جمعه, ۳۱ فروردین, ۱۴۰۳ / 19 April, 2024
مجله ویستا

نزول‌ سوره‌ عادیات‌


نزول‌ سوره‌ عادیات‌
سوره‌ عادیات‌ چهاردهمین‌ سوره‌ در نزول‌ در شهر مكه‌ است‌ گرچه‌ ابن‌ عباس‌ و قتاده‌ آن‌ را مدنی‌ دانستند اما مشهور براین‌ عقیده‌اند این‌ سوره‌ كه‌ در ذكر قیامت‌ و جزای‌ اعمال‌ دنیوی‌ انسان‌ است‌ مكی‌ است.‌ این‌ سوره‌ در ۱۱ آیه‌ و چهل‌ كلمه‌ و ۱۶۳ حرف‌ بر وجود مقدس‌ پیامبر(ص‌)نازل‌ شده‌ است‌.
● قسمهای‌ خداوند
۱ـ ‌قسم‌ به‌ اسبهای‌ دونده‌ جنگنجویان‌ كه‌ به‌وقت‌ دویدن‌ نفس‌ می‌زنند قسم‌ به‌ اسبانی‌ كه‌ بیرون‌ آرندگان‌ آتش‌ از سنگ‌ به‌ سمهای‌ خویش‌ هستند یعنی‌ در وقت‌ شتاب‌ و تاختن‌ در جنگ‌ از سم‌ اسبان‌ جرقه‌های‌ آتشین‌ می‌جهد.
‌۲ـ قسم‌ به‌ سواركارانی‌ كه‌ صبح‌ هنگام‌ به‌ غارت‌ دشمنان‌ می‌پردازند و به‌ سبب‌ آن‌ تاخت‌ و تاز غبار یا غوغانی‌ بر می‌انگیزند و سپس‌ با آن‌ خیز و پرش‌ به‌ وقت‌ صبح‌گاه‌ خود را میان‌ گروه‌ دشمن‌ می‌رسانند.
چنانچه‌ سوره‌ عادیات‌ مكی‌ باشد این‌ قسمها تصویر از دفاع‌ و حمله‌ مسلمانان‌ است‌ كه‌ خداوندمنان‌ برای‌ حالتهای‌ جهادی‌ كه‌ سواركار بر دشمن‌ می‌تازند و او را در غفلت‌ و بی‌خبری‌ به‌ محاصره‌ و تسلیم‌ می‌گیرند سوگند می‌خورد.اما احتمال‌ دیگر این‌ است‌ كه‌ سوره‌ مدنی‌ باشد.
سعید پسر جبیر از ابن‌ عباس‌ نقل‌ كرده‌ كه‌ او گفت‌ من‌ در حجره‌ نشسته‌ بودم‌ مردی‌ آمد و از من‌ تفسیر و العادیات‌ ضجا پرسید گفتم‌:اسبان‌ غزوه‌ هستند كه‌ در راه‌ مسارعت‌ می‌كردند و چون‌ شب‌ فرا می‌رسید سواركاران‌ فرو می‌آمدند و آتش‌ می‌افروختند و از آن‌ طعام‌ می‌پختند آن‌ مرد بعد از شنیدن‌ كلام‌ من‌ غایب‌ شد و نزد حضرت‌ علی‌(ع‌)رفت‌ و او را از والعادیات‌ ضجا پرسید آن‌ حضرت‌ فرمود:كه‌ پیش‌ از من‌ از كسی‌ سوال‌ كرده‌ای‌، گفت‌:آری‌ از ابن‌ عباس‌ پرسیدم‌ او گفت‌:اسبانند كه‌ در راه‌ صدا سرعت‌ نمایند فرمود برو و او را به‌ نزد من‌ بیاور.
ابن‌ عباس‌ گفت‌ چون‌ من‌ از آن‌ حضرت‌ رفتم‌ حضرت‌ فرمود:فتوی‌ می‌دهی‌ به‌ آنچه‌ علم‌ نداری‌.بدان‌ كه‌ این‌ آیه‌ در روز بدر نزول‌ یافت‌ و به‌ خدا سوگند كه‌ اولین‌ غزوه‌ در اسلام‌ غزوه‌ بدر بود و هیچ‌ اسبی‌ با ما نبود مگر دواسب‌ كه‌ یكی‌ از زبیر بود و دیگری‌ از مقداد اسوه‌، پس‌ چگونه‌ عادیات‌ خیل‌ اسبان‌ باشند بلكه‌ مراد شترانند كه‌ از عرفه‌ به‌ مزد دلفه‌ و از آنجا به‌ منی‌ می‌روند سپس‌ من‌ از قول‌ خود برگشتم‌.اگر این‌ روایت‌ صحیح‌ باشد لفظ صبح‌ برای‌ شتر استعاره‌ خواهد بود و سوره‌ مدنی‌ خواهد بود.
● جواب‌ قسمها
۱ـ به‌درستی‌ كه‌ نوع‌ انسان‌ نسبت‌ به‌ پروردگار خود ناسپاس‌ و انكار كننده‌ نعمت‌ است‌ ابو امامه‌ از حضرت‌ رسول‌(ص‌)روایت‌ كرده‌ كه‌ آن‌ حضرت‌ فرمود:آیا می‌دانید معنای‌ كنود كیست‌؟ گفتند رسول‌ (ص‌)و خداوند داناترند، حضرت‌ فرمود:كنود كسی‌ است‌ كه‌ تنها می‌خورد و به‌ دیگران‌ نمی‌بخشد و بربنده‌ و افراد زیردست‌ بسیار سخت‌ می‌گیرد.
۲ـ و گفته‌ می‌شود این‌ آیه‌ در شان‌ ابوحاجب‌ است‌، ابواللیث‌ آورده‌ است‌ كه‌ سه‌ نفر از عرب‌ در یك‌ عصر هر یك‌ در صفتی‌ یگانه‌ بودند، اشعث‌ در طمع‌ و ابوحاجب‌ در بخل‌ و حاتم‌ در سخاوتمندی‌ و حق‌تعالی‌ نوع‌ انسان‌ را نسبت‌ به‌ خودش‌ همانند مثال‌ ابوحاجب‌ می‌داند كه‌ بخیل‌ است‌ و خیر اندك‌ دارد، سپس‌ می‌فرماید:او یعنی‌ انسان‌ بربخل‌ و كفران‌ خودگواه‌ است‌ و همو نسبت‌ به‌ دوستی‌ خیر بسیار سخت‌ و شدید و ممسك‌ است‌ و به‌خاطر بخل‌ و كنود بودن‌ انسان‌ است‌ كه‌ حقوق‌ خداوند را نادیده‌ می‌انگارد.
● عاقبت‌ كار
آیا انسان‌ نمی‌داند آنگاه‌ كه‌ برانگیخته‌ شود آنچه‌ كه‌ در قبرها است‌ یعنی‌ مردگان‌ زنده‌ شوند و ظاهر و حاصل‌ شود آنچه‌ كه‌ در سینه‌های‌ آنان‌ از خیروشر وجود داشت‌ مراد آن‌ است‌ كه‌ خداوند حتی‌ بهتر و دقیقتر از فرشتگان‌ مراقب‌ و محاسب‌ نسبت‌ به‌ انسان‌ عالم‌ و آگاه‌ به‌ خفایای‌ قلبها است‌ كه‌ كسانی‌ نیت‌ ریا و چه‌ كسانی‌ اخلاص‌ دارند و ظاهر اعمال‌ انسان‌ تنها ملاحظات‌ دنیوی‌ دارد ولی‌ نزد خداوند ظواهر اعمال‌ مطابق‌ با قصدها و نیتها به‌ حساب‌ كشیده‌ می‌شود و پروردگار در آن‌ روز رستاخیز از افعال‌ احوال‌ آنان‌ آگاه‌ است‌ و كسی‌ نمی‌تواند نیت‌های‌ باطنی‌ خود را نزد خداوند پنهان‌ نگاه‌ دارد.
منبع : خانواده سبز


همچنین مشاهده کنید