نقش زن و شوهر در آرامش خانواده

آرامش و امنیت روحی همانند غذا, پوشاك و مسكن از نیازهای اساسی انسانهاست. از این رو, موفقترین مكتبها, مكتبی است كه برنامه هایش بر اساس فطرت و تمایلات كنترل شده انسان بوده, نیازهای درونی و برونی او را برآورده نماید.
اسلام به عنوان جامعترین مكتبهای آسمانی, به این نیاز روحی, توجه نموده و آموزش و پرورش خود را از ((فرد)) كه اولین خشت بنای جامعه می باشد, شروع كرده است. از طرفی, چون ((عقیده)) نخستین بذری است كه در دل انسان كاشته می شود و به تدریج در اعمال و رفتار او تاثیر مستقیم می گذارد و او تجلی بارزی از عقاید و آرمانهای خویش می گردد, لازم است به بینشی صحیح دست یابد و همراه با تهذیب و تربیت در مسیر ارزشهای والا گام بردارد.
اگر افراد همراه با تربیت الهی به آرامش روحی دست یابند, طبعا جامعه را به سوی آرامش روحی, سوق خواهند داد. در چنین محیطی حقوق افراد, محفوظ خواهد بود; حریم انسانها مورد تجاوز قرار نخواهد گرفت و هر كس می داند كه باید در محدوده خود حركت كند.
●كوچكترین واحد اجتماعی
((خانواده)) كوچكترین شكل یك جامعه است كه از دو ركن اساسی (زن و شوهر) تشكیل شده است.
اگر این دو ركن, آرامش درونی داشته باشند, خانواده, محلی امن برای تربیت فرزندان خواهد بود. اگر هر كدام به وظایف شرعی و عرفی خود عمل نمایند و زندگی را بر اساس فداكاری و گذشت بنا كنند, باصفاترین خانواده را خواهند داشت. اما اگر هوا و هوس بر زندگی, حاكم شد و انسان ((بایدها)) و ((نبایدها)), ((شایدها)) و ((نشایدها)) را به بازی گرفت و خواسته های نفسانی خود را ملاك عمل, قرار داد, به موجودی خطرناك تبدیل می شود. و امروز, ریشه بسیاری از اختلافات خانوادگی و گروهی, چیزی جز بی توجهی به این ضرورتها نیست.
آنچه اینك, پیش روی شماست, بررسی كوتاهی است كه در راستای این مهم انجام شده است.
●زن داری
زن كه یك ركن اساسی زندگی است, در راستای حقوق و موازینی كه ریشه در فطرت و طبیعت انسان دارد, پس از ازدواج, تحت سرپرستی و حمایت شوهر قرار می گیرد. او شریك زندگی و انیس مرد می گردد; وی موجودی ظریف و نیازمند محبت است.
بزرگترین رمز موفقیت زن داری اظهار علاقه و محبت به اوست. این ابراز محبت, حتما باید به طور مستقیم با لفظ و اشاره همراه باشد, چرا كه بر اساس اصول ثابت شده روان شناسی, الفاظ و اشارات, در این راستا نقش حساس و كارسازی به عهده دارند و بهترین وسیله برای نمایش و انتقال احساسات قلبی انسان هستند. نكته دیگر اینكه رفتار مرد باید ناقض این اظهار علاقه نباشد, بلكه كردارش تایید كننده بیان محبتآمیز او باشد. نتیجه چنین ابراز محبتی دلگرمی به زندگی, نشاط همیشگی و وفاداری به شوهر است.
امروزه, بسیاری از بیماریهای روحی كه گریبانگیر زنان شده است, به علت عدم تامین محبت از ناحیه شوهر است, زیرا دختری كه در خانه پدر از محبت بسیار و بی شائبه پدر و مادر, برخوردار بوده است و اكنون به زندگی مشترك با شوهر روی آورده است, می خواهد كه شوهرش به تنهایی, تمام آن محبتها را جبران كند. اگر مردی به این امر مهم توجه نكند و در محیط زندگی, علاقه اش به قناری, آلبوم عكس, و وسایل سرگرمی خویش, بیش از علاقه مندی به همسرش باشد, چه اثر ناگواری در روحیه لطیف او خواهد داشت؟ آیا چنین مردی, به دست خود, تخم كینه و اختلاف را در كانون گرم خانواده خویش نگاشته است؟ آیا او فرزندان معصوم خود را به دست خویش به ورطه كمبودها, حقارتها و عقب ماندگیها نكشانده است؟ آیا ...
قرآن, علاقه و آرامش بین زن و مرد را از آیات خود دانسته, می فرماید:
((و من آیاته ان خلق لكم من انفسكم ازواجا لتسكنوا الیها و جعل بینكم موده و رحمه انذ فی ذلك لاذیات لقوم یتفكرون))(۱)
از نشانه های او اینكه برای شما جفتهایی از خودتان آفرید تا با آنها آرامش بگیرید و بین شما دوستی و رحمت قرار داد, همانا در این امر, نشانه هایی است برای كسانی كه تفكر كنند.
●شوهرداری
زن به وسیله قدرتی كه خداوند در وجودش قرار داده, می تواند از طریق نفوذ در قلب مرد و محبت به او, به زندگی آرامش دهد. او می تواند بهترین مونس و غمخوار مرد باشد, تا مرد در كنار او آرام گیرد و اندوه و ناگواری زندگی را از یاد ببرد.
یك زن و به عبارتی یك همسر و ندیم خوب, كسی است كه با كلام و با رفتار حساب شده اش, همراه با دلسوزی و عشق, قلب مرد را تسخیر و همفكری و غمخواری خویش را در عمل, نشان دهد. بهترین و ظریفترین هنر زن این است كه, بتواند خواسته های مشروع همسرش را در نوع رفتار, غذا, لباس, مهمانداری و استراحت به دست آورد و روابطش را با شوهر, بر اساس آن شكل دهد.
در روایات ((خوب شوهرداری كردن)) زن به منزله جهاد در راه خدا تلقی شده و آمده است:((جهاد المراه حسن التذبعدل))(۲)
پس نتیجه می گیریم, همسری كه در روابط زناشویی و صحنه های گوناگون زندگی, كردارش را به گونه ای هنرمندانه در راستای آرامش شوهر و فرزندانش قرار دهد, بسیار باارزش است. تاكیدات فراوانی در این خصوص در دستورات دینی به چشم می خورد; از جمله, روایت زیر كه از پیامبر اكرم(ص) نقل شده است:((خیر نسائكم, التی اذا نظر الیها زوجها سرته و اسذا امرها, اطاعته و اذا غاب حفظته فی نفسها و ماله))(۳)
((بهترین زنان شما آن است كه هنگامی كه شوهرش به او نگاه كند او را خوشحال كند و آن گاه كه به او دستوری دهد اطاعتش كند و هنگامی كه شوهرش نیست از خود و مال و ثروت شوهر مراقبت كند.))
●تفاوتهای زن و مرد
استعدادهای زن و مرد و نوع حقوق و وظایفی كه نظام خلقت به عهده آنان گذارده, یكسان نیست. علاوه بر تفاوت جسمی كه بین زن و مرد است, در بعد روانی و احساسی نیز شاهد تفاوتهای قابل توجهی میان آن دو هستیم. به مواردی از تمایز یاد شده می توان اشاره نمود:
مرد بنده شهوت خویشتن است و زن در بند محبت مرد. مرد می خواهد شخص زن را داشته باشد و زن می خواهد دل مرد را مسخر كند, و از راه دل بر او مسلط شود. مرد می خواهد زن را بگیرد و زن می خواهد او را بگیرد. زن, از مرد شجاعت و دلیری می خواهد و مرد از زن زیبایی و دلبری. زن بیش از مرد قادر است بر شهوت خود مسلط گردد. شهوت مرد, ابتدایی و تهاجمی است و شهوت زن انفعالی و تحریكی. مرد, دلش می خواهد هر روز به همان حالت همیشگی, باقی بماند, اما یك زن همیشه می خواهد موجود تازه ای باشد و هر صبح با قیافه تازه تری از بستر خویش برخیزد.
بهترین جمله ای كه یك مرد می تواند به زنش بگوید, این جمله است:
((عزیزم! تو را دوست دارم.))
زیباترین جمله ای كه یك زن می تواند به شوهرش بگوید, این جمله است:
((من به تو افتخار می كنم))
خوشبختی, برای یك زن یعنی به دست آوردن قلب یك مرد و نگاهداری او برای تمام عمر.(۴)
با این تفاوتها می توان فهمید كه زن, موجودی است نیازمند به محبت و دوستی از طرف مرد, و دارای لطافتی كه احتیاج به مراقبت و مواظبت همراه با ظرافت دارد.
امیر مومنان علی علیه السلام به فرزندش ((محمد بن حنفیه)) فرمود:
((فانذ المراه ریحانه و لیست بقهرمانه فدارها علی كل حال و احسن الصحبه لها فیصفوا عیشك))(۵)
زن یك گل خوشبوست و قهرمان نیست;(۶) با او در هر حال و موقعیتی مدارا كن و همنشینی با او را نیكو كن تا اینكه زندگی تو باصفا گردد.
هر گیاه خوشبویی را در عربی ((ریحان)) می گویند. حضرت در بیان فطرت و ساختمان روحی و احساسی زن, مرد را به سازگاری با او ترغیب می كند. همان گونه كه یك شاخه گل, مراقبت دایمی, لازم دارد و مقدار آب, هوا, نور و موقعیت مكانی در طراوت و شادابی او موثر است, یك زن نیز با مراقبت و همنشینی پسندیده, مادری خوب و مونسی دلسوز خواهد شد. اگر از لحاظ محبت, اشباع شود خیلی از مشكلات زندگی را تحمل خواهد كرد. بسیاری از مسایل زندگی با دست مرد حل می شود. اگر مرد, روحیات همسرش را به دست آورد, و بر اساس آن رفتار نموده, زن را از نظر محبت ارضا نماید, زن می تواند از آن خانه كوچك, بهشتی باصفا بسازد.
●پاره ای از عوامل آرامش محیط خانواده
۱ـ سپاسگزاری
قدردانی از زحمات و خدماتی كه برای انسان, صورت می گیرد, وظیفه ای اسلامی و وجدانی, بویژه در روابط همسری است. از این رو, لازم است كه مرد, فدكاری و ایثار زن را در اداره امور خانه و تربیت فرزندان ارج نهد و از او به خاطر این همه خدمات شایسته, سپاسگزاری كند.
براحتی باید تصریح كرد, زن كه بار مشكلات داخل خانه را بر دوش می كشد و آن را با شوق رضایتمندی شوهر تحمل می ند, نیازمند یك لبخند تشكرآمیز شوهر است; چنان كه مرد نیز برای اداره هر چه بهتر زندگی و آسایش خانواده اش در سرما و گرما تلاش می كند و هر چند, آن را به عنوان یك وظیفه تلقی می نماید, ولی شایسته است كه از زحمات او قدردانی شود. تشكر زن و شوهر از یكدیگر, خستگی و رنج را می اهد. می توان نتیجه یك بار تشكر را تجربه نمود.
۲ـ اظهار محبت
اانسان, موجودی نیازمند به محبت است. انس و الفتها از ناحیه محبت به وجود میآید. در محیط خانه نیز لازم است كه زن و شوهر به این اصل عاطفی توجه كنند, زیرا دختر, پس از ترك خانه پدر و با شروع زندگی مشترك, دل به شوهر می بندد; محبت شوهر باید بتواند جای محبتهای پدر و مادر زن را بگیرد و مرد باید از اظهار زبانی این محبت نیز دریغ نكند. همان گونه كه در بعضی از روایات نیز آمده است, جمله ((تو را دوست دارم)) از طرف شوهر از دل زن, بیرون نمی رود. چنین جملاتی بهترین هدیه برای همسری است كه به سخن شوهررش ایمان و اعتقاد دارد. چنان كه زن نیز باید این هنر را داشته باشد كه به شوهر خویش, ابراز محبت كند و پایه ه ای دوستی و صفا را در زندگی, محكم نماید.
مردی به خدمت پیامبر اكرم(ص) شرفیاب شد و عرض كرد: همسری دارم, هنگامی كه وارد خانه می شوم, به استقبالم میآید و وقتی كه از خانه, خارج می شوم, بدرقه ام می كند و هنگامی كه مرا غمگین و افسرده ببیند می گوید: چرا غمگینی؟ اگر به علت خرجی و درآم دت نگرانی كه خوب, تامین آن را خداوند به عهده گرفته است و اگر ناراحتی تو, به خاطر آخرت و قیامت است كه خداوند بر این اندوه بیفزاید.
پیامبر(ص) وقتی این سخنان را از آن مرد شنید به او فرمود:
برای خداوند, كارگزارانی است و این زن جز كارگزاران اوست. او نصف پاداش یك شهید را دارد.(۱)
این حدیث, نشان دهنده نقش ویژه ای است كه زن در ایجاد محیط مساعد خانه دارد و می تواند در آرامش روحی و زندگی مادی شوهر, موثر باشد و این خود, نوعی محبت است كه در سطحی عالی, اظهار می شود.
۳ـ احترام به یكدیگر
هر فردی برای خود, ارزش و شخصیت قایل است و دوست دارد كه دیگران به او احترام بگذارند. مرد باید در محیط خانه, نسبت به همسرش با احترام كامل, رفتار كند. او را با احترام صدا زند, در مقابل اقوام و بستگان, او را تكریم نماید و به شدت, از تحقیر او بپرهیزد. امام صادق(ع) از پدرش امام باقر(ع) نقل می كند:
((من اتخذ اسمراه فلیكرمها ... فمن اتخذها فلا یضیعها))(۲)
((هر كس همسری گرفت, باید او را عزیز بشمارد ... كسی كه همسر گرفت, او را ضایع نكند))
پدری كه در مقابل فرزندان خود به همسرش احترام كند, و از او به بزرگی یاد نماید به تربیت فرزندانش كمك كرده است.
۴ـ پاكیزگی در محیط خانه
رعایت پاكیزگی برای هر كس و در هر جا لازم است. انسان پاكیزه, همیشه شاداب است, بدن پاكیزه, لباس تمیز و سر و صورت نظیف, بویژه در مورد زن و شوهر از نكات قابل توجه زندگی انسان است. آراستگی ظاهری در داخل خانه, یكی از وظایفی است كه زن در قبال شوهر به عهده دارد.
ظاهر آراسته و لباس مناسب به خاطر شوهر, امری است كه در دستورات دینی نیز مورد تاكید قرار گرفته است. پیامبر اكرم(ص) در بیان اوصاف یك بانوی شایسته می فرماید:
((... الذلیله مع بعلها, المتبرجه من زوجها, الحصان عن غیره))(۳)
زنی كه مطیع شوهرش باشد, زینت و آرامش خود را برای شوهرش انجام داده و آن را برای دیگران ظاهر نسازد.
چنان كه در سخن دیگری از حضرت امام محمدباقر(ع) می خوانیم:
برای زن (در ارتباط با شوهرش) سزاوار نیست كه وضع ظاهر خود را نیاراید, هر چند به آویختن گردن بندی در گردن خویش باشد و نیز پسندیده نیست كه دستش را بدون رنگ, رها كند اگر چه مختصر حنایی بگذارد, هر چند سالخورده باشد.(۴)
در روایات, همان گونه كه به موضوع مخارج زندگی و گشایش در آن و نیز اظهار محبت علنی توجه شده است, به این نیاز طبیعی كه در روابط زن و شوهر, نقش خاصی دارد, سفارش شده است.
بدیهی است كه این امر پسندیده, در صورتی كه خارج از حدود خانه و برای بیگانه انجام شود, حرام است و اثرات سو خود را در جامعه و بویژه در محیط خانواده و روابط زن و شوهر خواهد گذاشت.
آنچه گفته شد, اختصاصی به زن ندارد, شوهر نیز شایسته است به آن توجه كند. نمونه زیر, گویای همین نكته است:
حسن بن جهم می گوید: امام رضا(ع) را دیدم كه موهای خویش را رنگ كرده بود. عرض كردم, فدایت شوم. موها را رنگ كرده اید! فرمود: آرای, زیرا آراستن خویش از جمله چیزهایی است كه موجب افزایش پاكدامنی زنان می گردد و جمعی از زنان, پاكدامنی را به این علت رها كردند كه شوهرانشان به آراستن خویش, بی توجهی نموده اند. سپس فرمود:
آیا تو خوش داری كه همسرت را در حال تماشای ژولیدگی ببینی.
عرض كردم: نه.
فرمود: این همان است.
سپس فرمود: نظافت و استعمال بوی خوش و رسیدگی به سر و صورت, جز اخلاق پیامبران است.(۵)
بنابراین, باید به این زمینه آرامش روانی نیز اهمیت لازم داده شود.۵ـ نادیده گرفتن خطاها و لغزشهای یكدیگر
به جز آنان كه برگزیدگان خداوند بوده ند, ارتكاب خطا برای دیگران, امری دور از انتظار نیست. زن و مرد در زندگی مشترك خویش نیز از این قاعده جدا نیستند, چه بسا, رفتار و گفتاری, موجبات پشیمانی شخص را فراهم می كند. به هر حال, نادیده انگاشتن خطای طرف قابل می تواند حداقل از توسعه ناآرامی در محیط خانه بكاهد و زمینه جبران كوتاهی را بیشتر فراهم كند.
در چنین موقعیتی كه زن یا مرد به اشتباه خود پی برده و تصمیم به جبران آن دارد, طرف دیگر فورا عذر او را پذیرفته, خطای او را نادیده بگیرد. نه عذرخواهی یك طرف, نشانه زوال شخصیت است و نه پذیرش آن از طرف دیگری چنین مفهومی را دارد بلكه هر دو نشانه عشق و علاقه به زندگی است. امام سجاد(ع) در رساله حقوق, در بیان حق زن بر شوهر می فرماید:
((اما حق زن بر تو این است كه بدانی خداوند, او را وسیله آرامش و انس تو قرار داده است, و نیز بدانی كه او نعمتی از طرف خداوند است كه باید او را اكرام كرده و به او ارفاق كنی ... و اگر اشتباهی كرد از او در گذری.))
جابر بن عبدالله انصاری نقل می كند كه روزی با پیامبر نشسته بودیم. حضرت فرمود:
آیا به شما بگویم بدترین زنان كیست؟
گفتند: آری ای رسول خدا!
پیامبر(ص) ضمن برشماری اوصاف ناپسند چنین زنی فرمود:
((و لا تقبل منه عذرا و لا تغفر له ذنبا))(۶)
زنی كه عذرخواهی شوهرش را نپذیرد و از اشتباه او نگذرد.
۶ـ راضی بودن زن به ثروت كم شوهر
قناعت یكی از صفات بسیار ارزنده یك مسلمان است. این صفت, یكی از خواسته های ائمه(ع) بوده است, كه در این باره می توان به آخرین قسمت از دعای ابوحمزه اشاره كرد:
((و رضنی من العیش بما قسمت لی))
خدایا مرا به آنچه در زندگی نصیبم كرده ای, راضی بگردان.
چنان كه در دعایی كه از حضرت زهرا(س) رسیده است نیز چنین می خوانیم:
((اللهم قنعنی بما رزقتنی))
خدایا مرا به آنچه روزیام كرده ای, قانع بگردان.
اگر در محیط خانواده, این روحیه حاكم باشد, و زن و مرد, زندگی خود را تنها بر اساس آنچه كه در توانایی آنان است تنظیم كنند, بسیاری از مشكلات و ناراحتیهای روانی آنها حل خواهد شد.
امام صادق(ع) فرمود:
((من رضی الله بالیسیر من المعاش رضی الله منه بالیسیر من العمل))(۷)
هر كس نسبت به زندگی كم, از خداوند راضی باشد, خداوند نیز در مقابل عمل كم از او راضی خواهد شد.
زن, چون ركن اصلی خانواده است, بایستی بنای زندگی را بر میانه روی و قناعت, پایه گذاری كند و از شوهرش بیش از توان و انتظار نداشته باشد.
آن حضرت در روایتی دیگر زن شایسته را این گونه معرفی می فرماید:
بهترین زنان شما زنی است كه اگر چیزی به او داده شد, شكر و سپاس گوید و اگر از چیزی محروم شد, راضی و قانع باشد.(۸)
همین موضوع را به صورت روشن تری در سخن پیامبر اكرم شاهدیم:
((و ایدما امراه لم ترفق بزوجها و حملته علی ما لا یقدر علیه و ما لا یطیق لم تقبل منها حسنه و تلقی الله و هو علیها غصبان))(۹)
هر زنی كه با شوهرش مدارا نكند و او را به چیزی و كاری كه توان آن را ندارد وادار كند, هیچ عمل و حسنه ای از او قبول نخواهد شد, روز قیامت در حالی خداوند را ملاقات می كند كه بر او خشمگین است.
ناگفته نماند كه شوهر نیز لازم است در جهت رفاه و آسایش خانواده خویش, اهتمام ورزد و بر آنان سخت نگیرد. این ویژگی, بارها مورد تاكید روایات قرار گرفته است.
آنچه گذشت, تنها بخشی از نكات مورد توجه در زمینه آرامش محیط خانواده می باشد. موارد دیگر را به فرصتی مجدد موكول می نماییم.
با توجه به اجتماعی بودن انسان و لزوم حفظ حد و مرزهای اجتماعی, باید قوانین و مقرراتی وجود داشته باشد تا هر كس از آنها تجاوز كرد سرزنش شده و كیفر ببیند. چه بهتر كه این مقررات از درون آدمی سرچشمه گرفته, آمیخته با عاطفه و محبت باشد. اسلام در راستای حفظ حرمت خانواده, برای زن و مرد وظایفی مقرر داشته, تا با عمل به آنها, آرامش كه لازمه اجتناب ناپذیر حیات فردی و اجتماعی انسان است, به دست آید. خروج زن از خانه كه صرف نظر از موارد استثنا شده, باید با توافق شوهر باشد از آن جمله است. در این خصوص به این حدیث شریف اكتفا می كنیم.
امام صادق(ع) می فرماید:
در زمان پیامبر اكرم(ص) مردی از انصار برای انجام كارهایش به مسافرت رفت و با همسرش قرار گذاشت كه تا مراجعت او, از خانه خارج نشود. در این بین پدر آن زن, بیمار شد. زن, كسی را نزد پیامبر(ص) فرستاد و گفت:
ـ شوهرم به مسافرت رفته و از من قول گرفته كه از خانه بیرون نروم; اینك پدرم بیمار شده, آیا اجازه می دهید از او عیادت كنم؟
پیامبر(ص) فرمود:
ـ نه, در خانه باش و از حرف شوهرت اطاعت كن.
بعد از مدتی پدرش از دنیا رفت, زن دوباره به پیامبر(ص) پیغام داد كه:
ـ پدرم از دنیا رفته, آیا اجازه می دهید در تشییع جنازه او شركت كنم؟
پیامبر فرمود:
ـ نه, در خانه باش و از حرف شوهرت اطاعت كن. پیامبر اكرم(ص) پس از دفن پدر به آن زن پیام داد كه خداوند, تو و پدرت را به خاطر اطاعت از شوهرت مورد آمرزش خودش قرار داد.(۱)
درست است كه مرد باید از همسرش مراقبت كند, لیكن نه به حدی كه موجب بدگمانی و بدبینی او به همسرش شود. مردی كه به این بیماری خانمانسوز مبتلا شود, زندگی را بر خود و اطرافیانش تلخ می كند; كارهای همسرش را با بدبینی نگاه می كند و مانند سایه او را تعقیب می كند. این مساله به قدری حساس است كه بعضی مردان را وادار به بهانه گیری و طلاق می كند و چه اسفبار است, زنی كه بر اساس یك لحظه صحبت كردن, قربانی تعصب بی جای شوهرش شده است. پیامبر اسلام(ص) می فرماید:
هر كس به مرد یا زن مومنی تهمت بزند, خداوند متعال در قیامت او را بر تلی از آتش نگه می دارد تا به كیفر بهتانش برسد.(۲)
۸ـ بردباری در برابر بداخلاقی همسر
از آنجا كه بنای اسلام بر حفظ كانون زندگی است و منفورترین پدیده در خانواده, جدایی و طلاق است و اسلام به شكلهای مختلف, مانع پاشیده شدن آن می شود, در روایات اسلامی زن و مرد به سازش با اخلاق و روحیات یكدیگر سفارش شده اند. پیامبر اكرم(ص) می فرماید:
كسی كه بر بداخلاقی همسرش صبر كرده و او را تحمل كند, خداوند به او همان اجری را خواهد داد كه به ایوب پیامبر داد و زنی كه بر بداخلاقی شوهرش صبر كند و او را تحمل نماید, خداوند به او همان ثوابی را خواهد داد كه به آسیه عطا فرمود.(۳)
از آنجا كه زن و مرد تا قبل از ازدواج چه بسا دو نوع تربیت و فرهنگ داشته اند و بعد از زندگی مشترك نیز خواسته های آنها متفاوت است, در فراز و نشیبهای زندگی, ممكن است بین آنها اصطكاكی ایجاد شود. اسلام برای حفظ كیان خانواده كه محل تربیت فرزندان نیز هست, زن و مرد را به سازش با اخلاق یكدیگر توصیه نموده و از آنها خواسته است تا در پیشامدها, عصبانیتها و تنگناها كه لحظه بروز هیجانات درونی است, با هوشیاری و تدبیر اندیشه, آتش خشم طرف مقابل را فرو نشانده, پایه های زندگی را مستحكم نمایند.
●آسایش فرزندان در پرتو آرامش والدین
در خانه اگر ثبات, دوستی و آرامش برقرار باشد و پدر و مادر, خود, دارای آرامش روحی باشند, فرزندانی كه در پناه این آرامش, بزرگ می شوند, از امنیت روحی و اطمینان خاطر برخوردار خواهند بود. از طرف دیگر پدر و مادری كه دارای این ویژگی هستند, بهتر محدوده وظایف خود را قبال تربیت فرزندانشان درك كرده و بدان عمل خواهند كرد.
طفل باید رابطه خوب و صمیمی پدر و مادر را احساس كرده و در این جهت, مطمئن شده باشد. به تجربه ثابت شده است كه اگر كودك, دعوا و اختلاف پدر و مادر خویش را احساس كند, بیش از هر وقت دیگر امنیت خود را در خطر می بیند. او نیاز به مركزی دارد كه در آن پرخاش, اضطراب و از هم گسیختگی نباشد. از این رو, لازم است كه بین پدر و مادر هیچ گونه برخورد و دعوایی نباشد و اگر هم هست از دید فرزندان مخفی باشد به خاطر احساس آرامش كودك, ضروری است كه روابط پدر و مادر بر اساس گذشت و فداكاری بوده, روح همكاری و احترام به یكدیگر بر آنها حاكم باشد. این مایه شرمساری است كه والدین به فرزندان خود بگویند دعوا نكنید, اما خود, همواره در ستیز و جدال باشند.
((سلامه موسی)) می گوید:
((نیكبختی خانوادگی برای كودكان موجب آرامش روح می شود, به طوری كه حتی اگر پدر طفل درگذرد, این طمانینه و آرامش در او باقی خواهد ماند. در مدت جنگهای جهانی كه بسیاری از كودكان را از لندن دور كردند, براحتی دیده می شد كه كودكانی كه در محیط معتدل خانوادگی پرورش یافته اند, دوری و غربت را آسانتر از كودكانی كه محیط مساعد خانوادگی نداشته اند تحمل می كنند. دلیل این مطلب آن است كه اعتدال صحیح خانوادگی در كودك, روح آرامش را می پروراند, به طوری كه در غربت نیز با اطمینان به سر می برد.))(۴)
بهترین روش برای حفظ فرزندان, همنشینی با آنان و مراقبت از روحیات و آرامش آنهاست. مربیان جدید معتقدند كه بهترین میراث پدر برای فرزندانش همان دقیقه ها و فرصتهای اندكی است كه در هر روز به كودك اختصاص داده و با او همنشین بوده است.(۵)
یك دختر, نیازمند آن است كه پدر او, روح زنانگی او را درك كند و بفهمد كه خیر دخترش در آن است كه بانویی برخوردار از فضیلت, استقامت و پاكدامنی باشد.
پسر, احتیاج به پدری دارد كه مردانگی و قاطعیت او بسیار باشد, اما در وقت لازم, عطوفت و رافت او آشكار شود. از این رو, پدری كه همواره خشن و تندخو باشد, پسر را به سوی دامن مادر می راند, تا در پناه لطف و مهربانی او زندگی كند, و اینجاست كه شیوه های زنانگی مادر را تقلید خواهد كرد.(۶)

مهری زینهاری
پی‏نوشت‏ها:
۱ـ مكارم الاخلاق, ج۱, ص۲۲۹, وسائل ۱۴ / ۱۷.
۲ـ بحارالانوار, ج۱۰۳, ص۲۲۴.
۳ـ همان مصدر, ص۲۳۵.
۴ـ وسائل الشیعه, ج۱۴, ص۱۱۸.
۵ـ كافی, ج۵, ص۵۶۷.
۶ـ بحارالانوار, ج۱۰۳, ص۲۳۵.
۷ـ وسائل الشیعه, ج۱۵, ص۲۴۰.
۸ـ بحارالانوار, ج۱۰۳, ص۲۲۹.
۱ـ سوره روم, آیه ۲۰.
۲ـ بحارالانوار, ج۱۰۳, ص۲۴۵.
۳ـ محجه البیضا, ج۳, ص۹۰.
۴ـ اینها بخشی از تفاوتهایی است كه استاد شهید مطهری(قده) در این زمینه ذكر نموده اند ((نظام حقوق زن در اسلام)), ص۱۷۶ ـ ۱۹۰.
۵ـ مكارم الاخلاق, ج۲, ص۲۵۱.
۶ـ قهرمان, در زبان عرب به كسی كه مامور خرید است و با افراد مختلف, سر و كله می زند, می گویند.
۷ـ خروج از منزل با اجازه شوهر
۱ـ مكارم الاخلاق, ج۱, ص۲۴۸.
۲ـ بحارالانوار, ج۷۵, ص۱۹۴.
۳ـ مكارم الاخلاق, ج۱, ص۲۴۵.
۴ـ نظام تربیتی اسلام, باقر شریف قریشی, ص۴۵.
۵ـ همان مدرك, ص۴۶.
۶ـ همان مدرك, ص۴۷ ـ ۴۸.
ماهنامه پیام زن