این سوخت متراکم، جایگزین بنزین و گازوئیل می شود

گاز طبیعی CNG Compressed Natural Gas متراكم یا سوختی با مزیت های اقتصادی فراوان و جایگزین خوبی برای بنزین و حتی گازوئیل است در آینده نزدیك با استفاده از این سوخت در كشورمان آسیب كمتری به محیط زیست وارد می شود و ضمن كاهش هزینه های حمل و نقل قادر خواهیم بود از خروج منابع ارزی كشور جهت واردات بی رویه بنزین تا حد قابل توجهی جلوگیری كنیم. كارخانه های خودروسازی داخلی نیز به زودی كلیه خودروهای خود را به صورت دوگانه سوز (Bi-fuel) تولید و عرضه خواهند كرد یعنی خودروهایی كه قادرند با هر یك از سوختی های CNG یا بنزین حركت كنند. طبیعی است از آنجا كه در آغاز راه رسیدن به این هدف قرارداریم سؤالات فراوانی در باره این سوخت وجود دارد.
درست به همین دلیل با انتخاب و ترجمه این مقاله سعی داریم پاسخ مناسبی به بخش عمده ای از این سؤالات بدهیم.
●CNG چیست؟
- CNG همان گاز طبیعی است كه ما روزانه آن را در خانه و محل كار خود یا كارخانجات با فشار پایین استفاده می كنیم. بدیهی است ذخیره سازی گاز در چنین فشاری، به واسطه حجم زیاد مورد نیاز به صرفه نیست. از طرفی به خاطر تراكم كم آن در صورت استفاده در خودرو زمان های تجدید سوخت گیری فوق العاده كوتاه خواهد شد. بنابر این در صورتی كه گاز طبیعی (NG) تا فشار حدود psi ۳۶۰۰ متراكم گردد، ما CNG خواهیم داشت.
●چند سالی است كه برخی از خودروها با مصرف LPG گازسوز شده اند حال چه تفاوتی میان LPG و CNG وجود دارد؟
- بخش عمده تركیب شیمیایی CNG را گاز متان تشكیل می دهد، در صورتی كه گاز LPG مخلوطی از پروپان، بوتان و اندكی تركیبات دیگر است. CNG از متراكم كردن گاز طبیعی به دست می آید، اما LPG محصول تقطیر و پالایش نفت خام در پالایشگاه ها است. متان حتی تحت فشارهای بالا نیز به صورت گاز باقی می ماند، بنابراین CNG علی رغم فشار psi ۳۶۰۰ هنوز حالت گاز دارد. البته گاز طبیعی را می توان در تأسیسات خاصی و با پایین آوردن دما تا حد ۱۶۰ درجه سانتیگراد تبدیل به مایع كرد كه در صورت آن را LNG می نامیم. گازهای پروپان و بوتان در دما و فشار اتاق حالت گاز دارند، اما با یك تراكم متوسط می توان آنها را مایع كرد. (LPG) از آنجا كه ظرفیت تولید LPG در پالایشگاه ها محدود است، بهتر آن است كه آن را به عنوان سوخت برای مصارف خانگی در مناطقی كه هنوز فاقد لوله كشی گاز طبیعی هستند، استفاده كنیم، چرا كه ذخیره سازی و حمل و نقل آن آسان است.
● آیا به هنگام استفاده از CNG نظیر LPG، بوی گاز درون خودرو می پیچد؟
- خیر، خودروهای CNG سوز نظیر خودروهای بنزین سوز بدون بو هستند. در صورتی كه در خودروهای CNG سوز بوی گاز احساس كنید سریعاً باید مدار سوخت رسانی را از نظر نشت احتمالی مورد بازرسی قرار دهید.
● آیا خودرویی كه قبلاً LPG سوز شده، هم اكنون می تواند از CNG نیز استفاده كند؟
- خیر، زیرا این دو سوخت ماهیتاً متفاوت هستند. ارزش حرارتی آنها یكسان نبوده و جهت احتراق صحیح نیاز به درصد هوا به سوخت (Air-fuel ratio) متفاوتی دارند. تفاوت دیگر این كه فشار ذخیره سازی CNG به مراتب بالاتر از فشار مورد نیاز برای LPG است و به همین دلیل مخزن ذخیره ای كه برای LPG طراحی و ساخته شده، مناسب CNG نیست. به عبارت خلاصه تر، خودروی شما می باید برای استفاده از سوخت CNG تبدیل و تغییراتی در آن اعمال شود.
● تبدیل خودرو به CNG سوز چگونه انجام می شود؟
- باك مخصوصی در صندوق عقب خودروی شما نصب می شود و مداراتی كه بتواند گاز را در جهت احتراق به سمت موتور هدایت كند، با آن مرتبط می شود.
● آیا در صورتی كه ذخیره CNG در خودرو تمام شود، می توان هنوز از بنزین استفاده كرد؟
- بله، زمانی كه شما خودرویتان را برای استفاده از CNG تبدیل می كنید، هنوز كاربراتور، باك بنزین و مدار سوخت رسانی جهت بنزین را روی خودرویتان دارید. بنابر این به سادگی با زدن یك كلید روی داشبورد، می توانید مسیر بنزین به سمت موتور را برقرار كنید. اما به هر حال استفاده از CNG برای شما ارزانتر خواهد بود.
●آیا لازم است كه هر چند وقت یك بار حتی در صورت عدم نیاز اجباری از بنزین استفاده شود؟
- بله، این مسأله، یعنی استفاده هر چند وقت یك بار از بنزین باعث روانكاری مكانیزم كاربراتور و آمادگی بهتر سیستم سوخت رسانی بنزین در مواقع لازم خواهد شد.
● نصب كیت مخصوص و تبدیل خودرو به ‍ CNG سوز چقدر زمان می برد؟
- انجام این تبدیل ۴ یا ۵ ساعت بیشتر وقت نمی گیرد، اما افزایش روز افزون تقاضا برای انجام این تغییرات می تواند به واسطه ازدحام باعث طولانی تر شدن زمان انتظار مشتری شود.
● چگونه می توان پی برد كه چقدر CNG در مخزن خودرو باقی مانده است؟
- از طریق یك گیج الكترونیك مخصوص كه در كنترل پانل یا روی داشبورد نصب می شود.
● با یك باك پر CNG، حداكثر چه مسافتی را می توان طی كرد؟
- یك باك CNG به طور معمول معادل ۱۰ تا ۱۵ لیتر بنزین، گاز طبیعی را در خود ذخیره می كند. بدیهی است اگر میزان مصرف خودرویتان را با واحد km/liter در این عدد ضرب كنید، میزان مسافت تمایل پیمودن با یك باك پر از CNG به دست می آید برای مثال برای یك خودروی متوسط با حجم سیلندر ۱۳۰۰ سی سی این مسافت چیزی در حدود ۱۵۵ كیلومتر خواهد بود. در صورت نیاز با افزودن تعداد باك می توان این مسافت را افزایش داد.
● آیا استفاده از گاز طبیعی فشرده در خودرو ایمن است؟
- بله، CNG به خاطر سه ویژگی مهم از سوختهای بنزین، گازوئیل و LPG ایمن تر است. اول آن كه وزن مخصوص CNG برابر ۵۸۷/۰ است این بدان معنا است كه این گاز از هوا نیز سبك تر است، بنابر این در صورتی كه نشت كند در جو صعود كرده و محو می شود. دوم این كه درجه حرارت خود اشتعالی CNG برابر ۷۰۰ درجه سانتیگراد است، در حالی كه درجه حرارت خود اشتعالی بنزین ۴۵۵ درجه سانتیگراد است. سومین مورد، این كه باك های ذخیره CNG از فولادهای آلیاژی خاص و با رعایت بالاترین سطوح ایمنی ساخته می شوند كه بسیار مستحكم تر و ایمن تر از باك های بنزین خودروها هستند.
● آیا باك ذخیره CNG در خودرو با چنین فشار بالای گاز درون آن ایمن است؟
- بله، باك های ذخیره CNG از فولادهای آلیاژی خاص و به صورت كاملاً یكپارچه ساخته می شوند. هیچ نوع جوشی در ساخت این باك به كار نرفته و باك براساس استانداردهای معتبر بین المللی قبل از نصب مورد تست قرار می گیرد. به علاوه این باك ها به دیسك های پاره شونده ضد انفجار (Burst disc) مجهز هستند كه در صورت افزایش بیش از حد فشار یا به هنگام آتش سوزی این دیسك ها پاره شده و فشار مخزن به شدت افت كرده و بخش اعظم گاز خارج می شود.
● آیا وجود باك ذخیره پرفشار گاز در خودرو حتی به هنگام تصادف های شدید نیز ایمن است؟
- CNG سال ها است كه در كشورهایی چون نیوزیلند، ایتالیا، آرژانتین و آمریكا به عنوان سوخت خودروها مورد استفاده قرار می گیرد و تمام این كشورها آن را ایمن تر از بنزین شناخته و اعلام كرده اند.
●آیا استفاده از CNG برای موتور خودرو ضرری نداشته و به آن آسیب نمی زند؟
- خیر به هیچ عنوان، بالعكس عمر برخی از قطعات موتور در صورت استفاده از CNG افزایش خواهد یافت. به عنوان مثال عمر مفید روغن موتور تا حد زیادی افزایش می یابد، چرا كه CNG باعث آلودگی یا رقیق شدن روغن موتور نمی گردد. از طرفی چون هیچ گونه سربی به همراه این سوخت نیست رسوبات سخت سرب روی شمع ها ایجاد نشده و عمر مفید شمع ها نیز تا حد چشمگیری افزایش می یابد. همچنین از آنجا كه CNG سوختی گازی است، هیچ كربنی به عنوان محصول احتراق تشكیل نشده و سطح داخلی موتور تمیز باقی می ماند.
● چرا دود و دمه خروجی از اگزوز خودروهای CNG سوز كم و محدود است؟
- زیرا CNG در عمل سوختی پاك و تا حد بسیار زیادی عاری از آلاینده های زیست محیطی است. از آنجا كه عمده تركیب اصلی گاز طبیعی را متان تشكیل می دهد خروجی اگزوز خودروهای CNGسوز شامل بخار آب و جزء كوچكی مونوكسید كربن است. با توجه به این كه كربن یا ذرات دیگری در خروجی اگزوز وجود ندارد دود خروجی از اگزوز بسیار جزیی و قابل اغماض است. به دلایل فوق خودروهای CNG سوز به راحتی و بدون به كارگیری هر نوع تجهیزات جانبی و خارجی (نظیر مبدل های كاتالیستی در خودروهای بنزینی سوز) قادر خواهند بود برآورده كننده كلیه الزامات مشخص شده در استانداردهای زیست محیطی موجود باشند.
● عملكرد و كارایی CNG در مقایسه با بنزین در یك خودروی تبدیل شده به دوگانه سوز چگونه است؟
-هنگام استفاده از CNG شتاب خركت خودرو در مقایسه با بنزینی اندكی كمتر خواهد بود كه این مسأله به واسطه افت ۵ تا ۱۵ درصدی قدرت موتور به هنگام استفاده از CNG است. شایان ذكر است این میزان افت توان موتور را می توان با تنظیم كیت CNG به حداقل رساند و در شرایط معمول رانندگی در شهر این میزان افت قدرت محسوس نخواهد بود.
● آیا تجهیزات و سیستم سوخت رسانی CNG نصب شده روی خودرو نیاز به تعمیر یا سرویس خاصی دارد؟
- به طور كلی این سیستم سوخت رسانی سیستم پیچیده ای نیست و به راحتی می تواند سالها بدون اشكال كار كند اما برای آن كه همواره در شرایط حداكثر كارایی خود قرار داشته باشد بازدید دوره ای تجهیزات مربوط به آن بعد از هر ۱۰۰۰۰ كیلومتر كاركرد پیشنهاد می شود كه ترجیحا می باید نزد همان تكنیسین مجازی كه خودرو را گاز سوز كرده انجام گیرد.
● آیا خودروهای دیزل را نیز می توان CNG سوز كرد؟
- بله، می توان خودروهای دیزل را، هم به صددرصد CNGسوز و هم به دوگانه سوز (Dual fuel) برای مصرف CNG و گازوئیل تبدیل كرد.
● در صورتی كه مزایای استفاده از CNG بسیار زیاد می باشد، چرا كشورهای توسعه یافته از آن استفاده نمی كنند؟
- بد نیست بدانیم كه CNG در سطح جهان سوخت جدیدی نیست و خودروها از دهه ۱۹۲۰ میلادی تاكنون از این سوخت استفاده كرده اند. در حال حاضر ایتالیا با ۲۴۰ جایگاه عرضه CNG،بیش از ۳۰۰ هزار خود روی CNG سوز دارد. در نیوزلند نیز حدود ۲۵۰۰۰۰خودرو در سال های اخیر CNG سوز شده اند و حدود ۲۵۰ جایگاه، عرضه CNG در این كشور را برعهده دارند. آرژانتین نیز در چند ساله اخیر برنامه ریزی گسترده ای را برای استفاده CNG طرح ریزی نموده و در حال حاضر ۷۰۰۰۰۰ خودروی CNG سوز دارد.

مترجم: فرشید مومنی فراهانی
منبع: www.cng.com

منبع : روزنامه همشهری