پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

تب خال


تب خال
شاید شما هم تا بحال به این بیماری مبتلا شده باشید. ابتدا احساس سوزن سوزن شدن در ناحیه لب به شما دست می دهد و پس از چند روز تاول قرمز رنگی بر روی لب شما ظاهر خواهد شد و معمولاً در شرایط پراسترس و یا بد این حالت به افراد دست می دهد گرچه همیشه اینگونه نیست. عامل این بیماری یک ویروس بنام ویروس « هرپس ساده » می باشد و مسری است.
این بیماری شایع بوده و درمان و پیشگیری خاصی ندارد، ولی می توان تعداد دفعات ابتلا را کم کرده و یا مدت زمان بیماری را کوتاه کرد.
● علائم این بیماری شامل :
۱. درد و سوزن سوزن شدن پوست است که یک دوره مقدماتی محسوب می شود و ۲-۱ روز بعد با تاول در این مناطق خود را نشان می دهد.
۲. تاولی کوچک و دردناک که بر روی منطقه ای ملتهب و قرمز رنگ پوست قرار گرفته است.
دوره بیماری بطور معمول حدود ۱۰ روز است توجه داشته باشید گرچه تبخال معمولاً لب را گرفتار
می کند ولی می تواند گونه، سوراخ بینی، و انگشتان را درگیر کند. همچنین بطور نادر می تواند درون دهان را نیز درگیر نماید ( نواحی لثه و کام )
علائم ممکن است خود را تا حدود ۲۰ روز پس از ورود ویروسی به بدن نشان ندهند و پس از شروع علائم حدود ۱۰-۷ روز بیماری طول می کشد. در سیر بیماری ابتدا تاولها ایجاد می شوند سپس تاولها پاره شده و از آنها مواد ترشحی خارج می شود و در آخر روی سطح آنها یک بافت سفت زرد رنگ تشکیل می گردد. پس از مدتی این بافت سفت کنده شده و پوست زیر آن که صورتی است مشخص شده و در آخر بدون هیچگونه نشانه ای از ضایعات، بهبودی حاصل می شود.
● علائم و نشانه ها
همانطور که گفتیم ویروسی بنام هرپس ساده، عامل این بیماری است. این ویروس ۲ نوع مهم دارد. نوع ۱ و نوع ۲ . نوع ۱ بیشتر تب خال ناحیه لب را می دهد و نوع ۲ بیشتر باعث تب خال در نواحی تناسلی می شود، گرچه هر دو نوع هم می توانند تب خال لبی و هم تب خال تناسلی را ایجاد کنند.
این بیماری از طریق برخورد با فرد دیگری که ضایعات فعال دارد، به دیگری منتقل می شود. مثلاً استفاده از وسائل خوراک مشترک، حوله مشترک، تیغ صورت تراشی و ... می توانند ویروس را به افراد دیگر منقل کند. پس از اینکه فردی دچار اولین حمله بیماری مخفی تبخال شد، پس از اتمام دوره بیماری، ویروس در سلولهای عصبی ( مربوط به بافت درگیر بیماری ) مخفی می شود و سپس پس از مدتی دوباره وقتی که شرایط را برای حضور در فرد مناسب ببیند (شرایط استرس، بیماری و ضعف ایمنی و ...) باعث ایجاد ضایعات تبخال (در محلی نزدیک به ضایعات اولیه) میشود. قبل از بروز ضایعات نیز ممکن است خارش و یا حساسیت در ناحیه درگیر احساس شود. تب، قاعدگی، استرس، درمعرض آفتاب بودن همگی می توانند از عوامل تحریک کننده ضایعات مجدد و ثانویه باشند.
● چه موقع باید بدنبال توصیه های پزشکی رفت ؟
گرچه تبخال بدون درمان، پس از مدتی ضایعاتش محو می شود ولی در شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کرد.
۱. اگر شما دچار چنین شرایطی هستید که سیستم ایمنی ضعیفی دارید ( مثل دریافت داروهائی که ایمنی را ضعیف می کند و یا ابتلا به بیماریهائی مثل ایدز، یا انواع سرطانها و یا فردی که پیوند عضو دریافت کرده است).
۲. اگر تبخال در مدت ۲-۱ هفته پس از شروع علائم، بهبود نیافت.
۳. علائم بسیار شدید بودند.
۴. اگر شما بطور مکرر دچار عود تبخال می شوید.
● عوارض
تبخال یک بیماری مسری است و در اثر تماس پوستی فرد به فرد انتقال می یابد. البته باید توجه داشت که تبخال حتی زمانیکه هنوز تاولها تشکیل نشده اند ( یکی دو روز اول ) هم می تواند انتقال یابد، ولی بیشترین شانس انتقال عفونت از زمان تشکیل تاول تا زمان خشک شدن تاولها و پوشیده شدن آنها با بافت سفت زرد رنگ می باشد.
تبخال در افراد دچار ضعف سیستم ایمنی عوارض خطرناکی دارد و باعث عفونت بسیار شدیدی می شود، پس افرادی که دچار تبخال می شوند باید از نزدیک شدن به افرادی که مبتلا به سرطان، ایدز، افراد دریافت کننده داروهای تضعف کننده سیستم ایمنی، افراد دریافت کننده پیوند عضو و ... هستند، خودداری کنند. همچنین افراد دچار تبخال باید از نوزادان و افراد دچار اگزما و حساسیت پوستی نیز دوری کنند، زیرا در آنها نیز بیماری تبخال عوارض شدیدی را بجای می گذارد.
ویروس هرپس ساده می تواند چشم را نیز درگیر کند که از عوارض این نوع درگیری زخم قرنیه و کوری می باشد.
● درمان
معمولاً درمان برای افرادی که دچار نوع شدید تبخال شده و یا مکرراً به تبخال دچار شده اند و یا دچار ضعف ایمنی هستند، صورت می گیرد وگرنه در حالت عادی این بیماری نیاز به درمان ندارد. البته درمان هم فقط می تواند دوره بیماری را کوتاهتر کرده و کمی از درد مریض بکاهد ولی نمی تواند سریعاً بیماری را بهبود ببخشد.
● پیشگیری
پیشگیری در مورد تبخال دو مقوله دارد اول پیشگیری از وقایعی که بروز تبخال را تسهیل
می کنند و دوم پیشگیری داروئی.
۱. اقداماتی که از انتشار ویروس به فرد دیگر جلوگیری کرده و یا از فعال شدن آن در فرد جلوگیری می کند.
▪ از بوسیدن فردی که تبخال ( خصوصاً در مرحله تاولی ) دارد خوداری کنیدزیرا ترشحات تبخال حاوی ویروس بوده و می تواند باعث انتقال ویروس شود.
▪ استفاده از وسائل شخصی دیگران را محدود کنید، خصوصاً حوله و وسائل صرف غذا مثل قاشق و ...
▪ دست خود را مرتب بشوئید اگر دچار تبخال هستید تا ویروس را در تماسهای نزدیک به دیگری منتقل نکنید.
▪ وقتی که به تبخال دچار شدید، مراقب باشید دست آلوده خود را به سایر نقاط بدن خود تماس ندهید و خصوصاً چشم و نواحی تناسلی می توانند سریعاً با این ویروس آلوده گردند.
▪ از عواملی که باعث تحریک بروز تبخال می شوند، جلوگیری کنید مثلاًً بطور مداوم در معرض آفتاب بودن یکی از این عوامل است و می توان در صورت لزوم با استفاده از ضد آفتاب روی صورت و لب از اثر منفی آفتاب در بروز تبخال جلوگیری کرد.
۲. پیشگیری داروئی : کسانیکه سالانه بیش از ۱۰-۶ بار دچار تبخال می شوند لازم است با استفاده از داروهای ضدویروس بطور مرتب از تعداد حملات تبخال کاسته و به این طریق حداقل از بعضی از حمله های بیماری جلوگیری کنند.
● مراقبتهای ساده در منزل
▪ بعضی از کرمهای بدون نسخه در بازار موجود است که درد را کاهش می دهند ولی باعث تسریع بهبود تبخال نمی شوند.
▪ استفاده از مسکنهای ساده مثل آسپرین، استامینوفن و یا ایبوبروفن (در بچه ها نباید از آسپرین استفاده کرد زیرا خطر بیماری کبدی را بالا می برد.)
▪ استفاده از سرما یا گرما: استفاده از کمپرس سرد یا گرم در کاهش درد مؤثر است.
▪ از فشار دادن و دستکاری تاولها نیز پرهیز کنید و اجازه دهید خودشان بهبود یابند.
منبع : دانشگاه علوم‌پزشکی بوشهر


همچنین مشاهده کنید