اهمیت استراتژی دفاعی در فوتبال

با انجام بازی های اخیر به نوعی می توان گفت كه اكنون نسبت به گذشته تعداد گل های رد و بدل شده در یك بازی كمتر شده است و اغلب آن را به تغییرات سیستم دفاعی نسبت داده و این وضعیت را به عنوان نقطه ضعف سیستم ۴-۴-۲ فعلی دانسته اند.
كم شدن تعداد گل های بازی، از هیجان بازی كاسته است اما باید اضافه كنیم پیچیده تر شدن سیستم های بازی فوتبال، با تغییر در نظام دفاعی تیم ها اتفاق افتاده است؛ یعنی وقتی از تغییر روش های بازی صحبت می كنیم؛ چیدمان خط دفاعی اهمیت زیادی دارد. اولین بازی رسمی فوتبال با سیستم ۱-۱-۸ برگزار می شود، در حالی كه امروزه تعداد بازیكنان دفاع افزایش می یابد و باید سیستمی برای هماهنگی آنها به وجود آورد.
امروزه هوش و جایگیری درست بازیكنان مدافع بیش از گذشته اهمیت دارد، كافی است یك دفاع اشتباه كند تا برای همیشه جایگاه خود را از دست دهد، در حالی كه برای مهاجمان چنین وضعیتی وجود ندارد.بنابراین امروزه هدف مهم دیگری به هدف پیشین فوتبال كه «گل زدن» بود، اضافه شده و آن هم «گل نخوردن» است و مدافعان مهمترین عوامل برای تأمین این هدف هستند. امروز دیگر می توان علاوه بر تاكتیك های زیبای هجومی تیم ها، از تاكتیك های دفاعی آنها لذت برد و به هنر دفاعی مربیان بزرگ آفرین گفت.
● نكته مهم در مورد سیستم ها
وقتی می گوییم ۴-۴-۲ و ۳-۵-۲ تنها با اعداد بازی كرده ایم، در حالی كه می توان با این اعداد به هر شكلی بازی كرد. تأكیدی كه داریم به استراتژی بازی تیم ها بازمی گردد. وقتی از ۴-۴-۲ مدرن صحبت می كنیم منظور ما سیستمی نیست كه برزیل در سال ۱۹۸۲ بازی می كرد و به علت خطی بودن دفاع آن ۳ گل از ایتالیا خورد.
منظور ما سیستمی است كه آریگو ساچی در تیم میلان اواخر دهه ۱۹۸۰ ابداع كرد و باعث شد علاوه بر استحكام دفاعی، فوتبال تهاجمی تیم ها هم كیفیت بهتری پیدا كند. در فوتبال، دفاع بازیكنی است كه جلوی دروازه بان بازی می كند و وظیفه اصلی اش جلوگیری از گل زدن تیم حریف است. مدافعان در شكل تخصصی خود نقش های متفاوتی دارند:
● دفاع وسط
نقش اصلی دفاع وسط پیشگیری از گلزنی مهاجمان حریف و بیرون آوردن توپ از محوطه جریمه خودی است. منطقه بازی آنها میانه خط دفاع است. مدافعان وسط كه تعداد آنها معمولاً ۲ و گاه ۳ نفر است به ۲ شكل وظایف خود را انجام می دهند:
۱) یا محوطه خاصی را مدنظر قرار می دهند و هر مدافع، آن منطقه خاص را تحت پوشش قرار می دهد. در این نوع دفاع كه به آن دفاع منطقه ای می گویند تقسیم محوطه دفاعی به شكلی است كه منفذی در آن باز نماند.
۲) یا آنكه مدافعان با بازیكن خاصی یارگیری «من تو من» انجام می دهند، به این نوع مدافعان «یاركوب» یا«استاپر» می گویند.مهمترین ویژگی های مدافعان وسط قد بلند، برای سرزنی و مهارت بالای تكل زدن است.
مدافعان معمولی چندان باهوش نیستند و قدرت بازیخوانی بالایی ندارند اما در فوتبال امروز لازم است كه مدافعان پوشش خوبی بدهند و بتوانند جلوی پاس های كوتاه و بلند حریف را بگیرند. مضاف به اینكه امروزه بازیسازی از خط دفاعی آغاز می شود و مدافعان بزرگ باید مهارت حمل توپ و پاسكاری دقیق را داشته باشند.گرچه در اكثر اوقات بازی، مدافعان وسط در زمین خودی حضور دارند اما در هنگام ضربات آزاد و كرنر پیشروی می كنند تا با استفاده از قدرت سرزنی بالای خود در امر گلزنی هم مشاركت كنند.مشهورترین مدافعان حال حاضر جهان عبارتند از آلساندرو نستا، فابیو كاناوارو، روبرتو آیالا، ریو فردیناند و كارلس پویول.
● سوئیپر و لیبرو
سوئیپر مدافع وسطی است كه قدرت بازیخوانی بالایی دارد و در نتیجه می تواند بهتر از سایر مدافعان پشت، بازیكنان خودی را پوشش دهد وتوپ های ارسالی را قطع كند. نیاز به بازیكن سوئیپر وقتی احساس شد كه در سیستم دفاع خطی، بازیكنان مهاجم با حركات تركیبی دفاع را پشت سر می گذاشتند و به دروازه می رسیدند، در حالی كه حضور یك سوئیپر پشت سایر مدافعان، توپ های عبوری را از آن خود می كرد و اجازه نمی داد بازیكنان حریف به راحتی به دروازه برسند. این مدافعان بیشتر در سیستم ۳ دفاعه به كارگرفته می شدند.
گاهی در سیستم های ۴ دفاعه هم از این بازیكنان استفاده می شود، مانند فرانسه ۱۹۹۸ تحت رهبری «امه ژاكه» برخی منابع به دلیل تشابه بسیار نقش سوئیپر و لیبرو این ۲ را یك نقش دانسته اند اما می توان تفاوت هایی بین این ۲ ذكر كرد.
مشهورترین سوئیپرها عبارتند از: لیلیان تورام و گیدو بوخوالد.دفاع لیبرو دفاع وسطی است كه آزادی عمل بیشتری دارد و در تهاجم های تیم مشاركت دارد. مهمترین مشخصه این پست هوش بالا و قدرت پابه توپ و مهارت های تكنیكی است. این نقش دفاعی بافرانتس بكن باوئر متولد شد و وی توانست با ارایه حركات پابه توپ در پایه ریزی گل های تیمش مؤثر باشد و گاه خودش نیز گلزنی كند. در فوتبال امروز می توان از فرانكو باره سی و لوسیو به عنوان لیبروهای پیشرفته نام برد اما مجدداً باید خاطرنشان كرد كه این پست شباهت زیادی به سوئیپر دارد و عجیب نیست كه باره سی یك سوئیپر بی نظیر هم بود.
● مدافعان كناری
مدافعان كناری بازیكنانی هستند كه در جناحین زمین بازی می كنند ومهمترین وظیفه آنها پیشگیری از ارسال توپ بر روی دروازه خودی توسط بازیكنان حریف است. در مواقع حمله نیز در زمین حریف وارد می شوند و بر روی دروازه حریف توپ ارسال می كنند، گرچه این وظیفه جانبی آنها است.در سیستم سنتی و قدیمی ۲-۳-۵ عدد ۲ بیانگر همین ۲ مدفاع كناری بود تا از ۳ دفاع وسط متفاوت باشند اما در فوتبال امروزی مدافعان كناری نقش كلیدی تری نسبت به گذشته دارند.
حضور و گلزنی تورام درنیمه نهایی جام جهانی ۱۹۹۸ و گلزنی بلتی در فینال لیگ قهرمانان اروپا یادآور همین اهمیت و نقش سرنوشت ساز آنها است.در فوتبال امروز مدافعان كناری قدرت بدنی بالا، مهارت تكل زنی خوب، سانترهای دقیق و قدرت حمل توپ قابل قبولی دارند. از مشهورترین مدافعان كناری می توان به روبرتو كارلوس، پائولو مالدینی،اشلی كول، كافو، ویلی سانیول و زامبروتا اشاره كرد.
● پیستون ها یا مدافعان بال
پیستون ها مختص سیستم ۳-۵-۲ هستند كه به دلیل نبود مدافعان وهافبك های كناری تخصصی، این ۲ نقش در یك نقش خلاصه می شود؛ یعنی بازیكن وظیفه دارد هم در كارهای دفاعی تیمش شركت كند و هم در حملات تیم به عنوان گوش كناری، تیمش را همراهی كند؛ بنابراین این بازیكن باید به طور مداوم طول زمین را طی كند و در نتیجه باید قدرت بدنی خیلی بالایی داشته باشد. علاوه براین، چون در تهاجمات تیم شركت می كند، قدرت پابه توپ بالا و ارسال های دقیق، جزیی لاینفك از بازی او است.
نقش دفاعی پیستون موجب می شود انتظار داشته باشیم مهارت های دفاعی تكل زدن را در حد استاندارد داشته باشد. در فوتبال جهان «اندی برمه» یكی از بازیكنان تكرار نشدنی به عنوان پیستون چپ بود. امروزه سرجینیو هم تا حدی به این استاندارد نزدیك می شود. از دیگر پیستون های مطرح می توان به مانسینی در تیم رم و گروسو اشاره كرد.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی