پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

کاهش شنوائی


کاهش شنوائی
کاهش شنوائی یکی از شایعترین مشکلات در افراد مسن می باشد. یک سوم افراد بالای ۶۰ سال و نیمی از افراد بالای ۸۵ سال دچار کاهش شنوائی هستند.
مشکل کاهش شنوائی علاوه بر اینکه می تواند باعث اختلال در زندگی روزمره و تماسهای اجتماعی فرد با دیگران شود، گاهی باعث خطراتی در زندگی فرد می گردد، مثلاً این افراد صدای آژِیر خطر و یا اخطار برای جلوگیری از یک موقعیت خطرناک را نمی شوند و یا هنگام مراجعه به پزشک در فهم و درک دستورات است پزشک دچار مشکل شده که ممکن است برای آنها خطرناک باشد.
● چه کسی دچار مشکل شنوائی است ؟
▪ اگر در پاسخ به سؤالات زیر به ۳ یا بیش از ۳ مورد پاسخ « بله » دادید بدانید که احتمالاً دچار مشکل شنوائی بوده و باید برای کنترل سطح شنوائی خود به پزشک مراجعه کنید.
▪ آیا هنگام صحبت کردن با تلفن دچار مشکل می شوید؟
▪ آیا در مکانهای شلوغ که سر و صدا زمینه ای وجود دارد، بیشتر دچار مشکل شنوائی
می شوید؟
▪ آیا دنبال کردن یک مکالمه هنگامی که ۲ یا چند نفر همزمان صحبت می کنند برای شما مشکل می شود؟
▪ آیا برای فهم کلمات در هنگام صحبت کردن دیگران باید به خود فشار بیاورید؟
▪ آیا بنظر شما بیشتر مردم نامفهوم صحبت می کنند ؟
▪ آیا شما اغلب گفته های دیگران را بد متوجه شده و عکس العمل مناسب به آن نشان نمی دهید؟
▪ آیا خصوصاً برای شنیدن صداهای زنان و کودکان مشکل دارید ؟
▪ آیا هنگام تماشای تلویزیون صدای آنرا زیاد بلند می کنید ؟
▪ آیا احسااس وزوز گوش و صدای زنگ در گوش خود دارید ؟
▪ آیا به نظر شما بعضی از صداها خیلی بلند بنظر می رسد ؟
▪ پس از اطلاع از کاهش شنوائی چه اقدامی باید انجام داد ؟
مهمترین کار در این موقع مراجعه به پزشک است و فرد باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند. متخصص گوش و حلق و بینی پس از معاینه فرد درخواست آزمایشات مختلف سعی در شناسائی علت کاهش شنوائی دارد تا بتواند آنرا درمان کند. پزشک ممکن است در این راه با یک
« شنوائی سنج » که می تواند با استفاده از دستگاههای خاص سطح شنوائی هر دو گوش را اندازه گیرد، مشورت کند خصوصاً هنگامی که فرد نیاز به وسائل کمک شنوائی مثل سمعک دارد مشورت با « شنوائی سنج » مهم بوده و او می تواند راهنمائیهای لازم را ارائه کند.
● دلایل کاهش شنوائی چیست ؟
کاهش شنوائی در اثر دلایل زیادی می تواند اتفاق بیفتد. یک مورد شایع آن کاهش شنوائی در اثر پیری می باشد که به آن « پیر گوشی » می گویند. گرچه دلیل ایجاد پیر گوشی کاملاً شناخته نشده ولی مشخص شده است . که شیوع آن در بعضی خانواده ها بیشتر است .
دلیل دیگر برای کاهش شنوائی، مواجهه گوش با صدای بسیار بلند بمدت طولانی است که به این نوع « کاهش شنوائی القا شونده در اثر سر و صدا » گفته می شود. بسیاری از کارگران ساختمانی ، کارگران کارخانجات پر سر و صدا ، کارمندان فرودگاه ، سربازان ، افرادی که کارشان قطعه قطعه کردن چوب و بریدن درختان است، کشاورزان و ... به این نوع کاهش شنوائی مبتلا می شوند. البته گاهی سر و صدای بلند می تواند باعث ایجاد صدا و یا وز وز در گوش شود.
کاهش شنوائی همچنین در اثر عفونتهای باکتریائی و یا ویروسی ، مشکلات قلبی و یا سکته مغزی ، ضربه به سر، تومور و حتی بعضی از داروها ایجاد شود.
● دلایل کاهش شنوائی چیست ؟
▪ استفاده از وسائل تقویت صدا : که بر روی تلفن و موبایل وصل شده و یا استفاده از گوشی برای شنیدن صدای تلویزیون و رادیو باعث کاهش سر و صدای اطراف و عدم تداخل آنها با صدای رادیو و یا تلویزیون می شود. این وسائل که امروزه در دسترس قرار دارند باعث می شود که فرد حتی بدون استفاده از سمعک بتواند از این وسایل استفاده کرده و مشکل چندانی با شنیدن صدای آنها نداشته باشد.
۱- لب خوانی: روش دیگری برای کمک به این افراد است . افرادی که از این شیوه استفاده می کنند، هنگام صحبت با فرد مقابل به صورت و لب آنها توجه کامل دارند و از این طریق به کلماتی که آنها ادا کرده اند پی می برند حتی اگر آنها را نشنیده باشند.
۲- استفاده از سمعک: این وسیله کوچک بوده و معمولاً پشت گوش قرار می گیرد و صداها را بلندتر می کند. برای انتخاب نوع سمعک، « شنوائی سنج » می تواند به شما کمک کند، شما ممکن است شما مجبور باشید چندین نوع سمعک را امتحان کنید تا به نوعی که برایتان راحت تر و مناسب تر از بقیه است دست پیدا کنید.
۳- استفاده از حلزون پیوندی : این وسیله از ۳ قسمت تشکیل شده است یک قسمت خارجی که پشت گوش قرار گرفته و حاوی میکروفن و انتقال دهنده است. این قسمت صدا را دریافت کرده تقویت می کند و به قسمت بعدی که «پردازنده صوت» نام دارد انتقال می دهد. پردازنده که یک وسیله کوچک است بر روی کمربند فرد و یا در جیب وی جاسازی می شود. پردازنده صدا را به سیگنالهای خاصی تبدیل کرده و آنرا به قسمت سوم که « دریافت کننده » نام دارد منتقل می کند. دریافت کننده یک قطعه کوچک و گرد دیسکی شکل بوده که جراح آنرا در زیر پوست یکی از گوشهای فرد قرار می دهد و سیگنالهای صوتی توسط دریافت کننده به مغز منتقل می شود. پیوند حلزون اغلب برای کودکان کوچکی که با از دست دادن شنوائی از بدو تولد درگیر هستند استفاده می شود. ولی امروزه برای موارد کاهش شدید شنوائی در افراد مسن هم مورد استفاده قرار گرفته است.
● چگونه اطرافیان و دوستان فرد دچار کاهش شنوائی می توانند به او کمک کنند؟
▪ اگر دچار کاهش شنوائی هستید حتی در مورد آن با دوستان خود صحبت کنید. دوستان و نزدیکان شما باید از اینکه شنیدن برای شما کار مشکلی می باشد مطلع باشند تا هنگام صحبت با شما دقت بیشتری صرف کرده و بلندتر با شما صحبت کنند تا هم به شما کمک شود و هم در اثر درک غلط از گفتار آنها سوء تفاهم ایجاد نشود.
▪ از خانواده خود بخواهید هنگام صحبت با شما کاملاً به شما نگاه کنند و رو در روی شما قرار بگیرند تا از حرکات صورت و لب آنها برای فهم گفتار آنها استفاده کنید.
▪ از دوستان خود بخواهید با شما کمی بلندتر صحبت کنند ولی فریاد نزنند.
▪ بدانید که سر و صدای اطراف شما و درک سخنان کسی که با او صحبت می کنید اختلال ایجاد می کند برای همین مثلاً اگر به رستوران رفتید از میز نزدیک آشپزخانه و یا میزی که نزدیک به گروه موزیک می باشد دوری کنید و در گوشه ای ساکت مستقر شوید تا راحتتر بتوانید گفتگوی خود با دوستان و مهمانان را متوجه شوید.
●● وزوز گوش ( Tinnitus )
● آیا شنیدن وزوز در گوش طبیعی است؟
ابداً ، گوش سالم صداها را از محیط بیرون دریافت می کند و خود تولید صدا نمی کند . این مشکل که شایع نیز می باشد به چند صورت وجود دارد. گاهی صدای وزوز در گوش حالت مداوم دارد ولی در بعضی افراد بصورت منقطع شنیده می شود . همچنین وزوز گوش با فرکانسهای مختلف به شکلهای متفاوت مثلاً صدای ناله ممتد ، جیغ ، فریاد و یا حالت سوت مانند شنیده می شود . وزوز گوش می تواند در یک گوش یا هر دو گوش شنیده شود . تخمین زده می شود که در کشور آمریکا ۳۶ میلیون نفر به وزوز گوش مبتلا هستند که ۷ میلیون نفر آنها از نوع شدید آن رنج برده و زندگی آنها مختل شده است.
● آیا صدای وزوز گوش توسط افراد دیگر شنیده می شود؟
باید گفت معمولاً این صدا توسط دیگران شنیده نمی شود. البته در موارد محدودی از وزوز گوش که به نوع « وزوز گوش عینی » معروف می باشد ممکن است توسط دیگران شنیده شود که این موارد یا بخاطر اختلالات عروق خونی در اطراف گوش بوجود آمده و یا در اثر اسپاسم ماهیچه های اطراف گوش یا کام ایجاد می شود که در این موارد صداهائی به شکل « کلیک » در گوش میانی سمع می شود.
● علت ایجاد وزوز گوش چیست ؟
بیشتر موارد وزوز گوش در اثر آسیب به نقاط کوچک انتهائی عصب شنوائی در گوش داخلی ایجاد می شود . سلامت این قسمتهای انتهائی عصب شنوائی برای شنیدن صداها بطور صحیح لازم است و آسیب به آنها باعث کاهش شنوائی و گاهی وزوز گوش می شود. با پیر شدن انسان گاهی این انتهاهای عصب شنوائی دچار اختلال می شوند و وزوز گوش عارض می شود. در سنین پایئن تر مواجهه با صدای بلند می تواند یکی از دلایل ایجاد وزوز گوش باشد و همزمان علاوه بر ایجاد وزوز گوش، باعث آسیب شنوائی نیز بشود .
بعضی از علل وزوز گوش خطرناک نیستند، مثل تجمع بیش از حد مواد ترشحی گوش خارجی و انسداد راه گوش که می تواند موقتاً باعث وزوز گوش شوند. گاهی نیز در اثر سفت شدن و به هم چسبیدن استخوانچه های گوش میانی که به بیماری اتواسکلرزو معروف است، وزوز گوش ایجاد
می شود.
از دلایل دیگر وزوز گوش می توان به حساسیت ، فشار خون بالا یا پائین، تومور، دیابت، مشکلات تیروئید ، آسیب به سر و گردن، داروهائی مثل ضد التهابها، آنتی بیوتیکها آرامبخشها، داروهای
ضدافسردگی و آسپرین نام برد.● درمان
گر چه در خیلی از موارد ممکن است وزوز گوش درمان اختصاصی نداشته باشد ولی باید توسط متخصص گوش و حلق و بینی ویزیت شود تا ابتدا آن مواردی که درمان اختصاصی دارد شناسائی و درمان شوند و سپس سایر موارد نیز با ارائه شدن توصیه هائی مفید در مورد کاهش آزار ناشی از وزوز گوش، فرد مبتلا زندگی راحتتری داشته باشد، گرچه شناسائی علل وزوز گوش ممکن است مستلزم انجام آزمایشات فراوان، تستهای تعادلی و گرفتن عکسهای رادیولوژیک باشد.
ندرتاً ، داروها نیز ممکن است در کنترل وزوز گوش مؤثر باشد ولی توصیه های زیر در کمک به کاهش شدت وزوز گوش مؤثر می باشند.
▪ از مواجهه با صداهای بلند و سرو صدا بپرهیزید .
▪ فشار خون خود را چک کنید و اگر مبتلا به پرفشاری خون هستید با کمک پزشک آنرا کنترل کنید .
▪ مصرف نمک خود را کم کنید ، زیرا نمک باعث اختلال در گردش خون میشود .
▪ از مصرف مواد محرک مثل قهوه ، چای، نوشابه های کولاو سیگار پرهیز کنید .
▪ روزانه ورزش کنید، فعالیت به بهبود کیفت گردش خون شما کمک میکند .
▪ روزانه مقدار مناسبی استراحت کنید و نگذارید که خسته شوید .
▪ در آخر از فکر زیاد و نگرانی از مورد وزوز گوش خود جلوگیری کرده و سعی کنید تا آنجا که ممکن است آنرا نا دیده بگیرید .
● چگونه میتوان از آزار ناشی از وزوز گوش کاست ؟
۱- تمرینهای تمرکز و تمدد اعصاب میتواند باعث کنترل بیشتر شما روز عضلات خود و گردش خون در بدن شما بشود . این تمرینها در بعضی بیماران از شدت وزوز گوش می کاهد .
۲- روش دیگر در استفاده از صداهای پوشاننده (Masking ) میباشد . وزوز گوش خصوصاً درشب و در محیطهای آرام بسیار آزار دهنده میشود و اگر صدائی بطور مداوم و با شدت کم در محیط باشد مثل صدای تیک تاک ساعت و یا طول موجهائی در رادیو که صدای صوت دارد و به ( Whit noise ) معروف است، میتواند صدای وزوز گوش را بپوشاند و از آزار ناشی از آن بکاهد . بدین جهت امروزه وسائلی درست شده که Whit noise تولید کرده و افراد مبتلا به وزوز گوش میتوانند آنرا تهیه و از آن استفاده کنند .
۳- روش دیگر خصوصاً در افراد مبتلا به کاهش شنوائی استفاده از سمعک است . زیرا این افراد گاهی پس از استفاده از سمعک شدت وزوز گوش آنها کم میشود ولی باید توجه داشت که نباید سمعک را روی سطوح بلند صدا تنظیم کنند زیرا در این صورت ممکن است وزوز گوش آنها بدتر شود .
۴- در برخی موارد سمعک بهمراه وسائل پوشاننده صدا ( masker) بکار میرود که این وسائل ترکیبی صداهای خوشایندی را تولید کرده و توجه فرد را از وزوز گوش خود منحرف میکنند. در مواردی دیده شده که استفاده از وسائل پوشاننده صدا باعث تخفیف وزوز گوش برای چندین ساعت پس از استفاده از وسیله شده است ولی این مورد برای همه افراد صدق نمیکند .
بعنوان نکته آخر دوباره باید تاکید کرد که قبل از هرگونه درمانی برای وزوز گوش، باید یک متخصص گوش و حلق و بینی بررسی کاملی از فرد بیمار انجام دهد و بعد با توجه به نتایج آن درمان آغاز شود .
● پرده گوش پاره شده
پرده گوش بصورت یک سوراخ و یا یک پارگی میتواند آسیب ببیند . پرده گوش ، گوش خارجی را از گوش میانی جدا میکند . به این پرده "پرده صماخ "نیز میگویند.با توجه به اینکه پرده گوش ارتباط گوش میانی را با هوای بیرون و اتمسفر قطع میکند یک کانال مخصوص بنام « لوله استاش » از گوش میانی به بینی راه دارد تا تعادل فشار بین گوش میانی و فضای بیرون را بر قرار کند.
پارگی پرده گوش معمولاً با کاهش شنوائی و گاهی با خروج ترشحات همراه است ولی درد آن پایدار نبوده و گذار میباشد .
● علل پارگی پرده گوش :
علل اصلی پارگی پرده گوش وارد شدن ضربات فیزیکی به آن و یا عفونت میباشد . مثال مواردی که باعث پاره شدن پرده گوش میشود شامل موارد زیر میباشد :
▪ ضربه محکم به روی گوش مثلاً یک سیلی محکم
▪ هنگام شکستگی جمجمه
▪ در نزدیکی محل انفجار بودن
▪ اگر جسم نوک تیزی مثل سوزن یا هر وسیله دیگر عمیقاً وارد کانال گوش شود
▪ در اثر ورود قطعات داغ ( مثلاً هنگام جوشکاری ) و یا ورود مواد اسیدی به داخل گوش
علاوه بر موارد فوق عفونت گوش میانی میتواند باعث درد ، کاهش شنوائی وگاهی پاره شدن خودبخود پرده گوش شود که ممکن است پس از پاره شدن پرده گوش ترشحات چرکی آغشته با مقداری خون از گوش خارج شود .
اکثر موارد پارگی پرده صماخ خودبخود در عرض چند هفته پس پارگی بهبود می یابد ولی گاهی روند ترمیم به چند ماه نیز طول می کشد. و در تمامی مدتی که گوش در حال ترمیم است و هنوز پارگی وجود دارد، باید از ورود آب بداخل آن و همچنین وارد آمدن صدمات دیگر به آن جلوگیری کرد . اگر پرده گوش خودبخود ترمیم نشد، ممکن است جراحی برای ترمیم آن پیشنهاد شود .
● پارگی پرده گوش چه اثری بر روی شنوائی دارد ؟
معمولاً هرچقدر که مقدار پارگی وسیعتر باشد ، کاهش شنوائی شدیدتر است . علاوه بر وسعت پارگی محل پارگی در روی پرده صماخ نیز دارای اهمیت است . اگر عاملی که باعث پارگی پرده گوش شده همزمان به استخوانچه های گوش میانی نیز صدمه رسانده و ارتباط آنها را با هم قطع کرده باشد ( مثل شکستگی جمجمه )کاهش شنوائی ممکن است بسیار شدید شود .
اگر پارگی پرده گوش در اثر صدای انفجار و یا یک ضربه ناگهانی ایجاد شده باشد، کاهش شنوائی ممکن است شدید بوده و همزمان وزوز گوش نیز ایجاد شود ولی معمولاً در این افراد و در عرض چند روز وزوز گوش کمتر شده و مقداری از شنوائی بطور نسبی برقرار میشود . البته اگر در زمینه پارگی عفونت مزمن ایجاد شود کاهش شنوائی میتواند بسیار شدید و حتی دائمی شود .
● درمان پارگی پرده گوش :
قبل از هر درمانی پزشک باید شنوائی بیمار را کنترل کند . در مرحله بعد اکثر پارگیها خصوصاً اگر اندازه آن کوچک باشد، پزشکان بیمار را تحت نظر گرفته و به گوش فرصت میدهند تا خود روند ترمیم خود را آغاز کند . البته در این زمان به بیمار توصیه میشود که از ورود آب به گوش خود جلوگیری کند و در هنگام شنا ، دوش گرفتن و ... پنبه آغشته به وازلین در گوش خود قرار دهد تا از ابتلا به عفونت جلوگیری شود .
البته اگر پس از مدتی گوش ترمیم نشده و یا از همان ابتدا پارگی بزرگ بوده و یا بنظر برسد که خودبخود ترمیم نمیشود، ازعمل جراحی « ترمیم پرده گوش » ( تمپانوپلاستی ) برای درمان آن استفاده میشود . این جراحی معمولاً موفق بوده و باعث بهبود شنوائی شده و از بروز عفونت گوش میانی جلوگیری میکند .
●● پیشگیری از پارگی پرده گوش :
● رعایت موارد زیر برای پیشگیری مفید میباشد :
▪ در هنگام ابتلا به درد گوش و شک به عفونت گوش میانی سریعاً به پزشک مراجعه کنید .
▪ از فرو کردن اجسام تیز بداخل گوش خود جلوگیری کنید .
تا آنجا که ممکن است خود را به محلهائی که صداهای مهیب وجود دارد نزدیک نکرده و یا از وسائل حفاظتی گوش استفاده کنید .
منبع : دانشگاه علوم‌پزشکی بوشهر


همچنین مشاهده کنید