کتابخانه ملی فرانسه

● تأسیس: ۱۹۹۴
● تاریخچه:
هسته اصلی كتابخانه را مجموعه شارل پنجم تشكیل می‌دهد كه در سال ۱۳۶۸میلادی، كتابخانه‌ای اختصاصی با تقریباً ۱۰۰۰ نسخه خطی را در یكی از تالارهای ساختمان لوور[۱] برای خود دایر كرد. در زمان لویی یازدهم (۱۴۸۳-۱۴۶۱) تعدادی نسخه خطی و كتاب‌های چاپی مصادره‌شده به آن افزوده شد. شارل هشتم و لویی دوازهم نیز به توسعه آن پرداختند و محل كتابخانه با تغییر محل اقامت پادشاهان، از قصری به قصر دیگر تغییر می‌كرد. در سال ۱۵۲۳ سرپرستی كتابخانه به «گیوم بوده»[۲] دانشمند مشهور علوم انسانی واگذار گردید و محل آن در قصر فونتن بلو[۳] تثبیت گردید.[۴]
در سال ۱۵۳۷میلادی قانون واسپاری به تصویب رسید و مقرر گردید كه از هر كتابی كه در كشور منتشر می‌گردد یك نسخه به كتابخانه ارسال گردد. بااین‌حال در سال ۱۶۲۲ كل مجموعه چاپی و خطی كتابخانه فقط ۴۷۱۲ جلد بود. در سال ۱۶۹۲ درهای آن به روی عموم گشوده شد و در سال ۱۷۸۹ كتابخانه سلطنتی رسماً به نام كتابخانه ملی نامیده شد. همزمان با انقلاب كبیر فرانسه، خدمات كتابخانه‌ای برای مدتی متوقف گردید و قانون واسپاری به مدت سه سال متوقف ماند، ولی مجموعه منابع آن با دریافت بیش از ۳۰۰۰ سند مصادره‌ای از اموال خاندان سلطنتی و اشراف و خارجیان، غنای بیشتری یافت.
● ساختمان:
ساختمان قدیمی این كتابخانه در شهر پاریس در خیابان ریشیلیو[۵] واقع شده. در سال‌های ۱۹۳۲ و ۱۹۵۴ و ۱۹۷۱ اجباراً سه ساختمان جدید در شهر ورسای برای كتابخانه ساخته شد. بنابراین گسترش روزافزون مجموعه‌های متنوع آن، حفاظت و نگهداری و ارائه خدمات جاری را به مخاطره انداخته بود. در نتیجه در سال ۱۹۸۸ دولت فرانسه تصمیم گرفت ساختمان جدیدی برای كتابخانه ملی احداث كند.
طرح ساختمان به مسابقه بین‌المللی گذاشته شد و طرح «دومینیك پرو»[۶] برنده این مسابقه شد. ساختمان جدید در سال ۱۹۹۰ شروع و در سال ۱۹۹۵ پایان یافت. این ساختمان دارای ۲۹۰ هزار متر مربع زیربنا است و از یك محوطه مركزی و چهار برج به شكل كتاب باز (به ارتفاع ۸۰ متر) كه عمدتاً مخازن را دربرمی‌گیرند، تشكیل شده است. این ساختمان گنجایشی معادل ۳۹۵ كیلومتر كتاب، و تعداد ۲۶۰۰ محل مطالعه دارد و در دسامبر ۱۹۹۷ به روی عموم گشوده شد. ساختمان خیایان ریشیلیو به دلیل اهمیت تاریخی، همچنان برای حفظ و نگهداری مجموعه‌های ویژه و به‌عنوان بخشی از كتابخانه ملی فرانسه باقی خواهد ماند.در ضمن شعبه‌هایی از این كتابخانه كه در خارج از شهر پاریس قرار دارند، عبارت‌اند از:
▪ شعبه ورسای كه دربرگیرنده مجموعه نشریات ادواری، نسخه‌های تكراری، و برخی از مجموعه‌هایی است كه مراجعه‌كننده بسیار كمی دارند؛
▪ شعبه اونییون كه آثار هنری كتابخانه ملی در آنجا نگهداری می‌شوند.
● فعالیت‌ها و خدمات:
▪ جمع‌‎آوری و توسعه مواد كتابخانه‌ای در هر زمینه‌ای از دانش كه در كشور چاپ و منتشر می‌شود و حفظ و نگهداری آن‌ها؛
▪ اقدام به‌عنوان مركز اسناد و امانت بین‌كتابخانه‌ای و فعالیت‌های فرهنگی؛
▪ تهیه و تدوین كتابشناسی ملی فرانسه.
● خدمات اطلاعاتی پیوسته:
▪ اُپك؛
▪ فهرستگان‌های ملی؛
▪ خدمات شبكه جهانی وب؛
▪ مجموعه‌های دیجیتالی.
● مجموعه‌ها:
▪ مجموعه این كتابخانه در پایان سال ۲۰۰۲ در ساختمان جدید به قرار زیر بوده است:
▪ منابع چاپی، قفسه باز ۰۰۰‚۵۵۰ جلد، مخازن بسته ۰۰۰‚۰۰۰‚۱۰ جلد؛
▪ ۰۰۰‚۷۶۰ میكروفیلم و ۰۰۰‚۹۵۰ میكروفیش،
▪ ۰۰۰‚۱۰۰ عنوان دیجیتالی‌شده؛
▪ ۰۰۰‚۵۰ عنوان مواد چندرسانه‌ای؛
▪ ۰۰۰‚۲۵۰ مورد تصاویر دیجیتالی؛
▪ ۰۰۰‚۹۰۰ مورد مدارك شنیداری؛
▪ ۰۰۰‚۹۰ مورد ویدیوگرام؛
▪ نشریات ادواری ۰۰۰‚۳۵۰ عنوان، كه ۰۰۰‚۳۲ عنوان آن به زبان فرانسه و ۸۵۰۰ عنوان به زبان خارجی است.
● مجموعه ساختمان قدیمی كتابخانه ملی فرانسه در ریشیلیو شامل منابع زیر است:
▪ ۰۰۰‚۱۰۰‚۳ قطعه موسیقی؛
▪ سكه طلا، مدال و اشیای عتیقه ۰۰۰‚۵۸۰ مورد؛
▪ كتاب‌ها و نشریات ادواری ۲۷۰۰ هزار جلد؛
▪ ۰۰۰‚۰۰۰‚۳ مدرك در باب هنرهای تجسمی؛
▪ نقشه و طرح ۰۰۰‚۸۹۰ فقره؛
▪ نسخه‌های خطی و گراور ۰۰۰‚۲۲۵ مورد؛
▪ اسناد جغرافیایی، عكس و منابع چاپی ۰۰۰‚۰۰۰‚۱۵ مورد.
● حوزه‌های موضوعی:
موجودی كتابخانه ملی فرانسه تنها كتاب و نشریات ادواری نیست، بلكه نسخه‌های خطی، نقشه و طرح، منابع چاپی، نقاشی، عكس، سكه، مدال، موسیقی، مواد شنیداری و مواد چندرسانه‌ای را نیز دربرمی‌گیرد. مجموعه این كتابخانه از سال ۱۹۹۰ در زمینه‌های گوناگون، بخصوص در زمینه‌های مربوط به علوم و فناوری، اقتصاد و مواد شنیداری توسعه یافته و مجموعه كتاب‌های چاپی و نشریات ادواری، بیشتر موضوع‌هایی مانند فلسفه، تاریخ علوم، حقوق، اقتصاد و سیاست، علوم و فناوری، ادبیات و هنر را شامل می‌شود. قدیمی‌ترین نسخه فارسی موجود در این كتابخانه متعلق به حدود سال ۵۰۹ هجری و در زمینه پزشكی است.
● ورودی‌ها:
كتاب، نشریه، نقشه و طرح، عكس و مواد چاپی، نسخه خطی، سكه و مدال و مواد عتیقه، نوار یا دیسك صوتی، فیلم، مواد ویدیویی، مجموعه هنرهای نمایشی.
● انتشارات:
مجله كتابخانه ملی فرانسه ( دو ماه یك‌بار)، كتابشناسی ملی فرانسه ( دو هفته یك‌بار).
همكاری‌های بین‌المللی:
▪ همكاری با دیگر كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رسانی فرانسه و بخصوص شبكه‌های اطلاع‌رسانی و مجامع علمی در سطح ملی و بین‌المللی؛
▪ همكاری با دیگر كتابخانه‌ها و مراكز تحقیقاتی در داخل و خارج از فرانسه از طریق شبكه‌های اطلاعاتی؛
▪ فعالیت‌های علمی و آموزشی در سطح ملی و بین‌المللی.
● شرایط و نحوه دسترسی:
كلیه متقاضیان بالای ۱۶ سال با دردست‌داشتن كارت عضویت می‌توانند در سالن‌های مطالعه از مواد كتابخانه‌ای استفاده كنند.[۷]
● اطلاعات تماس:
▪ تلفن [phone]
▪ نمابر [phone]
▪ پایگاه وب
http://www.bnf.fr/site-bnf-eng/index.html http://www.kb.nl/gabriel/en/countries.html
▪ پست الكترونیكی [e-mail]
▪ نشانی Bibliotheque Nationale de France
Quai Francois - Mauriac ۷۵۷۰۶
Paris Cedex ۱۳
France

پانوشتها:
۱. Louvre
۲. Guillaume Bude
۳. Fontaine Bleau
۴. منافی، كامیاب. فرانسه. تهران: وزارت امور خارجه، مؤسسه چاپ و انتشارات، ۱۳۷۲، ص ۳۳.
۵. Rue de Richelieu
۶. Dominique Perraut
۷. BNF [Biliotheque nationale de france] index [uk] available at: http://www.bnf.fr/site-bnf-eng/index.html (۲۰ feb. ۲۰۰۲)

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران