روش‌های شیر دادن به نوزاد

● پستان گرفتن Latch_on
گرچه همه مادران به طور طبیعی وغریزی علاقمند به تغدیه فرزندانشان با شیر خود هستند ولی لازم است كه نحوه صحیح شیر دادن را بیاموزند. به عبارت دیگر برای اینكه كودك را در وضعیت درست در آغوش بگیرند و به طور صحیح پستان را در دهان او قرار دهند نیاز به راهنمایی و كمك دارند.
نوزاد سالم كه به موقع متولد شده است ،‌اگر در آغوش مادر قرار گیرد توانائی جستجوی پستان ،‌ مكیدن و بلعیدن شیر (‌قورت دادن ) را دارد ولی پستان به دهان گرفتن را باید به او آموخت كه این امر با آموزش مادر وتمرین مادر با شیرخوار ، اتفاق خواهد افتاد.
در نوزادان سالم كه بطور طبیعی یا از طریق سزارین به روش بیحسی نخاعی (‌كمری) متولد ،‌می شوند ، لازم است اولین تغذیه طی نیم ساعت اول بعد از زایمان با كمك پرستاز یا ماما در اتاق زایمان انجام گیرد و آموزش لازم به مادر داده شود. نوزاد باید نوك پستان و قسمت بیشتر هاله اطراف را كه مخازن شیری در پشت آن در آمده است ،‌قرار گیرد. در این صورت او می تواند با آرواره هایش بر مخازن شیر فشار وارد نماید . حركات موجی شكلی كه از جلو زبان به طرف عقب آن جریان می یابد، باعث دوشیده شدن شیر به داخل دهان او شده و شیر مكیده شده وارد حلق و سپس مری نوزاد می شود.
مسئله مهم در درست به دهان گرفتن پستان ،‌قابلیت كششی یافت آن بوده و شكل نوك پستان اعم از صاف ، كوتاه ،‌بلند و یا فرو رفته نقش چندانی در وضیعت شیر خوردن ندارد به شزط آنكه قسمت بیشتری از هاله در دهان شیرخوار قرار گرفته باشد.
‌● روشهای شیر دادن
مادر هنگام شیر دادن باید در وضیعت راحتی قرار گیرد، او می تواند به پشت یا پهلو بخوابد. روی صندلی ، زمین یا تخت بنشیند ،‌از چند بالش به عنوان تكیه گاه استفاده كند تا هنگام شیر دادن خسته نشده و دچار كمر درد یا پشت درد نشود. بویژه خانمهایی كه سزارین می شوند بیشتر باید این نكات را رعایت نمایند.
۱) روش اول
معمول ترین روش شیر دادن ،‌ بغل گرفتن نوزاد است به طوریكه شانه نوزاد روی خم آرنج و سرش
روی بازوی مادر قرار گیرد. صورت او مقابل پستان مادر و سر و بدنش در یك امتداد باشد. دست نوزاد كه در تماس با بدن مادر است در پهلوی مادر قرار گیرد نه بین نوزاد و مادر بالاخره نشیمن گاه او با دست مادر حمایت شود.
بهتر است لباس مادر و نوزاد كم باشد تا تماس بدن مادر و نوزاد بهتر برقرار شود. در صورت امكان تماس پوست با پوست هنكام شیر دادن مناسب تر است.
پس از ایجاد وضعیت راحت برای مادر و در آغوش گرفتن نوزاد ، مادر می تواند با یك دست كه به شكل C انگلیسی قرار می گیرد پستان را گرفته و نوك پستان را به گونه و لب نوزاد تماس دهد تا او دهانش را باز كند .
شاید لازم باشد كه این كار چند بار تكرار شود تا نوزاد كاملا دهانش را باز نماید به طوری كه لبه تحتانی هاله پستان ،‌هم سطح لب پایین نوزاد قرار گیرد. در این حالت كه دهان نوزاد كاملا باز شده است مادر می تواند او را با ملایمت ولی به سرعت به طرف پستان خود بیاورد تا نوزاد نوك و هاله پستان را در دهان بگیرد. در چنین وضعیتی نوزاد با آرواره هایش به سینوس های شیری فشار می آورد و با مكیدن درست ، به اندازه كافی شیر دریافت می نماید.
▪ زمانی كه در آغوش گرفتن و پستان گذاشتن به دهان نوزاد درست انجام شود،‌مراحل زیر به خوبی قابل ـ بدن نوزاد روبروی مادر و در تماس نزدیك با بدن او است.
ـ سر و بدنش در یك امتداد قرار دارند.
ـ صورتش روبروی پستان مادر و چانه اش به پستان چسبیده است.
ـ لب تحتانی او كاملا به طرف خارج برگشته و قسمت كمی از هاله پستان در بالای لب فوقانی او مشاهده می شود و شاید در زیر لب تحتانی نشانه ای از هاله پستان دیده نشود.(فقط در صورت بزرگ بودن هاله قسمتی از آن قابل مشاهده خواهد بود.)
ـ مكیدن ها كند ولی عمیق است .
ـ صدای بلعیدن شیر به خوبی شنیده می شود.
ـ نوزاد پس از احساس رضایت و سیر شدن ،‌خودش پستان را رها می كند.
ـ مادر هنگام شیر دادن احساس درد و ناراحتی نمی كند.
ـ پستان مادر با سوراخ های بینی شیرخوار فاصله دارد و راه تنفس او را نمی بندد.
▪ ولی اگر طریقه در آغوش گرفتن و پستان به دهان گذاشتن درست نباشد:
ـ بدن نوزاد چرخیده و روبروی بدن مادر و در تماس نزدیك با او نیست.
ـ سرش به عقب برگشته و یا به جلو خم شده است.
ـ چانه اش از پستان مادر فاصله دارد
ـ لب ها یا به داخل برگشته اند و یا به حالت غنچه قرار دارند.
ـ ‌قسمت های زیادی از هاله در بالا و پایین لب ها خصوصا زیر لب تحتانی مشاهده می شود.
ـ مكیدن ها بسیار سطحی و تند است.
ـ ‌صدای بلعیدن شیر شنیده نیم شود و در عوض صدای شبیه ملچ و ملوچ به گوش می رسد.
ـ مادر هنگام شیر دادن به دلیل مكیده شدن نوك پستانش احساس درد می كند و ممكن است حتی دچار زخم و یا شقاق نوك پستان گردد.
۲) روش دوم
مادر در وضعیت خوابیده به پهلو شیر می دهد. این روش در مواردی كه خانم ها سزارین می شوند و یا زایمان طبیعی همراه با بخیه محل زایمان دارند ،‌توصیه می شود كه برای مادران راحت تر است.
▪ ولی حتما هنگام شیر دادن باید كمك شوند. در این وضعیت :
ـ سر و بدن نوزاد در امتداد یك خط مستقیم است.
ـ صورت او روبروی پستان مادر قرار می گیرد.
ـ بدن نوزاد در تماس نزدیك با بدن مادر بوده و بهتر است پشت او با دست مادرحمایت شود.
۳) روش سوم
روش دیگر برای شیر دادن به نوزاد ،روش زیر بازوست كه اهمیت استفاده از آن به خصوص در
مادرانی است كه دارای فرزند دو قلو هستند و یا دچار انسداد مجاری شیر شده اند . در این حالت مادر در وضعیت نشسته مثلا بادست راست سر نوزاد را نگه می دارد و بدن و پای او را در زیر بغل و بازوی خود قرار می دهد. در این روش هم می تواند از یك بالش در زیر دستش استفاده نماید.
هنگامی كه روش صحیح در آغوش گرفتن و شیر دادن ،‌ بلافاصله پس از زایمان (‌ یا حتی در دوران بارداری با مدل عروسكی )‌آموزش داده شود،‌مادر مهارت لازم در زمینه انواع روشهای در آغوش گرفتن و شیر دادن را كسب نموده و شیرخوار نیز به راحتی قادر به شیر خوردن از پستان مادر خواهد بود.
۴) روش چهارم
ـ تغذیه دو قلوها،
نه تنها مادرانی كه دوقلو به دنیا می آورند می توانند كودكان خود را با شیر مادر تغذیه كنند كه حتی مادران سه قلو نیز می توانند شیر خوارانشان را از شیر مادر بهره مند سازند. روش تغذیه دو قلوها می تواند به صورت مجموعه ای از روش های اول و دوم و سوم است.

منبع : پروفسور محمدحسین سلطان‌زاده