پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا

سوره‌ ماعون‌


سوره‌ ماعون‌
● نزول‌ سوره‌
سوره‌ ماعون‌ هفدهمین‌ سوره‌ قرآن‌ است‌ كه‌ با هفت‌ آیه‌، بیست‌ و پنج‌ كلمه‌ و یكصد و بیست‌ و پنج‌ حرف‌ در مكه‌ بروجود مقدس‌ پیامبر اسلام‌(ص‌)نازل‌ شده‌ است‌. این‌ سوره‌ را «الدین‌» و «ارایت‌»نیز می‌خوانند. بعضی‌ها این‌ سوره‌ را مدنی‌ دانسته‌اند، اما مشهور آن‌ را مكی‌ می‌دانند.
در این‌ سوره‌ آمده‌ است‌ هنگامی‌ كه‌ خداوند بزرگ‌، نعمت‌ خود;یعنی‌ دین‌ و معرفت‌ توحیدی‌ اسلام‌ را بر انسان‌ ارزانی‌ داشت‌، بعضی‌ از انسانها، به‌دین‌ خداوند ایمان‌ نیاوردند و آن‌ را نپذیرفتند و یا اگر حسب‌ شرایط خاص‌، آن‌ را پذیرفتند، نفاق‌ پیشه‌ كردند.
● تكذیب‌كنندگان‌ دین‌
‌ «ای‌ پیامبر آیا دیدی‌ و دانستنی‌ كسی‌ كه‌ دین‌ را تكذیب‌ می‌كند و روز جزا را قبول‌ نمی‌كند...»كلبی‌ گفته‌ است‌:«این‌ سوره‌ درباره‌ عاص‌، پسر وائل‌ سهمی‌، همان‌ كسی‌ كه‌ پدر عمروعاص‌ است‌، نازل‌ شده‌»و همچنین‌ از ابن‌ جریج‌ روایت‌ شده‌ است‌:«ابوسفیان‌ در هر هفته‌ دو شتر نحر می‌كرد و چون‌ یتیم‌ گرسنه‌ای‌ برای‌ طعام‌ نزد او می‌آمد، به‌ او چیزی‌ نمی‌داد و با عصا وی‌ را می‌نواخت‌ و دور می‌كرد».بعضی‌ دیگر نیز نزول‌ این‌ سوره‌ را درباره‌ ابوجهل‌ می‌دانند كه‌ پیوسته‌ قیامت‌ را تكذیب‌ می‌كرد و هرگاه‌ یتیم‌ یا مستمندی‌ را می‌دید، او را از خود می‌راند و هرگز بیچارگان‌ را پناه‌ نمی‌داد.خداوند در ادامه‌ در مقام‌ توبیخ‌ این‌ دسته‌ از افراد می‌فرماید:«پس‌ او كسی‌ است‌ كه‌ یتیم‌ را با ستم‌، ظلم‌ و خشونت‌ از خود دفع‌ می‌كند و هیچ‌گاه‌ دیگران‌ را بر اطعام‌ مساكین‌ تشویق‌ و ترغیب‌ نمی‌كند...»;یعنی‌ كسانی‌كه‌ روز معاد و انجام‌ خلقت‌ را تكذیب‌ می‌كنند، اشخاصی‌ هستند كه‌ به‌ ظلم‌ و اذیت‌ و آزار ضعیف‌ و یتیم‌ می‌پردازند و هرگز از جهت‌ خیرات‌ نه‌ تنها به‌ اطعام‌ فقرا نمی‌پردازند، بلكه‌ دیگران‌ را نیز از این‌ كار بازمی‌دارند.
‌● ریا كاران‌
‌دین‌ خداوند همواره‌ از دو دسته‌ افراد آسیب‌ فراوان‌ دیده‌ است‌:دسته‌ اول‌;كفر پیشگانند كه‌ قدرت‌ خداوند و روز جزا را به‌طور علنی‌ تكذیب‌ می‌كنند و دسته‌ دوم‌;نفاق‌ پیشگانند كه‌ به‌ ظاهر، دین‌ خدا را می‌پذیرند، ولی‌ در واقع‌ بدان‌ اعتقادی‌ ندارند، بلكه‌ با كسالت‌، رخوت‌ وسستی‌ به‌ اعمال‌ عبادی‌ می‌پردازند.برهمین‌ اساس‌ خداوندمنان‌ به‌ این‌ افراد اشاره‌ می‌كند و می‌فرماید:«وای‌ بر نمازگزاران‌;آنانی‌ كه‌ از نماز خود كوتاهی‌ می‌كنند و توجه‌ واقعی‌ و جدی‌ به‌ نماز ندارند;زیرا آنان‌ اعتقاد قلبی‌ به‌ نماز و اساس‌ دین‌ ندارند و به‌جهت‌ حفظ ظاهر و ریاكاری‌ در مجالس‌ و جماعتها سر نماز حاضر می‌شوند و نماز را با شروط و آدابش‌ برای‌ مردم‌ به‌ پای‌ می‌دارند، اما چون‌ به‌ خلوت‌ می‌روند، نماز نمی‌خوانند و یا با سهو و سهل‌انگاری‌ و به‌ سرعت‌ چیزی‌ شبیه‌ نماز می‌خوانند».
‌● نماز در سالهای‌ اول‌ بعثت‌
‌فرمان‌ نبوت‌ در روز دوشنبه‌ نزول‌ یافته‌ است‌ و حضرت‌ علی‌(ع‌)در روز سه‌شنبه‌ از دیگران‌ سبقت‌ گرفت‌ و به‌ اسلام‌ گروید.بعد از ایشان‌ حضرت‌ خدیجه‌(س‌)اسلام‌ آورد.سپس‌ ابوطالب‌ با جعفر بر پیامبر(ص‌)در حالی‌كه‌ نماز می‌گذارد و حضرت‌ علی‌(ع‌)در كنارش‌ بود، وارد شدند و ابوطالب‌، جعفر را به‌ گزاردن‌ نماز در كنار پیامبر(ص‌)دستور داد.
‌در ظرف‌ سه‌ سال‌ اول‌ بعثت‌، جز پیامبر(ص‌)، علی‌(ع‌)، خدیجه‌(س‌)، جعفر و زید (پسر خوانده‌ پیامبر(ص‌))نمازگزاری‌ نبود و پنج‌ نفر از سران‌ كفر كه‌ پیامبر(ص‌)و نماز خواندن‌ را مسخره‌ می‌كردند، عبارت‌ بودند از:ولیدبن‌ مغیره‌، عاص‌ بن‌ وائل‌، اسود بن‌ مطلب‌، اسود بن‌ عبد یغوث‌ و حارث‌ بن‌ طلاطله‌، كه‌ خداوند در آیات‌ و سوره‌های‌ بعد، آنان‌ را مورد توبیخ‌ و ملامت‌ قرار می‌دهد.چنانچه‌ از سوره‌های‌ مكی‌ مانند مدثر، مزمل‌ و كوثر و...معلوم‌ است‌، تاسیس‌ شرعی‌ نماز از همان‌ آغاز نبوت‌ از طرف‌ خداوند به‌ پیامبر(ص‌)وحی‌ شده‌ بود.
● ماعون‌
ماعون‌ در لغت‌ هر چه‌ را كه‌ دیگری‌ را در رفع‌ حاجت‌ از نیازمندیهای‌ زندگی‌ كمك‌ كند، گویند و در اصطلاح‌ به‌ خیر، بخشش‌، زكات‌ و یا هر چه‌ كه‌ به‌ انسان‌ در رفع‌ نیازهایش‌ كمك‌ نماید، اطلاق‌ می‌شود.خداوند سپس‌ در شمار اوصاف‌ تكذیب‌ كنندگان‌ دین‌، آنان‌ را كسانی‌ معرفی‌ می‌كند كه‌ از پرداخت‌ زكات‌ و انفاق‌ خیر ممانعت‌ می‌كنند و به‌ مستحقین‌ چیزی‌ پرداخت‌ نمی‌كنند;در نتیجه‌ شر و هلاكت‌ برای‌ نمازگزاران‌ ریا كار و سهل‌انگاری‌ است‌ كه‌ از كار خیر و پرداخت‌ زكات‌ و انفاق‌ به‌ نیازمندان‌ ممانعت‌ می‌كنند.
ابوبصیر نقل‌ می‌كند:از امام‌ صادق‌(ع‌)در مورد ماعون‌ پرسیدم‌ و ایشان‌ فرمود:«ماعون‌ قرض‌ و عاریه‌ دادن‌ اثاث‌ منزل‌ و یا عمل‌ كردن‌ به‌ هر معروفی‌ مانند زكات‌ است‌».سپس‌ من‌ گفتم‌:«ای‌ پسر رسول‌ خدا ما همسایه‌هایی‌ داریم‌ كه‌ چون‌ به‌ ایشان‌ وسایلی‌ را عاریه‌ می‌دهیم‌، آنها را می‌شكنند و فاسد می‌سازند، اگر به‌ آنان‌ از دادن‌ عاریه‌ ممانعت‌ كنیم‌، گناهی‌ مرتكب‌ شده‌ایم‌»؟ حضرت‌ فرمود:«خیر، شما را گناهی‌ نیست‌;زیرا آنها وسائل‌ مورد عاریه‌ را ضایع‌ می‌سازنند».
● ثواب‌ خواندن‌ سوره‌ ماعون‌
ابن‌ابی‌ كعب‌ از پیامبر اسلام‌(ص‌)نقل‌ می‌كند:«هر كه‌ این‌ سوره‌ را بخواند، حق‌ تعالی‌ او را چنانچه‌ زكات‌ مالش‌ را داده‌ باشد، می‌آمرزد».همچنین‌ از امام‌ صادق‌(ع‌)نقل‌ شده‌ است‌:«هر كه‌ سوره‌ ماعون‌ را در نمازهای‌ فرائض‌ و نوافل‌ بخواند، حق‌ تعالی‌ نماز و روزه‌ وی‌ را قبول‌ می‌كند».
منبع : خانواده سبز


همچنین مشاهده کنید