درد، بی درمان نیست

تندرستی، حقیقتی است همیشه جاوید و حقیقت وجود ما مبتنی بر تندرستی است ولی گاهی اوقات مسأله ای باعث كلافه شدن مان می شود طوری كه قدرت فكر و هر عمل دیگری را از ما می گیرد.
درد، پروسه پیچیده بسیار طاقت فرسایی است كه اكثر بیماران، حاضرند به هر سویی و هر روشی كه قادرند، به هر جایی كه دستشان می رسد چنگ انداخته تا بتوانند فقط و فقط اندكی از درد خود كاسته و دوباره به شرایط قبلی بازگردند. در مورد روش های بهبود و انواع دردها با آقای دكتر الله یار شادمهری- متخصص بیهوشی- مصاحبه ای ترتیب داده ایم كه از نظرتان می گذرد.
●درد چیست و به چند دسته تقسیم می شود؟
- درد یك تجربه حسی- روانی است كه معمولاً به همراه آسیب بافتی می باشد و به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می شود. درد حاد، دردی است كه به علت آسیب بافتی به وجود می آید(دردهای التهابی) و درد مزمن، دردی است كه علی رغم درمان اصولی و اساسی پابرجاست.
● مكانیسم درد چگونه حاصل می شود؟
- معمولاً درد حاد، متعاقب آسیب بافتی (پارگی بافت یا شكستگی استخوان ها و ...) پیش می آید و پس از آسیب بافتی، یك سری مواد شیمیایی در بدن آزاد می شود كه به آنها مدیاتور می گویند و این مدیاتورها باعث تحریك سیستم عصبی می شوند كه به دنبال این تحریك، درد ایجاد می گردد.این مدیاتورها شامل سروتونین- هیستامین و پروستوگلاندین ها می باشند و مكانیسم اثر داروهای ضددرد از همین جاست.
● هدف از درمان چیست؟
- هدف از درمان دردهای حاد شامل تسكین درد و برگشت بیمار، به شرایط قبل از علت ایجاد درد حاد می باشد.هدف از درمان دردهای مزمن: ۱- حداكثر كاهش درد ۲- بیمار با درد باقیمانده می تواند سازش حاصل كند ۳- افزایش فعالیت های روزمره بیمار
یعنی اگر روشی وجود داشته باشد كه بتواند در درمان دردهای مزمن ۳ حالت فوق را ایجاد كند می توان گفت كه این روش، روش بسیار خوبی جهت كنترل دردهای مزمن است.
● روش های درمان كدامند؟
- در مورد دردهای مزمن، روش های درمان شامل: ۱- داروها (كه این مورد خود به چند دسته تقسیم می شود) ۲- بلوك عصبی.
●منظورتان را از روش درمان دارویی بیان نمایید؟
- داروهایی كه جهت كنترل دردهای مزمن استفاده می شوند شامل: ۱- داروهای غیرضروری كه بیشترین این داروها شامل آسپرین(ASA)، بروفن، دیكلوفناك و این قبیل را شامل می شود.
۲ - داروهای ضروری كه تنوع این گروه بسیار زیاد است مانند: داروهای آرام بخش و خواب آور و داروهای ضدتشنج و ضدافسردگی.
●درمان از طریق بلوك های عصبی چگونه انجام می شود؟
-كسی كه می خواهد از این روش استفاده نماید، بایستی مهارت، دقت و تخصص لازم را تجربه كرده باشد. البته دردهای مزمن عصبی- روانی كه تحت عنوان سایكوسوماتیك یا روانی- تنفسی شناخته می شوند به بلوك عصبی، خوب پاسخ نمی دهد. لذا منشأ دردهای مزمن، عامل تأمین كننده در روش كنترل این نوع دردها می باشد. به همین دلیل در تیم دردهای مزمن، معمولاً متخصصین رشته های گوناگون از قبیل متخصص اعصاب و روان، متخصص توانبخشی، داخلی اعصاب، جراحی اعصاب و در نهایت، پزشك متخصص بیهوشی فعالیت دارند. لذا همكاری گروهی بین این متخصصین، بسیار حائز اهمیت است.بلوك عصبی می تواند ریشه های منشأ درد را تشخیص دهد.
مثلاً در بیمارانی كه دارای سرطان های پیشرفته هستند، شناخت مسیرهای مسبب درد، می تواند برای كنترل درد این افراد، كمك كننده باشد و متخصصین دردشناسی می توانند با تجویز داروها و موارد دیگری كه استفاده پزشكی دارند، به كنترل و درمان درد این افراد، كمك بسیار شایانی انجام دهد.
●شایع ترین دردهایی كه در جامعه ما وجود دارد كدامند؟
- مهمترین و شایع ترین دردهایی كه در جامعه وجود دارد و دردهای شغلی، دردهای تخریبی مانند آرتروزها، واریس و ... می باشند یا دردهای عصبی- عضلانی به دنبال اسپاسم شدید عضلانی كه درمان و شناخت این دردها بسیار لازم و ضروری است.
مثلاً دردهای ناحیه كمر كه متعاقب مشكلات شغلی یا مسائل فرسایشی و زوائد كمری ایجاد می گردد به دنبال بلوك های عصبی و یا تزریق داروهای لازم در آن نواحی می تواند تا درصد قابل ملاحظه ای كنترل گردد.
در دردهای كمری كه به علت عوامل فرسایشی و تخریبی در زوائد مهره ها یا مفاصل و نواحی بین مهره ای ایجاد می گردد، تجویز داروهای كورتن در ناحیه صحیح و درست باعث كنترل دردهای مزمن می گردد. همان طور كه در ابتدای این مبحث توضیح داده شد، هدف از درمان دردهای مزمن: كنترل و تسكین درد، كمك به بیمار در جهت تحمل درد و كمك به بیمار است تا بتواند به حالت عادی و قبل از بیماری خود برگردد.لذا دردهایی كه باعث محدودیت حركتی در شخص می شوند، در نهایت اگر به داروهای رایج پاسخ ندهند می توانند كاندیداهای بسیار خوبی در جهت كنترل و درمان باشند.همچنین دردهایی كه به علت اسپاسم عضلات كمری به دنبال فعالیت های ورزشی و شغلی ایجاد می شوند نیز اگر به داروهای روزمره پاسخ مناسب ندهند، در نهایت از طریق روش های بلوك عصبی و تجویز دارو در ناحیه مشخص شده ضروری و لازم به نظر می رسد.
دردهای كمری و دردهای پایین كمر، یكی از شایع ترین دردها در جامعه می باشند كه بیماران، اكثراً حاضرند درصدی از درد آنها به هر نحو ممكن كه پزشك معالج می داند تسكین یافته و لذا آموزش مداوم و آگاهی افراد در این زمینه بسیار لازم است. اطلاع رسانی در خصوص دردهای مزمن جهت افكار عمومی مردم بسیار لازم و ضروری است چون اطلاع رسانی در این مورد تا به حال نبوده و از متخصصین مربوط به این رشته، آگاهی لازم برای جامعه صورت نگرفته است.
● روش های كنترل دردهای كمر كدام ها هستند؟
- اگر دردهای كمر و نواحی آن توسط متخصصین مغز و اعصاب یا جراحان اعصاب كنترل نشد و در صورتی كه طبق همان اصلی كه در ابتدای بحث عنوان شد(تیم گروهی كنترل درد) بیمار با روش های متداول، درمان نشد، در نهایت توسط تیم فوق به پزشك متخصص در كنترل درد ارجاع داده می شود و پزشك متخصص درد با روش هایی كه در حیطه كار تخصصی ایشان می باشد، روش مناسبی را برای بیمار خود كاملاً توضیح داده و بیمار را متقاعد می كند كه این روش برای كنترل درد مزمن شما مناسب می باشد.
معمولاً در این روش، یك تركیب دارویی استفاده می گردد كه شامل كورتن و یك بی حس كننده مناسب و با درصد مناسب است كه به بیمار، كمك فراوانی می شود. پس از انجام این روش، آموزش های لازم از قبیل فعالیت های فیزیكی- تغذیه و فعالیت های ورزشی داده می شود كه همراهی توأم این موارد، به كنترل درد كمك كننده است.در مورد بیمارانی كه كمردرد یا فشار بر روی اعصاب سمپاتیك دارند، اگر پزشك جراح اعصاب، بیمار را جهت تسكین درد و كنترل درد ارجاع نماید، از دو روش بلوك عصبی و تزریق دارو می توان بهره جست.
البته در مورد دردهای دیسكی، علت، جابه جایی بین مهره ای به صورت كامل یا ناقص است كه باعث فشار روی ریشه های عصبی مجاور می گردد. این فشار باعث پروسه های التهابی در آن منطقه گشته لذا تجویز داروهای ضد التهاب(كورتن موضعی) تا حدودی باعث كنترل درد می شود.در خاتمه، لازم به یادآوری است كه رشته تخصصی درد به این دلیل كه كنترل آن بسیار بحث پیچیده ای بوده و به تبحر و تجربه كافی نیاز دارد، در دانشگاه های معتبر به صورت فوق تخصصی آموزش داده می شود. لذا جهت كمك به بیماران باید یك تیم تخصصی با همكاری یكدیگر فعالیت داشته كه هدف نهایی، كمك به بیماران است.

آرش سیوانی

منبع : روزنامه همشهری