پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


میراث شهرزاد در افغانستان


میراث شهرزاد در افغانستان
ناشر، عرفان، محمد ابراهیم شریعتی افغانستانی، سال چاپ ،۱۳۸۵ شمارگان ۲۰۰۰ نسخه۶۲۲، صفحه
زبان فارسی، زبان مشترك مردم ایران با مردم افغانستان، تاجیكستان و حتی بخشی از مردم ازبكستان و پاكستان است اما خیلی ها این را نمی دانند.
پس عجیب نیست كه از آثار ادبی باقی همزبانان مان در ایران با خبر نشویم یا كمتر باخبر باشیم. حالا اینكه چه دست هایی پشت پرده دنیای سیاست باز و سیاست كار و سیاست بار ما، مانع آشنایی و همراهی ما می شده اند، بماند كه مقوله ای است برای مقالی دیگر و مجالی دیگر. اما به هرحال این دوری و مهجوری باعث شده كه ما از ادبیات باقی همزبانان مان و تجربیات ادبی و رؤیاها و آرزوهایشان بی خبر باشیم.
شاید اولین بار، مجموعه داستانی از سیداسحاق شجاعی در دهه هفتاد بود كه برای كتابخوان های ایرانی، فرصت آشنایی با نثر و داستان فارسی افغانستان را فراهم كرد اما این مجموعه داستان به خیلی علل، شهرت شایسته اش را نیافت. بعدتر مجموعه داستان بی نظیر «دشت قابیل» از خانم زریاب همین سرنوشت را یافت. نمونه داستان های امروز افغانستان به كوشش محمود خوافی، چاپ مشهد نیز گام دیگری بود اما هیچ كدام از اینها راه به حافظه ها و كتابخانه های داستان خوانان ایرانی پیدا نكردند.
كتاب «در گریز گم می شویم» نوشته محمدآصف سلطان زاده، اولین مجموعه داستان افغانی بود كه جای خودش را باز كرد. آصف، شاگرد مرحوم گلشیری بود و آشنایی او با آن مجموعه شهره، شهرت او را تضمین كرد. یك سال بعد كتاب «خاكستر و خاك» نوشته عتیق رحیمی كه در فرانسه چاپ شده بود و به بیش از ۲۷زبان دنیا ترجمه شده بود، بعد از ۲۷ كشور در ایران اقبال چاپ یافت و جایزه ادبی یلدا را نیز از آن خود كرد و این علاقه مندی كتابخوانان ایرانی را به ادبیات فارسی افغانستان بیشتر كرد و بهتر است بگوییم آشنایی شان را بیشتر كرد.
و سرانجام كتاب خالد حسینی با نام «بادبادك باز» كه از پرفروش ترین كتاب های بازار جهانی شده بود، شهرت ادبیات داستانی افغانستان را در ایران چشمگیر كرد.
با این همه، كسانی كه با خواندن این كتاب ها درباره ادبیات افغانستان كنجكاو شده بودند در جست وجوی منابع و كتاب ها و داستان های بیشتری بودند و این امكان در ایران میسر نبود.
كتاب «انجیرهای سرخ مزار» از محمدحسین محمدی در اوج این علاقه مندی و كنجكاوی چاپ شد و گرفتن جوایز متعدد و استقبال فراوان، نشان دهنده رغبت كتاب خوانان به نیمه گمشده ادبی شان در افغانستان بود.
و حالا سیداسحق شجاعی كه اولین داستان نویس افغانستانی در ایران به حساب می آید و یكی از بهترین نویسندگان امروز افغانستان، كسی كه خیلی از نویسندگان زبده امروز افغانستان مثل همین محمدحسین محمدی به نحوی شاگرد وی بوده اند، كتابی از تاریخچه ادبیات داستانی افغانستان به چاپ رسانده است.
كتاب «میراث شهرزاد در افغانستان»، حاوی پنجاه و یك داستان كوتاه از صد سال داستان نویسی فارسی در افغانستان است، به علاوه یك مقدمه تقریباً مختصر درباره فرهنگ كهن داستان نویسی در افغانستان، زمینه ها و بستر فرهنگی- اجتماعی، ظهور داستان نویسی مدرن و دوره های چهارگانه ادبیات داستانی افغانستان.
این دوره ها با داستان «جهاد اكبر» نوشته محمد حسین پنجابی نشر شده در سال ۱۲۹۸ شمسی شروع می شود و با داستان سكینه محمدی با نام «خال گوشتی» نشرشده در سال ۱۳۸۳ ختم می شود.
شجاعی، ریشه ها، زمینه ها و آبشخورها و چند و چون ادبیات داستانی افغانستان را شرح می دهد و چنان كه خود می گوید، «هدف، آن بوده است كه مجموعه بتواند سیر تاریخی و تكاملی ادبیات داستانی افغانستان را نشان دهد و ازجریان های مختلف ادبیات داستانی نمایندگی بكند. داستان ها چنان كه از نظر فرم و ساختار دارای مراتب مختلف هستند، از نظر درونمایه نیز متنوع و فراگیرند، به طوری كه می توان انعكاس رویدادها و تحولات بیش ازنیم قرن گذشته افغانستان را در آنها مشاهده كرد.
این كتاب به همت نشر عرفان وارد بازار شده است؛ نشر و ناشری كه در گسترش آشنایی ادبیات گسترده فارسی به مردم ایران و باقی فارسی زبانان تلاش های بسیار قابل تقدیری انجام داده اند.
سیدرضا محمدی
منبع : روزنامه همشهری


همچنین مشاهده کنید