کتابخانه ملی ترکمنستان

● تأسیس: ۱۸۹۵
● تاریخچه:
زمان ایجاد این كتابخانه به اواخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. در سال ۱۸۹۲ بر اساس تقاضای مصرانه گروه‌های اجتماعی، استاندار استان ماوراء خزر (آ. ن. كوروپاتكین) طی نامه‌هایی به برخی از مؤسسات و سازمان‌های روسیه، تقاضای اهدای كتاب برای افتتاح كتابخانه در شهر مركزی استان (یعنی عشق‌آباد) را می‌نماید. در همین سال محلی برای كتابخانه اختصاص می‌یابد و در تاریخ ۵ ماه مه سال ۱۸۹۵ كتابخانه عمومی استان ماوراء خزر با مخزن ۳ هزار نسخه‌ای از كتب روسی افتتاح می‌شود. این كتابخانه در ساختمان اجاره‌ای مستقر بود و در اواخر سال ۱۹۰۴ به ساختمان جدید در بوستان پوشكین منتقل گردید.
● فعالیت‌ها و خدمات:
كتابخانه ملی نقش رهبری ۱۵۰۰ كتابخانه موجود در این كشور را بر عهده دارد و همچنین دارای امكاناتی برای برگزاری نمایشگاه و كنفرانس است. امر تجهیز كتابخانه سالانه با افزودن ۱۲ هزار جلد كتاب جدید صورت می‌پذیرد و این امر بر اساس الزام ناشران به اهدای ۱۵ نسخه از هر كتاب به این كتابخانه می‌باشد. این كتابخانه از ۲۰ بخش تشكیل شده و وظیفه صدور انتشار كتاب را برعهده دارد.
● مخزن‌های مختلف كتابخانه:
مخزن‌های اصلی: این مخزن‌ها در اختیار بخش‌های حفاظت كتب و بخش‌های ویژه (بخش فنی، بخش ادبیات خارجی، و بخش هنری) می‌باشند و مطابق با تركیب آن‌ها به انواع زیر تقسیم می‌شوند: كتب، روزنامه‌ها‌، ‌مجلات، یادداشت‌ها، امتیازنامه‌ها، استانداردهای دولتی، و ... همچنین بر اساس شاخه‌های مختلف علوم و زبان‌های مختلف، تقسیم‌بندی صورت‌گرفته به شرح زیر است:
۱. مخزن كتب روسی: شامل كتب و آثار پیش از انقلاب و دوران شوروی، برگزیده اسناد تاریخی، كتب منعكس‌كننده دستاوردهای علمی، كتب آموزشی، جزوات اطلاعاتی و كتابشناسی و دیگر نشریات؛
۲. مخزن كتب به زبان‌های ملل شوروی: شامل كتب و نشریات به زبان‌های ملل آسیای میانه و قزاقستان، آذربایجان، تاتارستان و باشقیرستان؛
۳. دایره كتب كمیاب و ارزشمند: شامل بیش از ۵ هزار جلد كتاب خطی و چاپی؛
۴. مخزن كتب خارجی: شامل حدود یكصدهزار نسخه كتاب، مجله، و روزنامه به ۲۸ زبان كشورها و ملل بیگانه، كه این مخزن در اختیار بخش ادبیات و كتب خارجی می‌باشد؛
۵. مخزن مطالب انتخابی: كه بخشی از مخزن اصلی محسوب می‌شود و نشریاتی را دربرمی‌گیرد كه از بین یك گروه از نشریات، با محتوا و شكل یكسان انتخاب می‌شوند و شامل نشریات آیین‌نامه‌ای و دستورات وزارتخانه‌ها، احزاب و سازمان‌های اجتماعی، ادارات، آیین‌نامه‌های اجتماعی، برنامه‌های درسی، برنامه‌ها و سؤالات امتحانی، فهرست فیلم‌ها و نمایشگاه‌های هنری، برنامه‌های آموزشی، راهنماها، و ... می‌باشند.
۶. مخزن نشریات ادواری و مسلسل، كه از بخش‌های مستقل زیر تشكیل شده:
الف) مخزن نشریات مسلسل: شامل نشریات از نوع آثار و یادداشت‌های علمی و ...، كه در حال حاضر بیش از ۰۰۰‚۶۲ جلد نشریات مسلسل را دربرمی‌گیرد؛
ب) مخزن مجلات: ازجمله شامل نمونه مجلات تاریخی و ادبی- هنری روسیه متعلق به قرن ۱۹م. و آغاز قرن ۲۰م.، همچنین مجلات سال‌های اول برقراری نظام شوروی، و مجلات موجود در فهرست اتحادیه مطبوعات شوروی؛
ج) مخزن روزنامه‌ها: شامل روزنامه‌های روسی و سراسری شوروی و تركمنستان و روزنامه‌های تركمنی و روسی استان‌ها و بخش‌های تركمنستان، همچنین روزنامه‌های پیش از انقلاب «عشق‌آباد» و «تفسیر ماوراء خزر»؛
د) مخزن نت‌های موسیقی: شامل بیش از ۰۰۰‚۴۱ اثر موسیقی داخلی و خارجی (در انواع و شیوه‌های مختلف)؛
هـ) مخزن نوارهای ضبط صوت و صفحه‌های گرامافون: شامل صفحه‌های گرامافون و نوارهای ضبط‌شده آثار موسیقی روسی، شوروی و خارجی با صدای بهترین خوانندگان شوروی و خارجی؛
و) مخزن كتب و ادبیات ویژه فنی: شامل نشریات توضیحی درباره اختراعات، استانداردها و نرخ‌ها، مطالبی درباره كارتوگرافی، و نیز در قالب میكروفیلم (بخش ادبیات فنی، كتب این مخزن را برای مطالعه علاقه‌مندان عرضه می‌نماید).
مخزن‌های فرعی (یا جانبی): در مخازن فرعی انتشاراتی نگهداری می‌شوند كه تقاضا برای دریافت آن‌ها زیاد است (مانند انواع كتب مرجع، لغتنامه‌ها، دایره‌المعارف‌ها، منابع آماری، منتخب اسناد حزبی و دولتی، و ...).
مخزن مبادلات: از سال ۱۹۶۶ «مخزن مبادله كتاب سراسری تركمنستان» دایر است كه منظور اصلی از ایجاد آن، انجام مبادله كتب با كتابخانه‌های داخل و خارج كشور برای تكمیل مخازن كتابخانه و توزیع مجدد كتب عمومی موجود در مخازن كتابخانه می‌باشد. در سال ۱۹۷۷ «بخش نگهداری كتب كم‌تقاضا» دایر شده و هم‌اكنون فعال است. همچنین كارگاه صحافی كتابخانه وظیفه تمدید حیات میلیون‌ها كتاب را انجام می‌دهد. هر ساله این كارگاه بیش از ۰۰۰‚۵ نسخه كتاب و ۱۰۰۰ نسخه روزنامه و مجله را صحافی می‌كند.
● مجموعه‌ها:
مجموعه این كتابخانه مشتمل بر ۰۰۰‚۵۰۰‚۵ كتاب است كه از میان كتاب‌های موجود در آن، ۸۵% به زبان روسی، ۴% به زبان‌های خارجی، و ۱۱% نیز به زبان تركمنی است.
● ورودی‌ها:
كتاب، نشریه، نسخه خطی، نقشه، نت‌های موسیقی، كتب كمیاب و ارزشمند.
● همكاری‌های بین‌المللی:
این كتابخانه هم اكنون با ۵۲ كشور ارتباط دارد كه این ارتباط با كشورهایی همچون امریكا، آلمان، انگلستان، چین و تركیه عمیق‌تر می‌باشد.
● كاركنان:
تعداد كاركنان این كتابخانه ۳۰۰ نفر است.
● شرایط و نحوه دسترسی:
این كتابخانه اعضای خود را از میان افراد بالای ۱۶ سال برمی‌گزیند و روزانه ۱۰۰۰ نفر مراجعه‌كننده دارد و سالانه ۰۰۰‚۵۰۰‚۲ جلد كتاب در اختیار مراجعان خود قرار می‌دهد.
اكثر مراجعان كتابخانه را در سطوح مختلف محققان، مردان تشكیل می‌دهند. بیشترین عنوان كتاب‌های مورد درخواست به كتاب‌های فنی، اقتصادی و كمترین آن‌ها به كتاب‌های ورزشی اختصاص دارد. همچنین فارغ‌التحصیلان دوره‌های كارشناسی ارشد و دكتری ملزم به ارائه یك نسخه از پایان‌نامه خود به این كتابخانه می‌باشند[۱].
● اطلاعات تماس:
▪ [phone] تلفن
▪ http://www.turkmenistan.it پایگاه وب
National Library Of Turkmenistan نشانی
Pl.Karl Marx
۷۴۴۰۰۰ Ashgabad

پانوشتها:
۱. گزارشی از كتابخانه‌ها در تركمنستان ۱۳۸۰، تهران: (پلی كپی).

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران