دریچه ای بر مدیریت زمان

زمان ارزشمندترین سرمایه موجود نزد هر فرد، گروه و سازمان است كه با دیگر سرمایه ها به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست. اینك به نظر می رسد تنها سرمایه دراختیار انسان زمان است وبس. زیرا تولید پول، ماشین و فناوری وحتی انسان وابسته به صرف وقت و تامین زمان است و تنها سرمایه غیرقابل خریداری و غیرقابل تولید، زمان است. (محمدتقی مشایخی - تدبیر ۱۳۴ - ص ۱۰۱)
حال این سوال مطرح است كه مدیریت زمان در این میان چه نقشی را ایفا می كند؟
همه می دانند كه زمان گذراست و دراختیار ما نیست، پس مدیریت این سرمایه چه مفهومی می تواند داشته باشد؟
به نظر می رسد كه استفاده از واژه مدیریت زمان صحیح نباشد و استفاده از برنامه ریزی زمان مطلوب تر باشد. درواقع اكثر صاحبنظران علم مدیریت معتقدند كه زمــــــان اساساً اداره شدنی نیست و از مدیریت زمان، تعبیر به مدیریت بر خویشتن می كنند و تنها به ارائه برنامه ها و طرحهایی جهت جلوگیری از اتلاف وقت اكتفا می كنند، زمان اساساً اداره شدنی نیست و خواه ناخواه زمان می گذرد و این ما هستیم كه بایستی از آن به خوبی استفاده كنیم. به یك تعبیر، مدیریت زمان درواقع همان مدیریت بر خویشتن است؛ شناخت صحیح و به موقع عواملی كه وقت ما را هدر می دهند، خیلی مهم است، زیرا بدین ترتیب راه درمان بیماری اتلاف وقت را كوتاه خواهیم كرد. (تدبیر ۱۴۴ - ص ۸۳)
همه اندیشمندان در كتابها و مقالات خود یك الگوی خاص و قالبی را جهت جلوگیری از هدررفتن وقت ارائه می كنند و در اصطلاح به آن مدیریت زمان می گویند كه شامل سه اصل كلی (۱) هدف گذاری (۲) تعیین اولویتها و (۳) رعایت اولویتهاست. آنچه این بزرگواران بیان می كنند تنها استفاده صحیح از وقت است، نه مدیریت زمان!
از شاخصه های مدیریت، كنترل بر عوامل دخیل در آن است. نكته ای كه تصور آن درمورد زمان امری محال و غیرممكن می نماید.
الك مكنـــــزی در كتاب مدیریت بهره وری از زمان كنتــــرل را چنین تعریف می كند: كنترل زمان بدین معناست كه این خود شما هستید كه مشكل دارید نه شخص دیگری. این به معنای آن است كه باید با همه توان بكوشید تا عادات جاافتاده را ترك كنید. این به معنای آن است كه باید بر كششهای منفی طبیعت انسانی چیره شوید.
این نوشته خواهان آن است كه به موضوع كنترل زمان از نظرگاهی دیگر اشاره كند و دریچه ای دیگر بر روی این علم بگشاید زیرا به نظر می رسد كه در سالهای گذشته مبحث كنترل زمان در حاشیه قرار داشته است.
كنترل زمان و مدیریت بر آن یعنی به اختیار درآوردن بازه زمانی تاثیرگذار بر یك تصمیم و جداكردن آن بازه از قطار زمان، به نحوی كه گذر زمان بر آن تصمیم بی اثر شود. لحظه ای كه ما توانایی آن را داشته باشیم كه تصمیمات مناسبی اتخاذ یا انتخاب كنیم كه گذر زمان بر اجرای آنها بی تاثیر باشد؛ دیگر زمان در كنترل ما خواهدبود و مدیریت زمان معنا خواهد داشت. بـــــه دیگر سخن، مدیریت زمان را می توان اینگونه تعریف كرد:
تثبیت عامل زمان درتصمیم گیریهای آگاهانه. اگرچه اتخاذ یا انتخاب تصمیمی كه به طور مطلق تاثیر زمان را بر آن تصمیم از بین ببرد تقریباً غیرممكن است اما می توان بازه های زمانی متنوعی را ایجاد كرد، در كنترل گرفت و بر آن مدیریت كرد.
به عنوان مثال، اگر یك مدیر باتوجه به طول دوره رشد عمر محصول تولیدی؛ درصدد تولید همان محصول یا محصول جدیدی با قابلیتهای بهتر برآید و منحصر به فردی كالای خود را حفظ كند تاثیرگذاری زمان بر محصول خویش را برای مدتی از بین برده است.

عبدالرسول درودی

منبع : ماهنامه تدبیر