برخی باورهای نادرست و واقعیت های آن در شیردهی

متاسفانه وجود پاره ای باورهای نادرست در میان مردم می توان سبب اختلال در شیردهی شود. در زیر به تعدادی از این باورها اشاره می شود:
● باور نادرست :
آغوز به دلیل ایجاد زردی برای تغذیه نوزاد مناسب نیست و باید دور ریخته شود!
● واقعیت :
اغوز نه تنها موجب زردی نمی شود كه حتی شاید بهترین راه كاهش زردی نوزادان ،‌تغذیه مكرر با آغوز باشد. آغوز بسیار مغذی و حاوی موادی است كه نوزاد را در برابر بیماری های محافظت می كند و به منزله اولین ایمن سازی او محسوب می شود. خوراندن آغوز به نوزاد بسیار ضروری و حیاتی است. بعضی از مجتهدین و مراجع بزرگوار ،‌ تغذیه با آغوز را در حد واحب تلقی می كنند.
● باور نادرست :
شیردهی باعث تغییر شكل پستان ها و اندام مادر می شود!؟
● واقعیت :
تغییر پستان ها در دوران بارداری رخ می دهد ،‌به طوری كه پستان ها و نوك آنها بزرگتر می شو ند. بنابراین چنانچه شیردهی هم صورت نگیرد،‌این تغییرات قبلا رخ داده است . به علاوه مادر در دوران شیردهی ،‌چربی اضافی و دخیره شده در دوران بارداری را سریع تر از دست می دهد و به فرم و وزن قبلی خود باز می گردد. تغذیه با شیر مادر هیچ تاثیر نامطلوبی بر شكل و ظاهر پستان مادر ندارد ولی توصیه می شود به دلیل سنگینی پستان ها در دوران شیردهی ،‌ مادر از سینه بند مناسبی كه پستان را بالا نگه دارد،‌ استفاده كند.
● باور نادرست :
شیر اگر در پستان بماند ، فاسد می شود!
● واقعیت :
ماندن شیر در پستان مادر باعث فساد شیر نمی شود. اما چون عدم تخلیه پستان موجب كاهش تولید شیر مادر و از طرفی بروز احتقان می گردد،‌ چنانچه به هر دلیلی كودك قادر به شیر خوردن نباشد ،‌ بهتر است مادر شیرش را بدوشد تا تولید شیر هم بیشتر شود.
● باور نادرست :
تا چند روز بعد از زایمان و اصولا هر زمانی كه شیر مادر كم است بهتر است مادر شیر ندهد تا شیر بیشتری جمع شود!
● واقعیت :
تاخیر در شروع تغذیه با شیر مادر و دیر به دیر شیر دادن به نوزاد موجب می شود كه شیر دیرتر جریان یافته و احتقان پستان به وجود آید،‌لذا باید ظرف نیم ساعت بعد از تولد ،‌نوزاد را به پستان مادر گذاشت و پس از آن نیز به طور مكرر و بر حسب میل و تقاضای طفل ،‌او را شیر داد ،‌ مكیدن های مكرر شیرخوار چه بلافاصله پس از تولد و یا هر زمان دیگر موجب افزایش تولید شیر مادر می شود در حالی كه دیر به دیر شیر دادن سبب كاهش حجم شیر می گردد.
● باور نادرست :
پستان های كوچك نمی توانند شیر كافی تولید كنند!
● واقعیت :‌
شیردهی ارتباطی به اندازه پستان ندارد بلكه ترشح هورمون پرولاكتین در اثر مكیدن بیشتر پستان توسط شیرخوار ،‌ تولید شیر را بیشتر می كنند.
● باور نادرست :
شیرخواران هنگام ابتلا به بیماری نباید با شیر مادر تغذیه شوند!
● واقعیت :‌
در هنگام بیماری به خصوص تب و اسهال ، نیاز كودك به مایعات ،‌ مواد مقذی و تعذیه مناسب بیشتر است و این نیاز توسط تغذیه با شیر مادر بهتر تامین می شود. با اینكه برخی كودكان درزمان ابتلا به بیماری های تب دار و یا اسهال كم اشتها می شوند ،‌ ولی علاقه بیشتری به تغذیه با شیر مادر نشان می دهند . در این گونه موارد ،‌ تغذیه مكرر با شیر مادر توصیه می شود.
● باور نادرست :
شیرخواران سالم كوچك تر از ۶ ماه كه با شیر مادر تغذیه می شوند در هوای گرم نیاز به آب اضافی دارند!
● واقعیت :
مطالعات متعددی كه در این زمینه انجام شده،‌نشان داده است كه شیرخواران سالم در ۶ ماه اول زندگی به جز شیرمادر و قطره مولتی ویتامین یا قطره آ و د به چیز دیگری نیاز ندارند و اگر شیر مادر به طور مكرر و دلخواه به آنان داده شود ،‌ احتیاجات آنان تامین می شود. اما بعد از ۶ ماهگی و همزمان با شروع تغذیه تكمیلی استفاده از آب سالم و قطره آهن برای شیرخواران لازم است.
● باور نادرست :
بیدار شدن شیرخوار در شب و یا زود به زود شیر خوردن و گریه و بی قراری كودك دلیل ناكافی بودن شیر مادر است!
● واقعیت :
هیچ یك از عوامل دلیل ناكافی بودن شیر مادر نیست . زود به زود شیر خوردن ، به دلیل سهل الهضم بودن شیر مادر است . توزیع مرتب كودك و رسم منحنی رشد او بهتر از هر چیز دیگری می تواند وضع تغذیه وكافی بودن شیر مادر را نشان دهد.
● باور نادرست :
شیر بعضی از مادران رقیق و آبكی است !
● واقعیت :
در شروع هر وعده شیردهی ،‌شیر مادر آبكی تر به نظر می رسد . میزان چربی آن كمتر است اما در انتهای هر وعده به مرور كه شیرخوار به مكیدن آن ادامه می دهد ، میزان چربی و در نتیجه غلظت شیر بیشتر شده و به سیر شدن كودك كمك می نماید.
بنابراین در هر وعده باید شیرخوار هر دو بخش شیر را دریافت نماید تا مجموع نیازهای بدن او تامین شود. اصولا اختلاف رنگ موجود در شیر مادر و شیرهای مصنوعی یا شیر گاو، ذهنیت آبكی بودن شیر مادر را تداعی می نماید.
دلیل اصلی این اختلاف منطبق بودن كیفیت شیر مادر بر نیازهای تغذیه ای در شروع و پایان تغذیه شیرخوار بوده و انرژی و مواد مغذی شیر مادر از ارزش بالاتری نسبت به بقیه شیرها برخوردار است.
● باور نادرست :
مدت تغذیه از پستان باید محدود باشد!
● واقعیت :‌
شیرخوار چه از نطر فاصله وعده های تغذیه ای با شیر مادر و چه از لحاظ مدت تغذیه درهر وعده باید بر حسب میل و تقاضای خود تغذیه شود و نباید برای او محدودیتی قائل شد. در هر وعده باید آنقدربه مكیدن پستان ادامه دهد تا پس از رضایت كامل پستان را رها نماید. به این ترتیب هم شیر چرب انتهایی را دریافت می كند و هم پستان مادر را تخلیه می نماید.
● باور نادرست :
قبل از هر بار شیر دادن باید پستان ها را با صابون شست!
● واقعیت :
شستشوی پستان یك بار در روز با آب سالم و یا استحمام روزانه مادر كافی است و به هیچ وجه نباید برای شستشوی پستان (‌جز در مواقع استحمام )‌ از صابون استفاده نمود، چون موجب تحریك نوك پستان ،‌از بین رفتن چربی های پوست و ترك خوردگی آن می شود.
● باور نادرست :
كار خارج از منزل مانغ شیردهی مادر است و باید تغذیه با شیر مصنوعی (‌خشك ) را شروع كرد!
● واقعیت :
در ماه های اول تولد باید سعی شود كه شیرخوار در كنار مادر باشد و مادر،‌ كار خارج از منزل را دیرتر شروع كند. در عین حال از یكی دو ماه قبل از شروع كار،‌با دوشیدن شیر خود ذخیره مناسبی در فریزر برای فرزندش فراهم می نماید.
پس از بازگشت به كار در محل كار نیز هر ۳ یا ۴ ساعت یك بار شیر خود را بدوشد و در یخچال نگهداری كند و در پایان ساعات كار شیر دوشیده شده را بر روی یخ به منزل بیاورد تا در روز بعد توسط اطرافیان به كودك خورانده شود. اگر این مقدار برای تغذیه كودك كافی نبود می توان از ذخایر قبلی در فریزر هم استفاده كرد. شیر را باید با قاشق یا فنجان و بدون استفاده از بطری به كودك داد. بهتر است مادر پس از بازگشت به منزل و نیز در طول شب فرزند خود را مكرر از پستان خود تغذیه نماید زیرا مكیدن های مكرر طفل موجب افزایش ترشح شیر می گردد.
در صورتی كه به هر دلیلی نگهداری شیر دوشیده شده در محل كار ممكن نباشد، باز هم بهتر است مادر پستان ها را بدوشد و حتی شیر را دور بریزد زیرا عدم تخلیه پستان ها ممكن است موجب كاهش تولید شیر شود
● باور نادرست :
شیرخوار را نباید زیاد در آغوش گرفت چون بغلی می شود!
● واقعیت :
تمام شیرخواران به تماس ،‌گرمای بدن مادر و به خصوص به مهر و محبت او احتیاج دارند. آنان با صدای قلب مادر آرامش پیدا كرده و در آغوش او احساس امنیت می كنند . این محبت را نباید از كودكان دریغ نمود. برخی از شیرخواران نیز كه بیش از بقیه بی قرارند و گریه می كنند با در آغوش گرفتن ،‌راه بردن ، صحبت و نوازش كردن توسط پدر و لالایی مادر آرام تر می شوند.
● باور نادرست :
استفاده از گول زنك ( پستانك ) برای آرام كردن شیرخوار لازم است!
● واقعیت :
استفاده از گول زنك نه تنها به علت احتمال آلودگی و ابتلا شیرخوار به اسهال و سایر بیماری ها توصیه نمی شود، بلكه میل به مكیدن طفل را نیز ارضاء كرده و موجب كاهش مكیدن پستان و در نتیجه كاهش شیر مادر می شود. بنابراین بهتر است برای آرام كردن كودك او را در پستان مادر گذاشت.

منبع : پروفسور محمدحسین سلطان‌زاده