سوادرسانه‌ای

یكی از مباحث مرتبط با مسایل آموزشی در روابط عمومی،‌ سوادرسانه‌ای است. به طوری كه امروزه استفاده و به كارگیری وسایل ارتباط جمعی هم از نظر سخت‌افزاری و هم نرم‌افزاری، تجزیه و تحلیل و ارسال مناسب پیام‌ها و دریافت آنها، مستلزم داشتن سواد رسانه‌ای است. از آنجا كه كاركنان روابط عمومی به عنوان ارتباط‌گران با محیط درونی و بیرونی سازمان در تعامل هستند و از آنجا كه شناخت پیام‌های رسانه‌ای و درك و عكس‌العمل مناسب روابط عمومی نسبت به پیام‌های رسانه‌ای یكی از وظایف روابط عمومی است. بنابراین ضروری است كه مجموعه روابط عمومی با مهارتها و دانش سواد رسانه‌ای، آشنایی كافی داشته باشد.
●تعریف سوادرسانه‌ای :
سوادرسانه‌ای از دههٔ ۱۹۷۰ همزمان با رشد و توسعه وسایل ارتباط جمعی مورد توجه قرار گرفت.(۱۲۵) جدیدترین تعریف سوادرسانه‌ای، این مفهوم را چنین تعریف كرده است :
"سوادرسانه‌ای توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل انتقادی، ارزیابی و ارسال پیام‌ها در انواع مختلف آن است"، چهار فرآیند اصلی كه در این تعریف قرار دارند، عبارتند از :
۱)توانایی دسترسی به پیام :
توانایی دسترسی به پیام عبارتست از مهارتهایی كه فرد را در رمزگشایی نمادها و افزایش دامنهٔ لغات قادر می‌سازد. مهارتهای دسترسی همچنین شامل مهارتهایی در رابطه با مكان‌یابی، سازماند‌هی و بازیابی اطلاعات، استفاده از بخشی از كتاب برای یافتن اطلاعات، دستیابی و استفاده از منابع چاپی، كامپیوتر، ویدئو و ... توانایی استفاده از ابزارهای تكنولوژی ویدئو و كامپیوتر است. مهارتهای دسترسی اغلب با عنوان «سواد اطلاعاتی» و اخیراً با عنوان «مهارتهای بزرگراه» مطرح است.
۲)توانایی تجزیه و تحلیل پیام :
توانایی تجزیه و تحلیل انتقادی پیام مربوط به مهارتهای فهم و درك تفسیری است كه شامل توانایی استفاده از طبقه‌بندی‌ها، مفاهیم و ایده‌ها،‌ تشخیص نوع اثر، استنباط علت و اثر (پیام)، شناسایی اهداف پدیدآورنده و نكات تاریخی، سیاسی، اقتصادی ایجاد و مصرف شده در پیام‌های متن است.
۳)توانایی ارزیابی پیام‌ها :
توانایی ارزیابی پیام‌ها به بررسی قضاوت دربارهٔ ارتباط و ارزش معنی پیام برای خواننده می‌پردازد كه شامل استفاده از دانش قبلی برای تفسیر یك اثر، پیش‌بینی نتایج دیگر و یا نتایج منطقی اثر، شناسایی ارزشهای یك پیام و درك كیفیت زیباشناسی یك اثر است.
۴)توانایی ارسال پیام‌ها :
توانایی ارسال پیام بخش‌ اصلی مفهوم سنتی سواد است. مهارتهای ارسال پیام متنوع و بعضاً گسترده هستند اما به طور كلی شامل توانایی فهمیدن این نكته است كه مخاطب خودش یك ارسال‌كننده پیام است. استفاده موثر از نمادها برای بیان مقصود، سازماندهی یك مجموعه از ایده‌ها و توانایی جذب توجه و علاقه‌گیرنده پیام است. مهارتهای خاص تولید رسانه برای چاپ شامل یادگیری نوشتن حروف و درست نوشتن كلمات، استفاده درست از شكل‌گرامری، یادگرفتن چگونگی ویرایش و تجدیدنظر بر مبنای بازخورد است. مهارتهای خاص تولید رسانه‌ای می‌تواند برای تولیدات دیداری، شنیداری و گفتاری نیز شناسایی شود.
بنابراین كسی كه در یك روابط عمومی، به عنوان كارگزار، ارتباط‌گر، كارشناس و كارمند و مدیر فعالیت می‌كند باید از توانایی دسترسی،‌ تجزیه و تحلیل، ارزیابی و ارسال پیام‌ها برخوردار باشد بتواند پیام‌های مخاطبان برون و درون سازمان و وسایل ارتباط جمعی را درك كند.

منصور ساعی