پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


همدان


همدان
همدان این شهر كهن و افسانه ای ، با سابقه درخشان و فرهنگ غنی خود از همان آغاز ، مهد تمدن و علم و هنر و حكمت و عرفان بوده ، و جایگاه بزرگانی چون ...
حكیم ابوعلی سینا و دیگر دانشمندان ، عارفان و مردانی چون بدیع الزمان ، ابوالوفا حافظ ، عین القضات و شاعرانی چون غبار ؛ عراقی ، مفتون ، غمام ، صابر و دیگران شوریده ترینشان باباطاهر عریان است كه هیچ شاعری تا كنون دو بیتی هایی عرفانی و دلنشین چون وی نسروده است . هر یك از آنان نگین های فروزنده تاج هنر و فرهنك كشور ایران محسوب میگردند و بر تارك تاریخمان درخشندگی جاودانه ای دارند.
● استان همدان :
استان همدان به وسعت ۱۹۴۹۳ كیلومتر مربع از شمال به استان زنجان و قزوین ، از جنوب به استان لرستان ، از مشرق به استان مركزی و از مغرب به استانهای كرمانشاه و كردستان محدود می شود . و بین مدار های (۳۳ درجه و ۵۹ دقیقه ) تا (۳۵ درجه و ۴۸ دقیقه ) عرض شمالی از خط استوا و ( ۴۷ درجه و ۳۴ دقیقه ) تا (۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه ) طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است و بر اساس آخرین تقسیمات كشوری ( سرشماری سال ۱۳۷۵ و اصلاحات بعدی ) شامل ۸ شهرستان ، ۲۱ شهر ، ۲۰ بخش ، ۷۱ دهستان و ۱۱۲۰ روستا ست .
● شهرستان همدان :
شهرستان همدان با وسعتی حدود ۴۱۱۸ كیلومتر مربع ، از خط الراس رشته كوه الوند تا مرزهای شرقی استان كشیده شده است شرقی ترین نقطه این شهرستان ۴۹ درجه و ۲۷ دقیقه غربی ترین آن ۴۸ درجه و ۲۰ دقیقه از نصف النهار گروینچ فاصله دارد و در حد فاصل ۳۴ درجه و ۳۵ دقیقه ، تا ۳۵ درجه عرض شمالی واقع شده است شهرستان همدان ، از شنال به شهرستان های رزن و كبودرآهنگ ، از جنوب به تویسركان و ملایر ، از شرق به استان مركزی و از غرب به شهرستان بهار محدود می شود .
در جنوب شهرستان همدان ، ارتفاعات كوهستان الوند قرار دارد ، كه خط الراس این ارتفاعات مرز طبیعی شهرستان های همدان و تویسركان را تشكیل میدهد و دشت های همدان ، قهاوند ، دشت نشر و قسمتی از دشت رزن - فامنین در حد فاصل این ارتفاعات قرار گرفته اند. بلند ترین نقطه شهرستان همدان در قله الوند با ارتفاع ۳۵۸۴ متر و پست ترین نقطه آن زمین های عمر آباد با ارتفاع ۱۶۰۰ متر است، كه محل خروج رود قره چای می باشد . متوسط ارتفاع این شهرستان نیز از سطح دریا حدود ۱۸۲۰ متر است . این شهرستان بر اساس سرشماری عمومی سال ۱۳۷۵ دارای ۵۶۳۴۶۶ نفر جمعیت جمعیت و تراكم نسبی ۸/۱۳۶ در هر كیلومتر می باشد و از پنج شهر همدان ، مریانج ، فامنین ، جورقان و قهاوند و ۳ بخش و ۱۲ دهستان تشكیل شده است و مردم ساكن در مراكز شهرهای آن به فارسی ودر روستا ها ، عمدتا" به تركی سخن می گویند.
● شهرستان ملایر :
ملایر بزرگترین شهرستان استان پس از همدان با وسعتی حدود ۳۲۱۰ كیلومتر مربع شامل ۳ شهر : ملایر . سامن و ازندریان و سه بخش : مركزی . سامن و جوكار و ۱۵ دهستان و ۲۲۱ روستای دارای سكنه می باشد. شهرستان ملایر در ۴۸ و ۴۹ طول جغرافیایی و ۳۴ و ۱۷ دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد و از شمال به همدان از شرق به اراك از جنوب به بروجرد واز طرف غرب به شهرهای تویسركان و نهاوند محدود شده است . ارتفاع این شهرستان از سطح دریا ۱۷۸۰ متر و فاصله اش از همدان و تهران به ترتیب ۸۶ و ۳۹۰ كیلومتر است .
امتداد رشته كوه الوند از شمال و شمال شرق این شهرستان می گذرد و به كو ههای سر بند اراك متصل می شود مرتفع ترین كوه این شهرستان قله لشكردر می باشدو كوه معروف یزد گرد با بقایای قلعه یزد گرد ساسانی در جنوب شهر قرار دارد . از دیگر ارتفاعات مهم كوه گرمه با ارتفاع ۲۲۰۶ متر و كوه سرده با ارتفاع ۲۲۷۷ متر است . مهمترین رودخانه ملایر رود حرم آباد است كه آب آن فصلی است . پوشش گیاهی شهرستان ملایر از نوع استپ كوهپایه ای است . ملایر از نظر آب و هوائی در مرز آب و هوای متعدل كوهستانی و آب و هوای نیمه بیابانی ایران قرار گرفته و خصوصیات هر دو نوع آب و هوارا دارا است و متوسط بارندگی سالیانه آن به ۲/۲۴۲ میلیمتر می رسد . زبان اهالی این شهرستان آمیزه ای از لری . كردی و فارسی با لهجه لری و لك می باشدو جمعیت آن بر اساس آخرین سر شماری ۱۳۷۵ تعداد ۲۹۷۰۶۲ نفر است كه اكثریت آنها در روستا زندگی می كنند و به كشاورزی اشتغال دارند.
● شهرستان نهاوند:
شهرستان نهاوند با وسعتی قریب به ۱۴۶۱ كیلو مترمربع در جنوب استان همدان و در امتداد رشته كوههای زاگراس و مسیر دشت دلتایی نهاوند واقع شده است و دارای دو بخش . ۷ دهستان . ۷ مركز دهستان و دو شهر می باشد. شهرستان نهاوند با جمعیتی بالغ بر ۱۸۴۱۶۰ نفر ( ۱۳۷۵) از شمال به تویسركان .
از جنوب به شهرهای الشتر و نور آباد ( استان لرستان ) از شرق به ملایر و بروجرد و از غرب به گنكاور و صحنه و استان كرمانشاه محدود شده است . شهر نهاوند بین ۴۸ درجه و ۲۲ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۴ درجه و ۱۱ دقیقه عرض جغرافیائی واقع است و فاصله هوایی تا تهران ۳۱۳ كیلومتر بوده و ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۶۶۰ متر می باشد .
نهاوند بر اساس آمار سال ۱۳۷۵ دارای جمعیتی معادل ۶۵۱۶۴ نفر می باشد و از این تعداد ۳۲۷۴۴ نفر مرد و ۳۲۴۲۰ نفر زن بوده كه ۱۴۵۷۴ خانوار را تشكیل می دهند. به علت وجود رشته كوههای زاگرس در منطقه و منابع سر شار آبهای زیر زمینی دارای آب و هوای مدیترانه ای می باشد. ارتفاعات شمالی شهرستان نهاوند به موازات رشته كوههای زاگرس امتدادیافته كه كوه آرد شان با ارتفاع ۲۵۳۳ متر در شمال غربی شهر نهاوند و همچنین خط الراس شمال غربی كوه گرین ( گری)‌در بخش جنوبی این شهرستان حد طبیعی شهرستانهای نهاوند و خرم آباد را تشكیل می دهد كه بلندترین قله آن ۳۱۸۸ متر مشرف به سر چشمه گاماسیاب است . چشمه سارها و سرابهای كم نظیری چون سراب گاماسیاب . گیان . فارسبان . ملوسان . گنبد كبود . كنگاور كهنه . گردكا نه . بنفشه و رازانه تمامی منطقه را سیراب و به یك قطب بزرگ كشاورزی بدل میسازد.
● شهرستان تویسركان :
شهرستان تویسركان در مختصات ۳۴ درجه و ۲۰ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۴۶ دقیقه عرض جغرافیایی و۴۸ درجه و۳ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه طول جغرافیایی واقع شده است و از شمال به شهرستانهای همدان و اسد آباد و قسمت كمی هم به شهرستان بهار از مشرق به ملایر از مغرب به كنگاور واز جنوب به شهرستان نهاوند محدود می باشد .
بلند ترین نقطه این شهرستان قله الوند با ارتفاع ۳۵۷۴ متر است كه فصل مشترك این شهرستان و شهرستان همدان است و پست ترین نقطه آن نیز روستای كارخانه با ارتفاع ۱۵۵۵ متر می باشد و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱۷۸۴ متر است. این شهرستان به دلیل كوهستانی یودن و مرتفع بودن دارای آب و هوای معتدل كوهستانی است و رودخانه های مهم آن قلقل رود . كرزان رود . سركان رود .و سرابی هستند.
كه مازاد آب آنها پس از آبیاری زمین های كشاورزی مسیر خود به رودخانه گاماسیاب می ریزد. شهرستان تویسركان با مساحت ۱۵۵۶ كیلو متر مربع از ۳ شهر تویسركان . سركان . فرسفج و ۲ بخش : مركزی و قلقل رود و ۷ دهستان و ۱۱۱ روستا تشكیل شده و طبق سرشماری سال ۱۳۷۵ دارای ۱۱۸۹۵۴ نفر جمعیت و تراكم نسبی ۷۴/۴ نفر در هر كیلومتر مربع است. دین و مذهب مردم آن . اسلام و شیعه جعفری است و زبان آنان فارسی است ولی تعدادی از روستاهای مجاور به استان كرمانشاه و شهرستان نهاوند و ملایر . به كردی . لری و به طور محدود به تركی نیز صحبت می كنند.
منبع: سایت همدان دروازه تاریخ
منبع : مجله اینترنتی صبح بخیر ایران


همچنین مشاهده کنید