دیابت، بیماری خاموش

صدها میلیون نفر در جهان به دیابت مبتلا هستند و سالانه بیش از سه میلیون بیمار نیز براثر این عارضه جان خود را از دست می دهند.همچنین انجمن دیابت ایران نیز گزارش داده، سالانه هفت میلیون نفر بر شمار مبتلایان به دیابت افزوده می شود.پزشكان در تعریف خلاصه دیابت می گویند: این بیماری برفرآیند استفاده بدن از گلوكز كه نوع اصلی قند خون است تاثیر منفی می گذارد.بدن افراد مبتلا به دیابت نمی تواند بگونه ای مناسب انسولین لازم را تولید كند یا در برابر آن واكنش نشان دهد.وجود انسولین سبب می شود تا گلوگز بتواند وارد سلول ها شود و مدار تغذیه را كامل كند و اگر این مرحله درست اجرا نشود سطح گلوكز در خون بشدت افزایش یافته و سلامت عمومی را بگونه ای خطرناك تحت تاثیر قرار می دهد.
كارشناسان هشدار می دهند با وخیم تر شدن شیوع دیابت ناشی از چاقی، نظام های بهداشتی و مالی كشورهای مختلف بویژه قاره آسیا، زیر بار سنگین هزینه های مقابله با این بیماری روزافزون فلج خواهد شد.مجله انگلیسی «لا نست» نیز در آستانه روز جهانی دیابت نوشت: در سال ۱۹۴ ۲۰۰۳،میلیون نفر در آسیا دیابت داشتند اما تا سال ۲۰۲۵،این رقم احتمالا به ۳۳۳میلیون نفر می رسد.پزشكان می گویند افزون بر بیماران آگاه، ۶۰درصد بیماران دیابتی از ابتلای خود به این عارضه بی خبر هستند.
زیاد نوشیدن و تكرر ادرار، كاهش ناگهانی وزن، سقط جنین، فشارخون و چربی خون بالا می تواند از مهمترین علایم بروز دیابت باشد.مهمترین عوارض این بیماری در صورت كنترل نشدن، ضعف چشمی و پارگی مویرگ های چشم است.این بیماری چنان آرام و بی سر و صدا بروز می كند كه انسان از وجود آن مطلع نمی شود و تنها پس از سپری شدن یك دوره پنج تا هفت ساله و ظهور آثار و عوارض، از بیماری خود آگاه می شوند و كار پر زحمت مراقبت ها را آغاز می كند در حالیكه یك آزمایش خون ساده می توانست مانع بروز این بیماری شود.این افراد اگر سیگاری باشند یا علاقه زیادی به شیرینی ها و چربی ها داشته باشند روزهای سختی را پیش رو خواهند داشت، زیرا با ولع كاذب ناشی از گرسنگی، نمی توانند از خوردن غذاها و شیرینی هایی كه سال ها به آن ها عادت كرده اند، اجتناب كنند.
افزون بر وراثت كه به عنوان قویترین عامل ابتلای افراد به دیابت معرفی شده، رژیم ناسالم تغذیه ای سرشار از چربی و شیرینی و نداشتن تحرك لازم از عوامل اصلی افزایش احتمال ابتلا به این بیماری است.
از سوی دیگر، رعایت نكردن روش های اصولی و صحیح شیوه های درمانی و مراقبتی نیز می تواند مشكلات را افزایش دهد. بیماران زیادی پس از روبه رو شدن با عوارض این بیماری و مراجعه به پزشك و تهیه قرص «گلی بنگلامید» كه ویژه نوع ابتدایی دیابت است، از این موضوع آگاه نیستند كه نباید این دارو را همراه یا پس از غذا مصرف كنند، زیرا هیچ اثر مفیدی ندارد.این قرص باید نیم تا یك ساعت پیش از غذا مصرف شود تا پس از تبدیل به انسولین به هضم غذاهایی مانند برنج كه دارای نشاسته زیادی است و پس از خوردن، تبدیل به قند می شود، كمك كند.
زنان باردار نیز در خطر ابتلا به بیماری یا افزایش تاثیرات منفی آن قرار دارند بگونه ای كه پژوهش ها نشان می دهد ۶۱‎/۸درصد زنان باردار مبتلا به دیابت برنامه منظمی برای مراقبت از خود ندارند.دیابت شایعترین عارضه طبی در بارداری است و زنان دیابتی در موقعیت خطرناكی از نظر سقطهای بی اختیار، عوارض جنینی و مرگ جنین در داخل رحم قرار دارند.بیماران دیابتی پس از مدت كوتاهی از ابتلا، دچار لاغری و ضعف عمومی بویژه در پاها می شوند و در صورت كنترل نشدن وضعیت، كلیه و سپس قلب نیز درگیر تاثیرات منفی این بیماری می شود و این روند در بسیاری از موارد آرام و بدون سر و صدا انجام می شود كه از آن به عنوان مرگ تدریجی یاد شده است.
● دیابت چیست؟
مرض قند یا دیابت به تغییرات پایداری در مواد شیمیایی بدن گفته می شود كه سبب بالا رفتن زیاد میزان قند در خون می شود.علت این امر، كمبود هورمون انسولین است. هورمونها پیغام برهای شیمیایی در بدن هستند كه در یك قسمت از بدن ساخته شده، به داخل جریان گردش خون رها می شوند تا اثر خود را در مناطق دیگر بدن نشان دهند.دیابت به دو دسته نوع یك و نوع دو تقسیم می شود.در دیابت نوع یك هیچگونه انسولینی در بدن بیمار تولید نمی شود و همین مساله سبب می شود تا كنترل گلوگز خون از بین رفته، علایم بیماری خیلی سریع خود را نشان دهد.
انسولین نقش بسیار مهمی در حفظ پایداری بدن دارد، زیرا از شكسته شدن و تجزیه پروتئین ها و چربی های بدن جلوگیری می كند.در دیابت نوع دوم، تولید انسولین در بدن فرد كم شده، یا تاثیر خوبی بر جای نمی گذارد و در نتیجه آن سطح قند خون به تدریج بالا می رود.در این نوع از دیابت ، پروتیین و چربی كمتر شكسته و تجزیه می شود.« شكور امیدی » رییس انجمن حمایت از بیماران دیابتی در كشور در این زمینه گفت:دیابت یكی از شایع ترین بیماریها در كشور است و در ایران حدود چهار میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند.
«فریدون عزیزی» رییس مركز تحقیقات غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی هم با تاكید بر اینكه درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد، گفت: بیماران مبتلا به دیابت باید همیشه تحت درمان بوده بیماری شان را كنترل كنند. وی،افزود:اثرات درمان در هر بیماری بستگی به نحوه اجرای دستورات پزشك دارد.عزیزی، مصرف قرصهای پایین آورنده قندخون ، تزریق انسولین و پیروی از رژیم غذایی خاص را از روشهای برخورد با دیابت ذكر كرد.وی، توضیح داد:هنگامی كه فردی به دیابت دچار می شود، نوع رژیم غذایی كه از آن پیروی می كند نباید همانند رژیم غذایی یك فرد سالم باشد.
عزیزی اظهار داشت: شیوه خوب غذا خوردن به معنای خوردن تركیبی از غذاهای خوب و سالم و كنار گذاشتن غذاهای مضر و زیان آور است.وی به افراد مبتلا به دیابت توصیه كرده است كه از خوردن غذاهای پرچربی و سرخ شده پرهیز كنند، در هر وعده غذا كمتری بخورند و از خوردن میان وعده های غذایی مثل چیپس و بیسكویت خودداری كرده، به جای آنها میوه بخورند. رییس مركز تحقیقات غدد درون ریز و متابولیسم با بیان اینكه افراد دیابتی باید هر وعده غذایی را بموقع میل كنند،ادامه داد: ۴۰درصد غذای این بیماران باید شامل غذاهای نشاسته ای و ترجیحا دارای فیبر زیاد باشد.وی گفت: ۴۰درصد دیگر غذای این بیماران باید حاوی سبزیجات ، سالاد یا میوه و ۲۰درصد باقی مانده هم باید شامل منابع پروتیینی مثل گوشت، ماهی ، تخم مرغ ، حبوبات یا پنیر باشد.
عزیزی گفت: بیماران مبتلا به دیابت بهتر است برای صبحانه از شیر بدون خامه، شیرین كننده مصنوعی به جای قند و شكر، غلات دارای فیبر زیاد، نان سبوس دار، چربی های غیراشباع و میوه استفاده كنند.وی افزود: این بیماران برای شام و ناهار هم بهتر است غذاهای نشاسته دار مثل نان، سیب زمینی ، ماكارونی و برنج، سبزیجات ، نخود و لوبیا و ماست كم چرب مصرف كنند.
او، مصرف ساندویج با نان تست همراه با مواد غذایی كم چرب، غلات ، چیپس كم چربی و بیسكویت بدون شكر را برای میان وعده غذایی بیماران دیابتی مفید دانست.
همچنین محققان دانشگاه ماساچوست آمهرست به تازگی دریافته اند كه مصرف ماست غنی شده با میوه ها و یا ماست تهیه شده از سویا می تواند به كنترل دیابت نوع دوم و نیز كنترل فشار خون بالا كمك كند.این محققان اعلام كردند كه اگرچه معمولا افراد مبتلا به دیابت از مصرف میان وعده های شیرین منع می شوند، اما ماست سویا و ماست لبنی غنی شده با میوه هایی چون هلو و توت فرنگی می تواند به تنظیم آنزیمی كه بر روی قند خون تاثیر می گذارد، كمك كند. نتایج این بررسی ها در مجله «بیوشیمی تغذیه» به چاپ رسیده است.
كالیداس شتی از دانشگاه ماساچوست آمهرست در این باره اظهار داشت: غذایی كه فرد می خورد باید بعنوان جزئی از روش های درمانی وی در نظر گرفته شود.بیماری دیابت نوع دوم كه امروزه حدود ۱۵۰ میلیون نفر در سرتاسر جهان به آن مبتلا هستند، در واقع افزایش غیرطبیعی قند خون بلافاصله پس از مصرف یك وعده غذایی است.این حالت می تواند به رگ های خونی، كلیه ها، قلب، چشم ها و همچنین سیستم عصبی آسیب وارد كند.
بررسی ها نشان می دهد كه جوامع فقیر بیش از سایر جوامع دنیا به دلیل عادات غذایی نامطلوب به دیابت نوع دوم مبتلا می شوند.تغییرات در رژیم غذایی روشی اساسی برای مبارزه با این بیماری است و رژیم های غذایی سنتی كه سرشار از آنتی اكسیدان های حفاظت كننده از بدن هستند، بخش مهمی از این راه حل به حساب می آیند.باید در كنار سایر روش های درمانی رژیم غذایی مناسبی نیز داشت؛ بیماری دیابت بیماری است كه داشتن یك رژیم غذایی مناسب در كنار سایر روش های درمانی در بهبود آن تاثیر قابل توجهی دارد.

منبع : روزنامه ابرار