود رفت‌.
چند نقل‌ دیگر نیز درباره‌ این‌ موضوع‌ واردشده‌ است‌، اما به‌ هر شكل‌ خداوند به‌ خاطر دفع‌ وابطال‌ سحر توسط جبرئیل‌ امین‌، خطاب‌ به‌رسولش‌ سوره‌ «فلق‌» را نازل‌ فرمود.
● خداوند; تنها پناه‌ مومنان‌
«بگو ای‌ پیامبر به‌ پروردگار صبح‌ پناه‌می‌برم‌...»
كلمه‌ «قل‌» كه‌ امر می‌باشد و در قرآن‌ فراوان‌آمده‌ است‌، فرمان‌هایی‌ است‌ كه‌ از جانب‌خداوند به‌ پیامبر اكرم‌(ص‌) رسیده‌ است‌ تا به‌عنوان‌ مقام‌ نبوت‌ به‌ دیگران‌ اعلام‌ كند و دیگران‌ به‌مضمون‌ فرمان‌ آگاه‌ شوند. «فلق‌» به‌ معنای‌مصدری‌ آن‌، هر گونه‌ سرشكاف‌ شدن‌ پوشش‌ وپرده‌ را گویند كه‌ در این‌ آیه‌ مراد صبحدم‌ است‌ كه‌از پرده‌ تاریكی‌ سر بلند می‌كند; «...و از بدی‌ آنچه‌كه‌ خداوند خلق‌ كرده‌ است‌ و از شر هرهجوم‌آورنده‌، زیان‌آور و از شب‌ و هر ظلمت‌ كه‌همه‌ جا را فرا گیرد، به‌ خدا پناه‌ می‌برم‌....»
زیرا شب‌ در طبیعت‌، هنگام‌ بدیها و شرورفراوان‌ است‌. در شب‌ درندگان‌ از كمینگاه‌ خارج‌می‌شوند و حشرات‌ موذی‌ از لانه‌ها و سوراخهابه‌خاطر فقدان‌ نور خورشید بیرون‌ می‌آیند و به‌آزار و صدمه‌ رساندن‌ به‌ حیوانات‌ و نباتات‌می‌پردازند. معمولا در شب‌ درد بیماران‌ شدیدتراست‌ و «غاسق‌» را به‌ همین‌ دلیل‌ شب‌ بسیارتاریك‌ را گویند كه‌ هنگام‌ ظلم‌ پنهان‌ ظالمان‌ ودسیسه‌ توطئه‌كنندگان‌ و غارت‌گران‌ است‌.
● پناه‌ به‌ خدا از شر جادوگران‌
سپس‌ خداوند به‌ پیامبر(ص‌) می‌فرماید: «ازبدی‌ نفاثات‌ در گره‌ها نیز به‌ خداوند پناه‌ ببر...»
علی‌الظاهر قسمتی‌ از دانش‌ سحر مربوط به‌ایجاد گره‌ و خواندن‌ اذكار و اوراد و سپس‌ دمیدن‌در آن‌ گره‌هاست‌ كه‌ پس‌ از مدتی‌ شخص‌ سحرشده‌، متاثر شده‌ و قصد و غرض‌ از سحر، كه‌ شر وبدی‌ خاص‌ است‌، بر آن‌ فرد ظاهری‌ می‌شود.
نفث‌ به‌ معنای‌ دمیدن‌ است‌ در چیزی‌ كه‌ آب‌دهان‌ به‌ آن‌ ضمیمه‌ شود. نفاثات‌ جمع‌ نفاثه‌ است‌به‌ معنای‌ زنی‌ كه‌ كارش‌ سحر از طریق‌ دمیدن‌است‌ و منظور آیه‌ این‌ است‌ كه‌ پیامبر(ص‌) از شرزنان‌ افسونگر، به‌ خاطر این‌ كه‌ با دانش‌ سحر وجادو در گره‌ها می‌دمند و یا از بدی‌ نفوس‌ آنان‌،كه‌ كلمات‌ سحر را می‌گویند، به‌ خدا پناه‌ ببرد.
● حسد حسودان‌
حسد یك‌ حالت‌ نفسانی‌ است‌ كه‌ نفس‌ حسود رانسبت‌ به‌ دیگری‌ متنفر و درگیر می‌سازد و حسود باچشم‌زخم‌ خود می‌خواهد كه‌ شخص‌ موردحسادت‌ با هربلایی‌ از صفحه‌ گیتی‌ محو شود. اگراین‌ گونه‌ نشد، حسود شخصا اقدام‌ به‌ ضربه‌ زدن‌ ولطمه‌ رساندن‌ به‌ محسود می‌كند. از «ابن‌ عباس‌»روایت‌ شده‌ است‌: اگر در جهان‌ بدتر از شر حسودچیز دیگری‌ می‌بود، خداوند این‌ سوره‌ را بدان‌ختم‌ می‌نمود و نخستین‌ گناه‌ در آسمان‌ حسدابلیس‌ بر آدم‌ بود (كه‌ گفت‌: چرا من‌ خلق‌ شده‌ ازآتش‌ باید به‌ انسان‌ خلق‌ شده‌ از گل‌ سجده‌ كنم‌) واولین‌ معصیت‌ انسان‌ در زمین‌، حسد قابیل‌ به‌ هابیل‌بود (كه‌ گفت‌: چرا خداوند هدیه‌ و قربانی‌ را از اوپذیرفت‌ و از من‌ نپذیرفت‌). آنگاه‌ خداوند از اثرحسادت‌ حسودان‌، خواه‌ از طریق‌ چشم‌ زدن‌ یا ازطریق‌ اقدامات‌ موذیانه‌ و خصمانه‌، پیامبرش‌ را به‌تعویذ امر فرمود تا مومنان‌ آن‌ را فرابگیرند و باخواندن‌ «معوذتین‌» خود را از این‌ نوع‌ بلاهامصون‌ بدارند.
● ثواب‌ خواندن‌ سوره‌ فلق‌
ابی‌ بن‌ كعب‌ روایت‌ كرده‌ است‌: «هر كه‌معوذتین‌ (سوره‌ فلق‌ و ناس‌) را بخواند، چنان‌باشد كه‌ تمام‌ كتابهایی‌ را كه‌ حق‌ تعالی‌ بر انبیا نازل‌كرده‌، قرائت‌ نموده‌ است‌» و ابوعبید حذاء از امام‌باقر(ع‌) روایت‌ كرده‌ است‌: «هر كه‌ در نماز وترمعوذتین‌ و سوره‌ توحید را بخواند، به‌ او بشارت‌دهنده‌ای‌ بشارت‌ دهد كه‌: بنده‌ خدا بشارت‌ بادتو را كه‌ حق‌ تعالی‌ نماز وتر تو را قبول‌ فرمود».
كاربرد خواندن‌ معوذتین‌ معمولا در جلوگیری‌از تاثیر سحر ساحران‌ و حسادت‌ حسودان‌ است‌.
منبع : خانواده سبز


همچنین مشاهده کنید