حمله قلبی

حمله قلبی آسیب به عضله قلب است که در اثر کاهش خون رسانی به آن ایجاد می شود. معمولاً وقتی یک لخته خون موجب انسداد جریان خون در کروناری (رگ خونرسان یا عضله قلب)می شود، قسمتی از عضله قلب تخریب شده و یا آسیب می بیند و این معضل می تواند کشنده باشد.
هر ساله یک میلیون آمریکایی حمله قلبی را تجربه می کنند، سالها پیش حمله قلبی کشنده بود ولی امروزه بدلیل آگاهی بیشتر از علائم و نشانه ها و درمانهای پیشرفته تر ، بسیاری از افرادی که دچار حمله قلبی می شوند زنده می ماند. شیوه زندگی شما ، غذائی که می خورید، مدت زمانی که ورزش می کنید و روش مواجهه و برخورد شما با شرایط استرس زا، نقش مهمی در بهبودی شما از یک حمله قلبی دارد. بعلاوه شیوه زندگی سالم می تواند ریسک فاکتور هایی که باعث تنگی شریانهای خون دهنده ( مشروب کننده ) قلب می شود را کنترل کرده و شما را در اولین حمله قلبی و حمله های بعدی محافظت کند.
● علائم و نشانه ها
حمله قلبی علائم و نشانه های مختلفی دارد و تمام افرادی که دچار آن می شوند علائم مشابه و با شدت یکسانی را تجربه نمی کنند. بسیاری از نشانه های حمله قلبی آنچه در تلویزیون می بینید نیستند.
غالباً نشانه های حمله قلبی در افراد مسن و یا دیابتی کمتر نمایان می شوند. بعضی از افراد هیچ علامتی ندارند، با این وجود هر چه علائم و نشانه ها بیشتر باشند، احتمال وقوع حمله قلبی بیشتر خواهد بود.
● علائم و نشانه های اخطار دهنده حمله قلبی عبارتند از :
▪ درد فشارنده و سنگینی در وسط سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد .
▪ دردی که از زیر قفسه سینه به کتف، بازوها، پشت و حتی دندان و فک تیر بکشد.
▪ افزایش دفعات درد قفسه سینه
▪ تنگی نفس
▪ احساس یک حادثه بد
▪ سرگیجه
▪ غش کردن
▪ تهوع و استفراغ
حمله قلبی معمولاً بطور ناگهانی روی میدهد.در هر مکانی (سرکار و یا در حالت استراحت زمان بازی و یا هنگام راه رفتن) ممکن است روی دهد. بسیاری از افرادی که دچار حمله قلبی
می شوند علائم و نشانه های اخطار دهنده ( آنژین ) را ساعتها، روزها و یا هفته ها قبل نشان
می دهند و زودرس ترین علامت پبش بینی کننده حمله قلبی دردی است در قفسه صدری که بطور مکرر با حرکت و فعالیت شروع شده و با استراحت برطرف می شود. آنژین ( درد قفسه سینه ) در اثر کاهش موقتی جریان خون روی می دهد. اصطلاح پزشکی برای جریان ناکافی عضله قلب « ایسکمی قلبی » است.
● علل
اصطلاح پزشکی حمله قلبی « انفارکتوس میوکارد » است. « میو » به معنی عضله، « کارد » به معنی قلب و انفارکتوس به معنی « مرگ عضله در اثر اکسیژن رسانی ناکافی به آن » است . نظیر هر عضله دیگر ، قلب به جریان بافتی از خون نیازمند است و گرنه عضله آن تخریب شده و از بین می رود. بدون خون سلولهای قلبی آسیب دیده و درد و فشار ایجاد می کنند. اگر جریان برقرار نشود سلولهای قلبی می میرند و بافت اسکار جایگزین آنها می شود. اگر ناحیه وسیعی از عضله قلبی تخریب بشود حمله قلبی کشنده است.
قلب شما تقریباً یکبار در ثانیه می زند. در طول روز، قلب شما حدود ۲۰۰۰ گالون خون به سیستم گردش خون پمپ می کند. سیستم گردش خون شما شامل سرخرگها و سیاهرگهاست. سیاهرگها خونی که اکسیژن کمی دارد را به قلب برمی گردانند و سرخرگها خون غنی از اکسیژن را به تمام بافتها از جمله عضله قلب می برند.
هنگامی که یک یا چند سرخرگ کوچکی ( سرخرگهای کروناری یا تاجی ) که خون غنی از اکسیژن را به قلب می رسانند مسدود شوند حمله قلبی روی می دهد.
به این سرخرگها،«کروناری یا تاجی » می گویند زیرا قسمت فوقانی قلب را مانند تاجی در بر می گیرند.
انسداد معمولاً در اثر یک لخته خون است که در جایی از عروق کروناری که طی سالها در اثر رسوب کلسترول و غیره نازک شده است، ایجاد می شود.
تجمع کلسترول و سایر رسوبات، که جمعاً پلاک نامیده می شوند،در سرخرگهای بدن اترواسکلروز ( تصلب شرائین )نامیده می شود.وقتی عروق کروناری در اثر آترواسکلروز تنگ می شوند، این حالت بیماری عروق کروناری نامیده می شود.
بیماری عروق کروناری یک پیش زمینه اصلی حمله قلبی است. فاکتورهایی که ریسک بیماری عروق کروناری و در نهایت حمله قلبی را در شما افزایش می دهند عبارتند از سابقه خانوادگی بیماری قلبی، مقادیر بالای کلسترول( لیپو پروتئین با دانسیته کم یا LDL و یا کلسترول بد) ، فشار خون بالا، سیگار کشیدن ، چاقی ، فعالیت بدنی کم .
بندرت در اثر پاره شدن لخته خون درون یک قلب بیمار و انتقال آن به یک شریان کروناری سالم یا تنگ حمله قلبی روی می دهد. علت ناشایع دیگر حمله قلبی، اسپاسم شریان کروناری است که مانع خون رسانی به قسمتی از قلب می شود. موادی چون کوکائین می توانند چنین اسپاسم کشنده ای ایجاد کنند.
حمله قلبی یک رویداد لحظه ایستا نمی باشد بلکه فرآیند دینامیک است که در طی چندین ساعت روی می دهد. با هر دقیقه ای که می گذرد و بافتهای قلبی بیشتری از خون بی نصیب مانده و از بین رفته تا می میرند. به هر حال، زمانیکه جریان خون قلب برقرار شود آسیب به آن متوقف می گردد.
● حمله قلبی عوامل خطر ساز
فاکتور های مشخصی که عوامل خطر سازی کروناری نامیده می شوند، ریسک حمله قلبی را بالا می برند. این فاکتورها باعث تشکیل ناخواسته رسوبات ( آترواسکلروز ) شده که شریانهای بدن از جمله قلب را تنگ می کنند. عوامل خطر سازی کروناری عبارتند از :
فشار خون بالا ، سطح بالای کلسترول خون ( LDL یا کلسترول بد ) ، سیگار کشیدن ،فعالیت بدنی کم ، چاقی ، دیابت ، استرس ، الکل ، سابقه خانوادگی حمله قلبی ، هوموسیستین ، CRP، فیبرینوژن .
● چه موقع بدنبال توصیه های پزشکی باشیم ؟
در هنگام حمله قلبی بسیاری از افراد دقایق با ارزش را هدر می دهند زیرا نمی توانند علائم ونشانه های مهم را شناسائی کرده و یا آنها را انکار می کنند. بسیاری از مردم نیز در کمک خواستن تأخیر می کنند زیرا می ترسند که علامت خطر را اشتباهی فهمیده باشند.
به هر حال، یکی از مهمترین چیزهائی که می توانید انجام دهید تا از حمله قلبی نجات یابد این است که تشخیص دهید چه چیزی در حال روی دادن است و فوراً واکنش دهید . از میان افرادی که در اثر حمله قلبی فوت شده اند بیشترین مرگ در ساعت اول پس از شهود علائم بوده است. وقت را از دست ندهید چرا که دقایق مهم هستند.
اگر فکر می کنید شما یا شخص دیگری، ممکن است دچار حمله قلبی شده اید سریعاً بدنبال درمان پزشکی اورژانس باشید . کارکنان آمبولانس می توانند درمان را شروع کنند و هر چه شما سریعتر به بیمارستان برسید کار بیشتری برای کاهش آسیب به قلب می توان انجام داد، حتی اگر شما دچار یک حمله قلبی بودید، عملکرد سریع می تواند زندگی شما را نجات دهد.
حتی اگر شما دچار حمله قلبی نشده باشید دکترها می توانند با بررسی بیشتر علت علائم شما را پیدا کرده و درمان نمائید.
● غربالگری و تشخیص
بطور ایده آل دکترتان در هنگام معاینات فیزیکی روتین می تواند عوامل خطر سازی حمله قلبی را در شما شناسائی نماید.
اگر شما دچار حمله قلبی شده اید یا مشکوک هستید غربالگری و تشخیص در شرایط دیگری، اتاق اورژانس،انجام می شود. در آنجا احتمالاً از شما خواسته می شود که علائمتان را توضیح دهید و فشار خون شما، ضربان قلب شما، و دمای بدنتان چک می شود. دکتر شما به صدای قلب و ریه تان توسط گوشی گوش می دهد. از شما سؤالاتی در مورد وضعیت سلامت و سابقه بیماری قلبی در خانواده تان می شود همچنین پزشکان اورژانس ممکن است بخواهند تستهائی انجام دهند تا بدانند که آیا علائم نشانه های شما مثل درد قفسه صدری نشاندهنده حمله قلبی است یا ناشی از چیز دیگری می باشد. این تستها شامل موارد زیر است :
● الکترو کاردیوگرام (ECG) :اغلب اولین تستی است که برای تشخیص حمله قلبی بکار می رود
● تستهای خونی : آنزیمهای قلبی
● عکس قفسه سینه( (C X R : عکس قفسه صدری بوسیله اشعه X به پزشک شما اجازه
می دهد که اندازه و شکل قلب شما و عروق خونی آن را چک کند .
● اسکن هسته ای : این تست کمک می کند تا مشکلات جریان خون به قلب را شناسائی کنیم.
● اکو کاردیوگرام : در این تست از امواج صوتی برای تشکیل تصویری از قلب شما استفاده
می شود . اکو کاردیوگرام مشخص می کند که آیا قسمتی از قلب توسط حمله قلبی آسیب دیده و بطور طبیعی پمپ نمی کند و یا در آخرین حد ظرفیتش است.
● کاتتریزاسیون کروناری ( آنژیوگرافی ) : این تست نشان می دهد که آیا شرائین کروناری شما تنگ و یا مسدود شده اند. در روزها یا هفته ها پس از حمله قلبی ممکن است از شما تست ورزش شود. تست ورزش نشان می دهد که قلب شما و عروقش چگونه در هنگام فعالیت، عمل می کنند شما ممکن است روی تسمه متحرک راه روید یا دوچرخه ثابتی را که به دستگاه ECG متصل است پدال بزنید و یا ممکن است دارویی که قلب را همانند شرایط فعالیت تحریک می کند به رگ شما تزریق کنند. تست ورزش به دکترها کمک می کند تا بیماری شریان کروناری را، که می تواند درد قفسه صدری تولید نموده و به زودی و یا در آینده حمله قلبی ایجاد کند، تشخیص دهند.
● عوارض
در موارد نادری حمله قلبی می تواند بدون ایجاد و درد و ناراحتی ایجاد شود. که در بیشتر موارد حمله قلبی موجب مرگ می شود. عوارض اغلب در اثر آسیبی که قلب در اثر یک حمله قلبی متحمل شده است ناشی می شود. این آسیب می تواند منجر به وضعیت های زیر گردد:
● ریتم غیرطبیعی قلب ( آریتمی ) : اگر قلب در اثر یک حمله آسیب دیده باشد، چرخه های کوچک الکتریکی ایجاد شده که می توانند ریتم های غیر طبیعی تولید کنند که بعضی از آنها کشنده است.
● نارسائی احتقانی قلب : ممکن است تعداد بافت آسیب دیده قلب آنقدر زیاد باشد که باقیمانده آن قادر به پمپ کردن مقدار کافی خون به خارج قلب نباشد. کاهش خون رسانی به بافتها و عضوهای بدن موجب تنگی نفس، خستگی و ورم قوزک پاها می شود. نارسایی احتقانی قلب به هر حال ممکن است، یک بیماری مزمن باشد که بر اثر آسیبهای مکرر و وسیع به قلب در طول حمله قلبی بوجود آمده باشد.
● درمان
▪ در طول حمله قلبی فوراً عمل کنید و این مراحل را در نظر بگیرید :
▪ تقاضای کمک پزشکی اورژانس کنید.
▪ آسپرین بجوید : آسپرین مانع از لخته شدن خون می شود ، پس کمک می کند تا جریان خون در رگ تنگ شده برقرار بماند. اگر فکر می کنید که دارید دچار حمله قلبی می شوید یک آسپرین بجوید تا زودتر جذب شود. وقتی آسپرین در هنگام حمله قلبی مصرف شود میزان مرگ را بطور قابل توجهی کاهش می دهد. اگر شما با فردی که در اثر حمله قلبی بیهوش شده مواجه شدید درخواست کمک اورژانس پزشکی کنید و اگر خود در این زمینه تجربه ای دارید تنفس دهان به دهان و ماساژ قلبی یا احیاء قلبی ریوی را شروع کنید.
این عمل به انتقال اکسیژن به بدن و مغز کمک می کند. اگر شما تجربه ای در اورژانس ندارید دکترها پیشنهاد می کنند که تنفس دهان به دهان را رها کرده و فقط ماساژ را انجام دهید . دلیل این پیشنهاد این است که اگر شما خود را با انجام تکنیکهای تنفس غیر معمول گیج کنید دقایقی که برای آن فرد با ارزش است را هدر خواهید داد. بهترین چیزی که می توانید انجام دهید این است که ماساژ قلبی دهید تا خون به ارگانهای حیاتی، بویژه قلب و مغز ، برسد. ماساژ قلبی را با سرعت ۸۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه انجام دهید.
▪ در دقایق اولیه، حمله قلبی می تواند فیبر پلاسیون بطنی ایجاد کند. این ریتم ناپایدار قلبی « ضربه قلبی غیر مؤثری » است و قلب بطور بی فایده ای فقط می لرزد. بدون درمان سریع، فیبرپلاسیون بطنی موجب مرگ می شود. استفاده بموقع از شوک قلبی ریتم طبیعی را به قلب باز می گرداند و این جزئی از درمان اورژانس قبل از رساندن بیمار به بیمارستان است.
بسیاری از آمبولانسها دستگاههای شوک قابل حمل دارند. بسیاری از واحدهای پلیس و آتش نشانی دستگاههای شوک دارند و ممکن است قبل از رسیدن آمبولانس وارد عمل شوند. دستگاههای شوک راه اندازی آسانی دارد و در هواپیماهای تجاری و مکانهای عمومی مثل مدارس ، محلهای خرید، ساختمانهای اداری و میادین ورزشی در دسترس است.وقتی بیمار وارد اتاق اورژانس بیمارستان می شود و مشخص می گردد که دچار حمله قلبی شده است، با داروها درمان می شود و یا به یک عمل جراحی ممکن است نیاز داشته باشد و یا هر دو (بسته به وخامت وضعیت او و مقداری از قلبش که آسیب دیده است).
● پیشگیری
پیش گیری از حمله قلبی هیچوقت دیر نیست حتی اگر شما قبلاً دچار آن شده باشید. دارو و درمانی بطور پیشرونده ای یکی از مهمترین عوامل کاهش ریسک حمله قلبی دوم شده است و به قلب آسیب دیده کمک می کند تا بهتر کار کند. فاکتورهای شیوه زندگی نیز نقش مهمی در جلوگیری از حمله قلبی و بهبودی از آن را بازی می کنند.
▪ داروها : بطور کلی دکترها برای کسانی که دچار حمله قلبی شده اند و یا عوامل خطر سازی آن را دارند دارو درمانی شروع می کنند. داروهایی که به عملکرد بهتر قلب کمک می کنند و احتمال حمله قلبی را کاهش می دهند عبارتند از :
▪ داروهای رقیق کننده خون : آسپرین از غلظت خون شما می کاهد و ایجاد لخته را کمتر می کند.در بعضی از مواقع ممکن است دکتر شما داروی رقیق کننده قویتر از آسپرین تجویز کند. دکترها ممکن است آسپرین را به همراه داروی ضد لخته ای چون کلوپیدوگرل ( Plavix ) برای بیمارانی که برای گشاده کردن شریانهای کروناری تنگ شده، آنژیوپلاستی کرده آند نسخه کنند، هم قبل و هم بعد از پروسه تحقیقات نشان می دهد که استفاده از Plavix، آسپرین و سایر درمانهای استاندارد، میزان بقا را افزایش می دهند. اگر شما برای پیش گیری از حمله قلبی آسپیرین مصرف می کنید، باید بدانید که ضد دردی چون بروفن ممکن است اثر رقیق کنندگی خون را کاهش دهد. اگر همزمان استفاده شوند، بروفن به نظر می رسد که با اثرات مفید آسپرین برای قلب تداخل می کند. اگر مجبورید که برای مشکلی مثل آرتریت، ضد درد مصرف کنید با پزشک خود مشورت نمایید.
بعلاوه اگر چه آسپرین مردان را در مقابل اولین حمله قلبی محافظت می کند ولی به نظر نمی رسد که تمام زنان را محافظت کند . مطالعه ای که در مارس ۲۰۰۵ چاپ شده است هیچ تفاوتی در احتمال اولین حمله قلبی بین زنان ۶۴-۴۵ ساله ای که آسپرین مصرف می کردند و آنها که دارو نما (Placebo ) می خورند نشان نداد، ولی مصرف آسپیرین در زنان بالای ۶۵ سال مفید بود.
▪ مسدود کننده های بتا : این داروها ضربان قلب و فشار خون شما را کاهش می دهند و بار روی قلب را کم می کنند . عمدتاً پس از حمله قلبی نیازمندید که یکسال داروی مسدود کننده بتا مصرف کنید.
▪ مهار کننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتاسین ( ACEI ) – اگر شما حمله قلبی متوسط تا شدیدی داشته اید که ظرفیت پمپ کنندگی قلب شما را کاهش داده، ممکن است دکترتان ACEI نسخه کند. این داروها اجازه می دهند که خون راحت تر از قلب شما جریان یابد.
▪ داروهای پائین آورنده کلسترول – داروهای گوناگونی چون استاتین ها، نیاسین، فیراتها، مشتقات اسید صفراوی می توانند سطح ناخواسته کلسترول خون شما را پائین آورند. بسیاری از افرادی که دچار حمله قلبی شده اند داروهای کاهنده کلسترول مصرف می کنند – داروهایی که ریسک حمله قلبی دوم را کاهش می دهند.
▪ مسدود کننده های کانالهای کلسیمی – این داروها عضلات عروق خونی را ریلکس و شل می کنند بعضی از ضربانات قلب شما را هم کم می کنند.
● شیوه زندگی
اینکه شما چگونه زندگی می کنید تأثیر مهمی در سلامت قلب شما دارد. عمل کردن به روشهای زیر نه تنها از ایجاد حمله قلبی جلوگیری می کند بلکه کمک می کند تا زودتر بهبودی را بدست آورید.
معاینات پزشکی منظم انجام دهید - بعضی از عوامل خطر سازی اصلی حمله قلبی چون چربی خون و فشار خون، قند خون در مراحل اولیه خود هیچ علامتی ندارند ولی پزشک شما می تواند آزمایشاتی انجام دهد که نشان دهد آیا شما مبتلا به این امراض هستید یا خیر. اگر مشکلی وجود داشته باشد شما می توانید کارهایی را انجام دهید که در نهایت دچار حمله قلبی نشوید.
فشار خون خود را کنترل کنید - هر ۲ سال فشار خون خود را چک کنید . اگر فشار خون بالا با سابقه بیماری عروق کروناری داشته باشید ممکن است پزشکتان توصیه کند که با فاصله کمتری فشارتان را چک کنید . با توجه به ریسک قلبی عروقی فشار خون طبیعی ۷۵/۱۱۵ میلی متر جیوه است.
کلسترول خود را چک کنید - کلسترول خون خود را بطور منظم با تستی که پزشکتان انجام می دهد چک کنید اگر سطح کلسترول بد بطور قابل توجه ای بالاست پزشکتان ممکن است توصیه کند که رژیمتان را تغییر دهید یا داروهایی دهد تا آن را کنترل کنید . علاوه بر روشهای معمول بررسی کلسترول، ممکن است پزشکتان CRP را هم اندازه بگیرد این تست اندازه پروتئین فاز حاد را در خون شما مشخص می کند مقدار زیاد آن نشان دهنده التهاب درون عروق شماست که می تواند برای قلب مضر باشد.
سیگار نکشید - اگر سیگاری هستید تنها چیزی که برای سلامت قلبتان می توانید انجام دهید این است که آن را ترک کنید چرا که از هر ۵ مرگ ناشی از بیمار قلبی یک مرگ ناشی از سیگار است. اگر خودتان نمی توانید سیگار را ترک کنید از دکترتان بخواهید که روشی معرفی نماید تا بین وسیله این عادت را دور اندازید.
بطور منظم ورزش کنید – سالها پیش پزشکان ورزش بدنبال حمله قلبی را منع می کردند. بدلیل اینکه می ترسیدند موجب حمله دیگری شود ولی ورزش منظم کمک می کند تا عضله قلب پس از حمله قلبی، عملکرد طبیعی خود را بدست آورد. امروزه ورزش جزء مهم برنامه توان بخشی قلبی است . ورزش از طریق ایجاد وزن مناسب و کنترل دیابت، چربی و فشار خون جلوی ایجاد حمله قلبی را می گیرد.
حمله قلبی تجربه ترسناکی است، حتی اگر پزشکتان بگوید مشکلی ندارید، ممکن است ترس داشته باشید. حمله قلبی زندگی شما را چگونه تحت تأثیر قرار می دهد؟ آیا شما قادر خواهید بود شغلتان را ادامه دهید یا فعالیتهای تفریحی گذشته را انجام دهید؟ حتی ترسناکتر ، آیا ممکن است دوباره دچار حمله قلبی شوید؟
● نگرانی تنها یکی از مسائلی است که شما و خانواده تان باید با آن کنار بیائید . بقیه مشکلات عبارتند از :
▪ عصبانیت – ممکن است عصبانی شوید و از خود بپرسید که چرا دچار حمله قلبی شدید آن هم در این زمان ؟ طبیعی است که چنین احساسی را ،آن هم پس از یک حمله قلبی داشته باشید.
▪ احساس گناه – اعضاء خانواده ممکن است در ابتدا بترسند و سپس به خاطر حمله قلبی شما احساس گناه کنند. بعضی حتی ممکن است فکر کنند که حتماً کار اشتباهی انجام داده اند که منجر به حمله قلبی شما شده است.
▪ افسردگی – افسردگی پس از حمله قلبی شایع است. احساس می کنید که دیگر قادر به انجام کارهای گذشته نیستید و یا دیگر آن آدم قبل از حمله نمی باشید.
این احساسات شایع است و صحبت کردن با پزشک، اعضاء خانواده یا یک دوست در مورد آنها کمک می کند تا بتوانید بهتر با آنها کنار بیائید. شما باید پس از یک حمله قلبی از سلامت روح خود به مانند سلامت جسمتان محافظت کنید. بسیاری از افراد نگرانند که فعالیت جسمانی، فشار زیادی به قلب آورد. به هر حال بیشتر افراد می توانند فعایت جنسی را در هفته پس از حمله قلبی یا جراحی قلب همانند قبل انجام دهند. هر فردی براساس تحمل جسمی، خود آمادگی روحی او و چگونگی فعالیت جنسی قلبی خود، زمان متفاوتی برای از سرگیری این فعالیت خواهد داشت.
فشاری که فعالیت جنسی روی ضریان قلب، شما وارد می کند تقریباً معادل پیاده روی ، کندن زمین و یا بالا رفتن از یک یا دو پله است. همانند سایر فعالیتهای بدنی، فعالیت جنسی ضربان قلب، تنفس و فشار خون شما را افزایش می دهد پس جانب احتیاط را نگه دارید. همچنان که اطمینان بیشتری به سلامت می یابید بهتر می توانید فعالیت طبیعی خود را از سر بگیرید.
بعضی داروهای قلبی مثل مسدود کنندگان بتا می توانند عملکرد جنسی شما را تحت تأثیر قرار دهند. بیشتر مواقع کاهش عملکرد جنسی بدنبان حمله قلبی ناشی از افسردگی و نگرانی است، تا داروها. اگر قدرت جنسی شما دچار مشکل شده است با دکترتان مشورت کنید. او می تواند به شما کمک کند تا مشکل را مو شکافی کرده و درمان مناسب را پیدا کنید .
ممکن است شما و خانواده تان سؤالات زیادی پس از حمله قلبی به ذهنتان خطور کند، اگر چنین است صحبت کردن با خانواده ها و افرادی که قبلاً این مشکل را تجربه کرده اند کمک کننده است . بسیاری از برنامه های توان بخشی قلبی سرویسهای مشاوره و گروه های حمایت کننده از « نجات یافتگان حمله قلبی » دارند.
نجات یافتن از حمله قلبی به این معنی نیست که زندگی قبلی شما به پایان رسیده است . بر عکس بسیاری از افراد زندگی فعال تری را بدنبال حمله قلبی در پیش گرفته اند ولی به این معنی است که باید تغییرات مثبتی در عادات روزانه خود بدهید و تا بهبودی می بایستی صبور باشید.

منبع : دانشگاه علوم‌پزشکی بوشهر