جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


خیرات حسان


خیرات حسان
كتاب خیرات حسان تألیف محمدحسن خان اعتماد السلطنه با چاپ سنگی در ۳ جلد از نسخه های موجود در مخزن سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران است. این كتاب مجموعه ای در معرفی زنان نام آور، دانشمند و فاضل است كه از صدر اسلام و با معرفی زنان شاخص و برجسته آن دوران آغاز می شود. در ادامه به معرفی زنان بزرگوار و صاحب فضل و كمال از زنان عرب، ایرانی و عثمانی می پردازد. همچنین برخی منقولات، اشعار، بناهایی كه به دستور و با حمایت آنها ساخته شده و كراماتی كه به آنها نسبت داده شده است را توضیح می دهد.
در معرفی زنان فاضل تقدم و تأخر زمانی چندان لحاظ نشده است و براساس حروف الفبایی از آنها یاد می شود. كتاب با معرفی آمنه مادر بزرگوار پیامبر اكرم(ص) آغاز شده است.
اعتمادالسلطنه در دیباچه كتاب، علت نگارش و تألیف این اثر را چنین بیان می كند:
بسم الله الرحمن الرحیم
خامه صنع كه اوراق جهان آراید خلد را نیز بخیرات حسان آراید زهی نگارنده قادر و برازنده قاهر كه در مشیمه امهات صورت بنات را جمال معنی داد و در نهاد بسیاری از ربات جمال ودیعه كامل از معرفت نهاد از دودمان رسالت بتول عذرا آورد و در خاندان نظم و عرفان ایجاد رابعه و خنساء كرد. افاضتش پرده نشینان را در فنون فضایل و معارف اشباح معاریف و مشایخ نمود و ابواب حكمت و ادب بر روی مخدرات عقایل گشود مستوره عصمت ازو طلب كرد معصومه نامی گشت جاریه بزم آرایی و دلربایی خواست محبوبه گرامی شد به ترنم و ترانه مغنیه طبع های خامه را مشتعل ساخت و به شعله عشق غانیه قلب های جامه را گرم و نرم نموده بگداخت ملكه را بر تخت ملوك نامدار نشانید و مردان روزگار را محكم حكم او گردانید تا بدانند كه امر آن اوست و فرمان فرمان او قدرتش بی پایان است و عطیتش نسبت به زنان و مردان یكسان نگشته محروم كسی از این در كه جای حرمان نباشد اینجا ز رحمت او نصیبه دارد شیخ كامل چه شوخ حسنا.
و این جمله از گفتار رسولان امین و خداوندان شریعت و دین كه نمایندگان راه یقین اند صلوات الله علیهم و علی اولیائهم اجمعین استخراج شده و حق این است كه باید غافل نبود و غفلت ننمود كه در این جهان زنان بوده اند كه در زیر مقنعه كله داری ها نموده اند در فهم حقایق اجتهادی كرده و در حل غوامض اینق آورده لشگر شكسته اند كشور گرفته اند صد كار كرده اند صد راه یافته اند و ارباب سیر و مصنفین تراجم احوال كه ماضی را به استقبال معرفی می كند و اعمال گذشتگان را كلید ترقی و تكمیل آیندگان قرار می دهند از آنها به درستی ذكری نكرده اند و خبری نیاورده اند و چنین اتفاق افتاد كه كسی از صحابیه حدیث نمود و آنچه گفت از تابعیه بود از آن روز مصمم شدم كه در حالات نساء مشهوره استقصاء كنم و به استمداد رجال اهل فن طرحی برای این بنا ریزم از حسن اتفاق درین حال و خلال این خیال كتاب مشاهیرالنساء از مؤلفات ادیب اریب و بارع لبیب محمد ذهنی افندی دام افضاله به دست آمد تا دیدم گفتم... به حق سبقت ترجمه آن را اساس قرار داده معلومات خود را با بعضی تصرفات كه به نظر فاتر درست می آمد بر آن افزودم و به نگارش احوال خیرات حسان ابتدا نمودم چه آنها را با من به وجهی قرابت است و هم دینی را با هم دیاری نیز به نحوی صحابت و اگر نامی از غیرمسلمات درین تألیف برده شود به تقریبی است و ذكری كه موجب تحبیبی است .
حوریه سعیدی
منبع : روزنامه ایران


همچنین مشاهده کنید