جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


باغ (عفیف‌آباد) گلشن در شیراز


باغ (عفیف‌آباد) گلشن در شیراز
باغ گلشن یكی از باغهای قدیمی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغهای آباد و مهم شیراز و محل نزول پادشاهان بوده است. یعقوب خان ذوالقدر حكمران فارس در زمان شاه عباس صفوی، در قسمتی از اراضی این باغ قلعه‌ای محكم ساخته و برای بنای این قلعه سنگهای گورستان جعفرآباد و مصلی را بكار برده است.
پس از صفویه این قلعه ویـران شده و این باغ سـالها رونق و آبادانی خود را از دست داد. در سال ۱۸۶۳م (۱۲۸۴ه.ق) میرزا علی محمد خان قوام‌الملك عمارت و باغ فعلی را احداث نمود. وی برای آبیاری درختان باغ كاریز لیمك را كه در قصر قمشه بود خریداری كرد. در آن دوره كه معاصر حكومت قاجاریه است، باغ گلشن یكی از زیباترین باغهای شیراز به شمار می‌رفته است. دور این باغ حصاری از چینه گل كشیده و انواع درختان میوه بجز نارنج و خرمالو در آن كاشته بودند. همچنین خیابانهایی با ردیف درختان سرو و صنوبر و چنار و بید و عرعر و آبشارهای سنگی با آب جاری و دائمی در باغ احداث كرده بودند. در دو جانب آبشارها، گیاهان مرغ و چمن كاشته بودند. حوضی كه در صحن عمارت این باغ بوده بازمانده سالیان ویرانی باغ بوده است.
در ورودی اصلی باغ گلشن رو به شمال است. در نمای سر در باغ، چهار ستون گچی ساده مشاهده می‌شود كه سرستونهای آنها با اقتباس از طرح سرستونهای تخت جمشید گچ‌بری شده است. در دو طرف دهلیز ورودی اتاقهایی برای سكونت خدمه ساخته شده و سقف این دهلیز با قابهای چوبی دارای اشكال هندسی مرتب و زیبا پوشیده شده است. بر روی هلالی پیشانی سمت داخلی دهلیز ورودی با كاشیهای هفت رنگ نقاشی شده در دو سوی دهلیز ورودی دیوار باغ است. در فاصله‌های معین دیوار باغ ستونهایی با تزئینات آجری ساخته شده است. در جانب غربی ساختمان ورودی و پشت دیوار، حمام باغ واقع است. این حمام نمونه جالبی از حمامهای قدیمی شیراز است.
ساختمان باغ گلشن در وسط باغ قرار گرفته و دو طبقه است. طبقه زیر دارای زیرزمینی كاشیكاری و محوطه وسیعی است و آب نمای زیبایی در وسط آن شناخته شده كه آب زلال در آن روان است. نمای شرقی این زیر زمین از پنجره‌های مشبك آهنین پوشیده شده است.
مدخل اصلی این عمارت در سمت شمال است كه به وسیله چند پله سنگی به تراس سر پوشیده زیبا و ایوان طبقه دوم مربوط می‌‌شود. در سمت جنوب ساختمان نیز راه زینه‌ای برای رفتن به طبقه دوم ساخته شده است. دورادور طبقه دوم عمارت را ایوانی با ستونهای زیبا در بر می‌گیرد كه به همه اتاقهای این طبقه ارتباط دارد و در وسط جانب مشرقی ساختمان ایوانی وسیع و شكوهمند با چهار ستون بلند ایجاد شده است. سقف این ایوان با قطعات چوبی چهارگوش و شش گوش پوشیده شده و روی آنها با نقاشی‌های رنگ و روغن گل و بوته و مناظر ساختمانها و رودخانه‌ها و شكارگاهها و رزمگاهها تزئین گردیده است. دیگر ستونهای ایوانهای عمارت هم از گچ ساخته شده و همه سرستونهای دارای گچ‌بریهای زیبایی می‌باشد. دیوار تالار اصلی و ایوانها و اتاقها مزین به مقرنس‌كاریها و گچ‌بریهای مفصلی است و سقف آنها دارای نقاشی می‌باشد.
هلال پیشانی عمارت كاشیكاری است. نمای غربی ساختمان نسبت به جانب شرقی آن ساده‌تر می‌باشد و ایوان جنوبی از نظر تزئینات تقریباً همانند ایوان شمالی است. همه درهای این عمارت منبت‌كاری و نفیس و پنجره‌ها و دركهای چوبی ساختمان دارای شیشه‌های رنگی بسیار زیبا است. تزئینات داخل ساختمان هم از زیباییهای خاصی برخوردار می‌باشد. اتاقها دارای سقف چوبی با زینت‌های منظم هندسی و بدنه و دیوارها رنگ‌آمیزی و نقاشی شده است. زیباترین سالن این عمارت تالار بزرگ پذیرایی آن است. ازاره این تالار از سنگ مرمر است و در بالای دیوارها یك رشته گچ‌بریهای رنگارنگ وجود دارد. این ساختمان در هر دو طبقه تقریباً دارای سی اتاق و تالار است. عمارت باغ از بعضی جهات شباهتهایی به باغ ارم شیراز دارد.
نمای اصلی عمارت باغ گلشن همچون باغ ارم رو به مشرق است. در جلو این بنا حوض بسیار وسیعی با لبه‌های سنگی وجود دارد كه پیوسته آب از میان آن روان است. از جلو حوض خیابان اصلی باغ شروع می‌شود كه در وسط دارای آب نما و گلكاری است، و در دو سوی آن درختان سرو و كاج و چنار كهن وجود دارد، و در محوطه وسیع باغ، باغچه‌های بزرگ ایجاد شده كه بوسیله خیابانها و راهروها از یكدیگر مجزا می‌شوند. این باغچه‌ها با نظم خاصی كرت‌بندی و از درختان میوه‌دار گوناگون بویژه انار پوشیده شده و همچنین صنوبر و بید و عرعر و درختان بسیار دیگر در آنها كاشته‌اند. در سمت شمالی باغ هم محوطه وسیعی وجود دارد. در سالهای پیش بوسیله وزارت فرهنگ و هنر تعمیرات مفصلی در باغ گلشن بعمل آمده است.
منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی باغ ایرانی


همچنین مشاهده کنید