پیدایش تظاهرات تکامل در شیرخوارگی و کودکی

● دوره نوزادی (چهار هفته اول تولد)
▪ خوابیده به روی شكم: در وضع خمیده قرار می گیرد سر را از طرفی به طرف دیگر می چرخاند اگر یك دست در زیر شكم بچه گذارده و او را بلند كنیم سر به جلو خم می شود.
▪ خوابیده به روی پشت: بطور كلی خمیده و كمی سفت است.
▪ بینائی: چشم ها را روی چهره اشخاص یا نور،در محور دید متمركز می كند.اگر بدن كودك را بچرخانیم چشم ها مثل چشم عروسك حركت می كنند.
▪ رفلكس: واكنشMoro فعال است reflex Grasp ,placing reflex ,stepping reflex فعال و واكنش Landau منفی است.
▪ اجتماعی: ترجیح می دهد به صورت اشخاص نگاه كند.
● در چهار هفتگی
▪ خوابیده به روی شكم: پاها كشیده تر است،چانه را بالا نگه می دارد،سر ش را می چرخاند اگر او را روی یك دست بلند كنیم گاه گاهی سر را در امتداد بدن قرار می دهد.عضلات گردن برای مدت كوتاهی انقباض پیدا می كنند.
▪ خوابیده به روی پشت: بیشتر در حال Tonic neck قرار می گیرد،نرم و شل است اگر او را بلند كرده بنشانیم سر را به عقب می برد.
▪ بینائی:اشخاص را با چشم تعقیب می كند،اشیاء متحرك را مختصری تعقیب می نماید.
▪ اجتماعی: هماهنگ حركات بدن با صدا و شروع لبخند زدن
▪ صدا:وقتی زنگی را به صدا در آوریم ساكت می شود.
● در هشت هفتگی
▪ خوابیده به روی شكم : سر را مختصری بلند میكند ، اشیای متحرك را با چشم تعقیب میكند ، اگر او را روی یك دست بلند كنیم سر را در امتداد بدن قرار میدهد .
▪ خوابیده به روی پشت : بیشتر در وضع tonic neck قرار میگیرد ، اگر او را بلند كرده بنشانیم سر را به عقب میبرد .
▪ بینایی : اشیا متحرك را ۱۸۰تعقیب میكند .
▪ اجتماعی : هنگام تماس با اشخاص لبخند میزند به صدا گوش میدهد و بغبغو میكند .
▪ وضعیت ایستاده : قادر به بالا نگهداشتن سر برای مدتی میباشد .
● در دوازده هفتگی
▪ خوابیده به روی شكم : سر و سینه را بلند میكند ، دستها كشیده است ، اگر او را روی یك دست بلند كنیم سر را بالاتر از سطح بدن قرار میدهد .
▪ خوابیده به روی پشت : بیشتر در وضع tonic neck قرار میگیرد ، بطرف اشیا دست دراز میكند ولی نمیتواند آنها را بگیرد ، اسباب بازی را تكان میدهد .
▪ نشسته : اگر كودك را بلند كرده بنشانیم عقب افتادن سر تا اندازه ای كمتر از ادوار گذشته است ، آغاز كنترل سر همراه با حركات پاندولی است ، پشت خمیده است .
▪ رفلكس : واكنش moro از بین رفته است ، حركات دفاعی یا واكنشهای اجتنابی انجام میدهد .
▪ اجتماعی : تماس اجتماعی را ادامه میدهد به موزیك گوش میدهد ، كلماتی ز ( آ ) و ( نگاه ) میگوید .
● در شانزده هفتگی
▪ خوابیده به روی شكم : سر و سینه را بلند میكند ، سر را تقریبا در محور عمودی قرار میدهد ، پاها كشیده تر است .
▪ خوابیده به روی پشت : بیشتر در وضع قرینه قرار میگیرد ، دستها را در خط وسط می گذارد به طرف اشیاء دست دراز می برد.
▪ نشسته: اگر او را بلند كرده بنشانیم سر به عقب نمی رود،حركات سر از بین رفته كودك سرش را جلو نگه میدارد،اگر او را طوری بنشانیم كه تمام تنه او تكیه دهد خوشحال می شود.
▪ ایستاده:اگر او را در حال ایستاده نگهداریم با پاهایش به زمین فشار می دهد.
▪ توافقی: ساچمه را می بیند ولی به طرف آن حركت نمی كند.
▪ اجتماعی: بلند می خندد،اگر در ضمن بازی با او،تماس را قطع كنند خشمگین می شود.با دیدن غذا به هیجان می آید.
● در بیست و هشت هفتگی
▪ خوابیده به روی شكم: غلت می زند،روی محور بدن می چرخد.
▪ خوابیده به روی پشت: سرش را بلند می كند،غلت می زند.
▪ نشسته:اگر لگن بچه را نگه داریم دست ها را جلو گذاشتع به آنها تكیه می دهد و در حالیكه پشت او خمیده است می تواند مختصری بنشیند.
▪ ایستاده: قسمت اعظم وزن خود را تخمل می كند،پا ها را مانند پرش جابجا می كند.
▪ توافقی: به طرف اشیاء بزرگ دست دراز می كند و انها را در دست می گیرد و از این دست به ان دست می برد،برای بدست گرفتن اشیاء ازقسمت رادیال كف دست استفاده می كند.
▪ زبان: اصوات صدادار چند سیلابی را ادا می كند.
▪ اجتماعی: ما را بر سایرین ترجیح می دهد،با اشخاص با زبان خودش صحبت می كند،از آینده خوشش می آید،در تماس با اشخاص نسبت به تغییرات هیجانی واكنش نشان می دهد.
● در چهل هفتگی
▪ نشسته: به تنهایی به مدت نامحدود می نشیند،در این حالت پشت او در وضع عمودی قرار می گیرد.
▪ ایستاده: دست خود را به اشیاء گرفته و می ایستد.
▪ حركتی: خزیده راه می رود.
▪ توافقی: اشیاء را با انگشت شست و سبابه می گیرد. با انگشت سبابه و شست به یكدیگر ساچمه را بلند می كند.اگر عروسك را در پارچه مخفی كنیم آن را از لابلای پارچه خارج می كند.اشیایی كه از دستش افتاده است دوباره بلند می كند.اشیایی كه در دست شخص دیگر قرار رها می كند.
▪ زبان: اصوات بی صدا تكراری(mama,dada) را بیان می كند.
▪ اجتماعی: به صدای اسم خود واكنش نشان می دهد،دالی می كند و بازیهایی نظیر تاپ تاپ خمیر انجام می دهد،دست را به عنوان خداحافظی تكان می دهد.
● در پنجاه و دو هفتگی (یك سالگی)
▪ حركتی: اگر یك دست او را بگیریم راه می رود،دست خود را به دیوار یا صندلی گرفته راه می رود.
▪ توافقی: بدون اینكه انگشت سبابه و شست حركت گازانبری انجام دهند ساچمه را از روی زمین بلند می كند،اگر اشخاص از او اسباب بازیش را بخواهند به آنها می دهد.
▪ زبان: دو كلمه علاوه بر dada, mama بیان می كند.
▪ اجتماعی: بازی های ساده با توپ انجام می دهد،هنگام لباس پوشیدن وضع خود را با آن تطبیق می دهد.
● در پانزده ماهگی
▪ حركتی: به تنهایی راه می رود،از پله ها خزیده بالا می رود.
▪ توافقی: دو خانه را روی هم می گذارد،با مداد خط می كشد ،ساچمه را در بطری داخل می كند.
▪ زبان: كلمات نا مفهوم ادا می كند،دستورات ساده را انجام می دهد،اشیاء آشنا مثل توپ را رسم می كند.
▪ اجتماعی: بعضی تمایلات یا احتیاجات خود را با اشاره بیان می كند.
● در هجده ماهگی
▪ حركتی: ناشیانه می دود،روی صندلی كوچك می نشیند،اگر یك دست او را بگیرید از پله بالا می رود،داخل كشو و سبد آشغال را بررسی می كند.
▪ توافقی: سه خانه را رو ی هم می گذلرد،نوشتن را تقلید می كند،خط عمودی را تقلید می كند،ساچمه را از بطری خارج می كند.
▪ زبان: بطور متوسط ۱۰ كلمه بیان می كند،اسم تصاویر را می گوید.
▪ اجتماعی:خودش غذا می خورد و موقعی كه دچار اشكال شود به دنبال كمك می رود.والدین را با محبت بوس می كند.
● در بیست و چهار ماهگی:
▪ حركتی: خوب می دود،از پله ها یكی یكی بالا و پایین می رود،در را باز می كند،از صندلی بالا می رود.
▪ توافقی: شش خانه را روی هم می گذارد،دایره را تقلید می كند،خط افقی می كشد،می تواند كاغذ را از روی تقلید یك بار تا كند.
▪ زبان: سه كلمه را با هم بیان می كند.(ضمیر،فعل ،مفعول)
▪ اجتماعی: قاشق را خوب در دست می گیرد،غالبا حوادث فوری را نقل می كند در بیرون آوردن لباس كمك می كند،به داستان هایی كه از روی تصویر گفته شود گوش می دهد.
● در سی ماهگی:
▪ حركتی: می پرد
▪ توافقی: هشت بلوك را روی هم میگذارد،خط افقی و عمودی می كشد،ولی معمولا نمی تواند در خط متقاطع (+) رسم كند،دایره را تقلید می كند،اشكال بسته را رسم می كند.
▪ زبان: هنگام صحبت از خود كلمه ّمنّ را به كار می برد،اسم و فامیلی خود را می داند.
▪ اجتماعی: در جابجا كردن اشیاء كمك می كند.
● در سی و شش ماهگی:
▪ حركتی: موقع بالارفتن از پله پاها را یك در میان می گذارد،روی سه چرخه سوار می شود.
▪ توافقی: نه مكعب را روی هم می گذارد،با سه مكعب پل سازی را تقلید می كند،یك دایره را كپیه می كند،رسم دو خط متقاطع (+) را تقلید می كند.
▪ زبان: سن و جنس خود را می داند،اسم سه شی خانگی را بطور صحیح می گوید،سه شماره را تكرار می كند،جمله شش سیلابی را تكرار می كند.
▪ اجتماعی: در بازی های ساده شركت می كند،در لباس پوشیدن خود كمك می كند(دكمه های لباس را باز می كند و كفش می پوشد)،دست هایش را می شوید.
● در چهل و هشت ماهگی
▪ حركتی: با یك پا لی لی می كند و توپ را از بالا به پایین می اندازد،برای بریدن عكس ها قیچی بكار می برد.
▪ توافقی: یك پل را از روی مد ل كپیه می كند،ساختن دروازه را به وسیله پنج مكعب تقلید می كند. دو خط متقاطع (+) و مربع را كپیه می كند،دو تا چهار قسمت از بدن انسان را علاوه بر سر رسم می كند،از دو خط آنكه درازتر است نشان می دهد.
▪ زبان: چهار سكه را می تواند بشمرد،قصه می گوید.
▪ اجتماعی: با آغاز روابط اجتماعی و ایفای نقش با چندین بچه بازی می كند به تنهایی مستراح می رود.
● در شصت ماهگی
▪ حركتی: می پرد.
▪ توافقی: مثلث را از روی كپیه رسم می كند،بین دو شی آنكه سنگین تر است می شناسد.
▪ زبان: چهار رنگ را اسم می برد.جمله ده سیلابی را تكرار می كند،ده سكه را می شمرد.
▪ اجتماعی: لباس می پوشد و آن را در می آورد،معنی كلمات را سوال می كند نقش نوكر را ایفاء می كند.
● از آزمایش هایی كه جهت بررسی تكامل كودك بكار می رود.
Draw A Man Test است كه به كودك می گویند كه شكل موی سر- دهان- بینی- سوراخ های بینی- اندام ها- انگشت های دست ها و پاها و برای هر كدام كه ترسیم نماید نمره ای در نظر می گیرند و مجموع آنها را جمع و حدود تقریبی تكامل را بررسی می كند.

پروفسور محمد حسین سلطان زاده
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع : پروفسور محمدحسین سلطان‌زاده