پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا
مراسم بر پائی آلاچیق ترکمن ها
کاربر پائی آلاچیق ترکمن ها به عهده ی زنان است و قبل از این که چوب های اطراف « تاریم» را بگذارند تیر های تفنگ شلیک می شود. صدای شلیک تیر ها همراه با صدای سم اسبان و صدای شانه زدن دختران جوان بر روی قالی شور و حالی دارد که تـنها با دیدن آن بر خواننده امکان پذیر است.
بعد از آن که « تاریم » گذاشته شد « ا وق» یا چوب بالای « تاریم» را به آن وصل می کنند، محل اتصال ا وق به « تاریم» به صورت ضربدر است که آن را « دول» می نامند و در این حا ل یک اسکلت استوانه ای به وجود می آید و سقف بالای آ ن را که « توی نیگ» می گویند به آن وصل می کنند در این حال فقط مرحله ی نمد پوشی آن مانده است قبل از نمد پوشی جوانان به داخل آلاچیق رفته و به رخص خنجر می پردازند و به این وسیله آغاز زندگی جدید را به صاحب خانه تبریک می گویند و زنان هدایایی ا ز قبیل پارچه بر بالای « توی نیگ» می آویزند تا جوانان آن را با پرش بگیرند بعد ا ز آ ن نمد روی چوب ها کشیده می شود و دور نمد با یک طناب پهن به خصوصی به نام« قولا نگ» که مانند کمر بندی است پوشانده می شود در بالای سقف آلاچیق طناب مخصوصی آویزان است که در موقع وزش باد شدید صحرا از آن که« توی نیگ باغ» نام دارد کیسه های شنی یا هاون چوبی را می آویختند تا باد سقف را با خود نبرد درب آلاچیق را مخالف باد می گذاشتند ( معمولا به سمت جنوب).
نمد پوشی دو فایده دارد ا ول این که در زمستان برای تولید گرما و در تابستان برای جلوگیری از نور شدید می باشد در تابستان اطراف آلاچیق را با گلیم یا نمدی می پوشانند تا عابرین درون آلاچیق را نبینند ولی در زمستان پوشش ضخیمی به نام« کشمه» به کار می برند و در دا خل نیز دورا دور را با کناره فرش ها یی که ۱۵ ا لی ۱۸ متر طول دارد می پوشانند تا مانع ورود حشرا ت به دا خل شود؛ اگر ایطن آلاچیق ها در یک محلی جمع شوند آنجا را « اوبه» می گویند.
ساختن این کلبه ها ا ز قدیم مرسوم بوده « در حوالی جبال پامیر نمونه هایی از نوع اولیه آ ن را پیدا کردند و تـنها تفاوت هایی که کرده این است که ترکمن های اولیه به جای چوب ا ز سنگ استفا ده می کردند، کلبه های قرقیز ها و اشکانیان نیز شبیه آلاچیق ترکمانان بوده است.
محیط محوطه ی یک آلاچیق ۲۰ متر و قطر آ ن ۵/۶ متر و ارتفاع آ ن ۵/۳ متر است و به سه قسمت بالا،وسط و پایین تقسیم می شود قسمت بالا را با نمد مخصوصی می پوشانند که « سرفگ» و نمد وسطی را« اوزگ» و قسمت پایین را « دورلیـق» می نامند و روی نمد پایینی و وسطی را با نی حصیری به نام « قامیش» می پوشانند.
وقتی افراد خانه زیاد شود یا مهمان بیاید یا پسر خانواده ای داماد شود گوشه ی آلاچیق را با پرده ی مخصوصی به نام « توتی» از سایر قسمت ها جدا می کنند. موقع جدا شدن پسر از پدر، آلاچیق پسر بزرگ در سمت راست آلاچیق پدر بر پا می شود ولی برای بقیه پسران در سمت چپ، به طوری که آلاچیق پدر در وسط آ ن ها قرار گیرد.
آلاچیق ترکمن ها به دو قسمت کلی تقسیم بندی می شود، آلاچیقی بزرگ ودارای « تاریم» است به آن « آق اوی » ( خانه سفید) و آن که کوچک و بدون تاریم باشد به « گوتکمه» معروف است.
در کنار درب آلاچیق اجا قی قرار دارد که هم برای گرم کردن و هم برای پختن غذا و نان استفاده می شود. برای تهیه ی نان خمیر را در داخل آتش نسبتا ملایم اجاق قرار می دهند تا خمیر به صورت نان درآید، در گوشه ی آلاچیق تالارچه ای وجود دارد که به آن « بورتلار» می گویند. کف آلاچیق را با گیاهی به نام « قلدرقن» می پوشانند تا مانع نفوذ رطوبت شود. و در کنار آلاچیق برای ذخیره ی آ ذوقه و گرفتن شیر، پنیر و کره حصاری درست می کنند که به آن « چالی» می گویند.
امروزه زندگی در آلاچیق ها از بین رفته و عملیات خشونت آمیز رضا خان در نابود کردن آلاچیق در زبان اکثر مردم ترکمن است و مردم ترکمن مانند سایر هم میهنان خود در خانه های آجری زندگی می کنند و فقط دا مداران و کوچ رو ها ا ز آلاچیق استفاده می کنند و این آلاچیق ها را زنده نگه داشته ا ند.
شریف ترکستان لی
منبع : اولین پایگاه اطلاع رسانی دانشجویان ترکمن ایران
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران رهبر انقلاب کارگران سریلانکا حجاب دولت پاکستان مجلس شورای اسلامی رئیسی سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور دولت سیزدهم
تهران سیل شهرداری تهران کنکور هواشناسی سلامت پلیس فراجا فضای مجازی قتل وزارت بهداشت قوه قضاییه
خودرو قیمت خودرو قیمت دلار قیمت طلا دلار بازار خودرو بانک مرکزی ایران خودرو بورس سایپا تورم قیمت سکه
تلویزیون سریال مهران مدیری تئاتر کتاب سینمای ایران رادیو شعر سینما فیلم سینمایی انقلاب اسلامی بازیگر سینما و تلویزیون
ناسا دانشگاه فرهنگیان کنکور ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه آمریکا فلسطین جنگ غزه روسیه چین طوفان الاقصی عملیات وعده صادق ترکیه اتحادیه اروپا
فوتبال استقلال فوتسال باشگاه استقلال باشگاه پرسپولیس بازی تراکتور تیم ملی فوتسال ایران والیبال پرسپولیس رئال مادرید بارسلونا
هوش مصنوعی فیلترینگ مریخ تبلیغات تسلا وزیر ارتباطات ایلان ماسک اپل مایکروسافت فناوری نخبگان سامسونگ
سلامت روان داروخانه دوش گرفتن یبوست