صنعت هلی­کوپتری را دریابیم

در جهان امروز، هلی­کوپتر نقشی کلیدی در صنعت حمل و نقل و خدمات ایفا می­کند. هلی­کوپتر به خاطر قدرت مانور بالا و سرعت نسبتاً زیاد خود نسبت به وسایل نقلیهٔ دیگر، از جایگاه خوبی در ارائهٔ برخی خدمات برخوردار می­باشد.
نیروهای انتظامی و پلیس، اورژانس هوایی، عملیات جستجو و نجات حادثه­دیدگان به­خصوص در مناطق صعب­العبور، فیلمبرداری هوایی، خبرنگاری هوایی، مراقبت از جنگل­ها و کنترل آتش­سوزی، عکسبرداری هوایی، امور مربوط به حفاری­های اکتشاف نفت در خشکی و سکوهای نفتی در دریا، نشت­یابی خطوط لولهٔ نفت، بازرسی خطوط انتقال برق فشار قوی، صنعت توریسم (به عنوان تاکسی هوایی)، شیلات، کشاورزی، امور ورزشی (چتربازی)، حمل ونقل بارهای ویژه، نظارت بر ترافیک، مسافرت­های مسؤولین و غیره از جمله کاربردهای این وسیلهٔ پرنده هستند.
اگرچه هزینهٔ خدمات هلی­کوپتری نسبت به وسایل نقلیهٔ زمینی بالاتر است، اما کارایی بالای این پرنده در اموری که وسایل نقلیهٔ دیگر توانایی انجام آنها را ندارند (مانند حمل و نصب توربین­های عظیم در پروژه­های سدسازی، امدادرسانی و غیره) ما را در بسیاری موارد ملزم به استفاده از آن می­کند.
از بعد نظامی نیز، اهمیت هلی­کوپتر در جنگ­ها (حمل و نقل بار و مسافر، جنگ شهری و غیره) بر کسی پوشیده نیست.
●صنعت هلی­کوپتری در ایران:
اگرچه در کشور ما تاکنون تلاش­هایی در زمینهٔ صنعت هلی­کوپتر انجام گرفته است. اما این تلاش­ها به هیچ وجه کافی به نظر نمی­رسد و هنوز با دنیا فاصلهٔ زیادی داریم. توجه به خدمات هلی­کوپتری و نیز ساخت و تعمیر هلی­کوپتر در کشور، به دلایل متعدد از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، از آن جمله اینکه:
برای کشوری مانند ایران با مناطق وسیع کوهستانی و کویری و مرزهای طولانی آبی که عموماً مناطق صعب­العبور یا دورافتاده محسوب می­شوند، هلی­کوپتر برای انجام خدمات در این مناطق، وسیله­ای ضروری و کارا به شمار می­آید.
ایران تقریباً در سراسر مرزهای گستردهٔ خود دارای مشکلات امنیتی فراوانی است که تأمین امنیت این مرزها با توجه به کویری یا کوهستانی بودن آنها، نیاز به ناوگان هلی­کوپتری قوی دارد.
در زمینهٔ حمل و نقل هلی­کوپتری، به نظر برخی کارشناسان، هر استان دست کم به طور متوسط به ۲ هلی­کوپتر احتیاج دارد ( که البته بنا به گستردگی و شرایط اقلیمی هر استان متفاوت است). این نیاز با تعداد هلی­کوپترها در این بخش و شرکت­های حمل و نقل هلی­کوپتری موجود تفاوت فاحشی دارد.
با توجه به تحریم ایران در سال­های گذشته و عدم توانایی ساخت یا برخی تعمیرات اساسی در داخل کشور، در حال حاضر، ناوگان هلی­کوپتری کشور، فرسوده و دارای عمر بسیار بالایی می­باشد که احتیاج به تعمیرات اساسی یا نوسازی دارند.
به عنوان نمونه، در تاریخ ۷ شهریور ۱۳۸۰، هلی­کوپتر حامل وزیر کشور دچار سانحه شد که بنا به گفتهٔ گروه فنی پرواز، از عمر مفید این هلی­کوپتر ۳۰ سال گذشته و از رده خارج بوده است.
بسیاری از پایه­های صنعتی ساخت هلی­کوپتر در کشور موجود می­باشد. کشور ما در طی سال­های قبل در زمینهٔ تعمیرات جزئی و اساسی (اورهال) تجربیات باارزشی به دست آورده است که می­تواند هم در زمینهٔ ساخت و هم در زمینهٔ تبدیل شدن به یک مرکز بزرگ تعمیرات هلی­کوپتر در خاورمیانه و غرب آسیا مورد استفاده قرار گیرد.
پس از جنگ خلیج فارس، منطقهٔ خاورمیانه (به­ویژه حوزهٔ خلیج­ فارس) از لحاظ خرید هلی­کوپترهای نظامی، داغ­ترین بازار فروش جهان را به خود اختصاص داده است. ترکیه نیز قراردادهای بزرگی را برای خرید هلی­کوپتر دنبال می­کند (به عنوان مثال، قراردادهایی برای خرید ۱۴۵ هلی­کوپتر تهاجمی). این امر از لحاظ امنیتی، توجه به نوسازی و گسترش ناوگان هلی­کوپتری و سرمایه­گذاری در این رابطه را اجتناب­ناپذیر می­سازد.
در یک دورنمای کلی برای صادرات، خاورمیانه را می­توان به عنوان بازار خوبی برای محصولات هلی­کوپتری به شمار آورد، بخصوص که ایران در نمایشگاه­های هوایی سال­های قبل درخشش قابل توجهی در این زمینه داشته است.
عوامل فوق و بسیاری موضوعات دیگر توجه به صنعت هلی­کوپتری (خدمات، تعمیر و ساخت) را امری لازم، مفید و غیر قابل اجتناب می­سازد. خدمات هلی­کوپتری هنوز جایگاه خود را در کشور نیافته است و تحقق این موضوع، توجه بیشتر مسؤولین امر را می­طلبد.

محمد حسین جعفری

منبع : تحلیلگران تکنولوژی هوا فضای ایران