۵۰ سال در وادی سیاست

در حلقه رجال سیاسی تركیه، اجویت همواره یك شخصیت جنجالی شناخته می شد. عقاید سیاسی او دارای فراز و فرود بسیار بود. سیاستمداران هم عصر اجویت هركدام روایتی خاص از سیر و سلوك فكری او دارند. واشنگتن تایمز در روزهایی كه اجویت دركما به سر می برد به سراغ دیپلمات های اروپایی و آمریكایی رفته و از نگاه آنها سرگذشت این سیاستمدار ترك را توصیف كرده است.
این شرح حال بلنت اجویت است از زبان دوستان غربی او. روایتی كه در عین حال شرح دلبستگی های سیاستگذاران غرب به این رجل شرقی نیز می باشد.
بلنت اجویت یكی از برجسته ترین سیاستمداران تركیه به شمار می آید. او ۵۰ سال از دوره كاری اش را به جدال با بی ثباتی منطقه ای و مشكلات اقتصادی و داخلی دیگر سپری كرد، او كه در حین مرگ ۸۱ سال سن داشت، بیش از ۵ ماه به دلیل سكته مغزی در كما بود و در این مدت در بیمارستان نظامی گاتا از او مراقبت می شد.
اجویت در پنج دور نخست وزیری خود به سطح سیاستمداری مجرب درعرصه فعالیت های سیاسی و رهبری حزبی رسید. او در امور كشورش، بویژه در دوران جنگ سرد كه تركیه یك شریك استراتژیك مهم برای آمریكا بود، نقش فعالی ایفا كرد.
اجویت علاوه بر اینكه یك سیاستمدار بود، شاعر، نویسنده و مترجم متون ادبی نیز بود. او در كشوری كه از لحاظ فرهنگی و جغرافیایی در حدفاصل شرق و غرب قراردارد. چهره ای آرام با دیدگاهی لیبرال بود.
اجویت در اوان عمر سیاسی اش، به حزب «خلق جمهوریخواه» كه مؤسس آن كمال آتاتورك بود، ملحق شد.
بلنت در سالهایی كه بر مسند قدرت بود اغتشاشات و مصائب سیاسی و اقتصادی او را احاطه كرد: آن روزها ایجاد و حفظ ائتلاف دشوار بود و تشكیل حكومتی ثابت و پایدار رؤیایی دور از دسترس به نظر می رسید. ارزش پول تركیه به شدت دچار تزلزل شده بود و سیاست در برابر خشونت ایمن نبود. در برهه ای از آن سالها، رهبران سیاسی آنكارا اجویت را از دنیای سیاست تبعید كردند.
در سالیانی كه فساد زندگی عمومی در تركیه را مات و كدر ساخته بود اجویت به چهره ای فارغ از فساد شهرت یافت. اما منازعه برسر مبارزه با فساد سیاست تركیه را آشفته كرد.
یكی از عواملی كه حمایت داخلی از دولت وی را افزایش داد تصمیم او برای دخالت نظامی در جزیره موردمنازعه قبرس در سال ۱۹۷۴ بود. این مانورها محبوبیت فراوانی برای اجویت درپی داشت. به همین دلیل اغلب تركها به او لقب «فاتح قبرس» بخشیدند.
در اوایل سال ۲۰۰۲ كه اجویت آخرین سال نخست وزیری اش را سپری می كرد، به واشنگتن سفر كرد و در آنجا جورج بوش رئیس جمهوری آمریكا را به عنوان دولت خود ستود. بوش نیز از تلاش های اجویت برای حفظ فضای امن تركیه تمجید كرد.
اجویت در مصدر تصمیم گیری تمهیدات سخت و حساسی برای اقتصاد تركیه اعمال كرد. این تلاش های او درجهت كسب وام های خارجی به منظور آماده ساختن كشورش برای پیوستن به اتحادیه اروپا بود.
اجویت به هنگام دیدارش از واشنگتن در یك مصاحبه تلویزیونی مخالفت خود را با حمله احتمالی نظامی به عراق ابراز كرد و گفت: «ما حتی تصور اقدام نظامی را به ذهن خود راه نمی دهیم زیرا این مسأله نتایج معكوسی برای تركیه خواهدداشت.»
از سوی دیگر، ما با عراق هم مرز هستیم و خاورمیانه از لحاظ ژئوپلتیكی از حساسیت بسیاربالایی برخوردار است.
عراق نباید به یك كشور ازهم گسیخته مبدل شود.
همه این عقاید و دیدگاههای بلنت ریشه در خاستگاه اجتماعی و تعلیم و تربیت او داشت.اجویت كه ۲۸ مه ۱۹۲۵ در فضای شدیداً سیاسی تركیه در استانبول به دنیا آمده بود پدرش پزشك و مادرش نقاش و معلم بود. او تحصیلاتش را در یك مدرسه آمریكایی در استانبول آغاز كرد و سپس در آنكارا، لندن و دانشگاه هاروارد ادامه تحصیل داد. بلنت سپس در سفارت تركیه درلندن وابسته مطبوعاتی شد. سپس به كشور بازگشت و در روزنامه حزب خلق جمهوریخواه به روزنامه نگاری پرداخت.
او به تدریج راه رسیدن به رهبری حزب را در پیش گرفت. در تنظیم مانیفست حزب جمهوریخواه خلق او خود را حامی اصلاحات اقتصادی معرفی كرد. اجویت چپگرا در سالهای بعد به متحدی برای غرب لیبرال تبدیل شد. اجویت ۱۹۷۴ برای نخستین بار به مقام نخست وزیری رسید و رهبری یك دولت ائتلافی را برعهده گرفت. او سالهای بسیاری از عمر خود را به رقابت با حریفان سیاسی اش سپری كرد. در سال ۲۰۰۲ وضعیت مزاجی اش روبه وخامت نهاد و بالاخره در انتخابات ماه نوامبر قدرت را از كف داد و میدان رقابت را به رقیبی از تبار مدرنیت های مسلمان حزب عدالت و توسعه واگذاركرد.

ترجمه : هرمز برادران
منبع: واشنگتن تایمز

منبع : روزنامه ایران