جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


موفق ها چه می کنند


موفق ها چه می کنند
‌● روان شناسی افراد موفق از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل
كتاب روان شناسی افراد موفق از دیدگاه تحلیل رفتار متقابل به بررسی و نقد كسانی می پردازد كه در زندگی شخصی و حرفه ای خود با چالش هایی روبه رو بوده اند و با كاربرد روش های تحلیل رفتار متقابل به رویارویی با آن چالش ها پرداخته اند. این كتاب از دیدگاه تحلیل رفتار با ارائه راهكارهای علمی و عملی و بیان نمونه های تطبیقی برای دستیابی به موفقیت، موفق شدن را بسترسازی می نماید. در میان صفحات این كتاب داستان هایی وجود دارد كه برگرفته از زندگی واقعی افراد است و شما می توانید نكات بسیار ارزشمندی را از آنها برداشت كرده و در زندگی روزمره به كار گیرید.
● اصول تحلیل رفتار در زندگی: بر طبق تئوری تحلیل رفتار متقابل هر فرد در درون خود دارای سه شخصیت متمایز از هم است. اریك برن این سه شخصیت را حالات نفسانی نام نهاد. حالات نفسانی هر شخص دارای سه بخش والد، بالغ و كودك است. اصول تحلیل رفتار انتظار ندارد كه برای ایجاد تغییر دست به «تلاشی عظیم» بزنید. «با جست وجوی خوشبختی آن را نمی یابید، بلكه باید كاری كنید تا خوشبختی به سراغ شما بیاید».
تغییر در انسان ها نیز همین طور است. كنترل پیام ها: هنگام تسلط «والد»، ما همانند والدین خود صحبت می كنیم، عمل می كنیم و حتی می اندیشیم. یك بخش از «والد» به انسان كمك می كند تا بیاموزد و رشد كند. این بخش «والد حمایتگر» نام دارد و شامل عشق، حمایت و تشویق هایی است كه در زندگی تجربه كرده ایم. وقتی تحت تسلط بخش دیگر والد یعنی «والد انتقادگر» قرار داریم، مسبب شكست و بدبختی خود و دیگران هستیم.
«والد انتقادگر» اشتباهات را می یابد و با طرح مسائل غیرمنطقی، ذهن ما را درگیر ساخته و آرامش را از ما می گیرد. بعضی از پیام های «والد انتقادگر» كه زندگی و آزادی را محدود می كنند عبارتند از ۱ اگر می خواهید كاری درست انجام شود، فقط خودتان باید انجامش دهید. ۲ وقتی تصمیم گرفتی باید تا آخر آن بروی. ۳ بعد از هر شادی غم است. ۴ جدی باش. ۵ سختكوش باش. ۶ كارها را نمی توانی درست انجام دهی. ۷ در خدمت دیگران باش. ۸مورد تایید باش. ۹ مورد توجه باش.
● توانایی های بالغ: هنگام تسلط حالت نفسانی «بالغ»، ما همانند یك كامپیوتر، با جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تمامی گزینه ها و راه های موجود را می سنجیم و بدین طریق با دیدی واقع بینانه با مسئله به وجود آمده، روبه رو می شویم.
مهمترین عملكردهای «بالغ» بررسی اطلاعات و پیام های «والد» از جهت صحت، میزان كارایی و همچنین قبول یا رد آنهاست. عملكرد دیگر «بالغ» كند و كاو درباره احساسات «كودك» است. بهترین حالت این است كه «بالغ» را مسئول شخصیت خود كنید ولی نمودار شدن قابلیت های خاص «بالغ» نیاز به آموزش و بالابردن آگاهی دارد. «بالغ» تصمیم می گیرد كه دیگران مسئول احساسات خود هستند و اگر همسر، فرزند یا دیگر آشنایان انتخاب كنند كه زودرنج، بدجنس یا افسرده باشند، «بالغ» می گوید: «من متاسفم، تو خودت آن راه را انتخاب كردی، می توانم به تو كمك نمایم و با تو همدردی كنم ولی من مسئول شخصیت تو نیستم.» «كودك» انتظار دارد همه چیز منطبق با خواسته هایش انجام شود ولی «بالغ» می داند در هر راهی ناملایمات و یا شكست نیز وجود دارد.
● احساسات فردی: اگر بیاموزید كه چگونه حالت نفسانی «كودك» خود را بشناسید، آن را در اختیار بگیرید و حمایت كنید اطمینان داشته باشید كه می توانید از این طریق منافع سرشاری را عاید خود كنید. «كودك طبیعی»، آن بخش از شخصیت است كه آزاد، خلاق، شاد، عاشق تفریح و یا حتی خودخواه و پرخاشگر است. اگر ما بتوانیم این احساس را در خود تقویت كنیم كه ما خوب هستیم و بقیه نیز خوب هستند، كار شایسته ای برای خود انجام داده ایم. به «كودك» و «والد» اجازه ندهید كه «بالغ» را از تصمیمی كه گرفته، منصرف سازند.
● نوازش: در تحلیل رفتار، اعمالی را كه با به رسمیت شناختن افراد مرتبط شود «نوازش» می نامیم. وقتی به كسی نوازش مثبت می دهیم، برای مثال: تعریف، توجه، عشق و كمك به او اشتیاق زندگی بخشیده ایم. هنگامی كه به فردی نوازش منفی می دهیم او را به داشتن احساسات بد، دعوت كرده ایم. به نظر مردم تقاضای توجه و عشق امر خنده داری است. نوازش زندگی بخش است، ما به عنوان یك انسان، نیازمند شناخته شدن، توجه و حمایت هستیم تا از آن طریق احساس كنیم در وضعیت «من خوب هستم» قرار داریم.
● موفقیت در كار: هر ساله هزاران نفر خواسته یا ناخواسته از كار بركنار می شوند كه در اغلب مواقع این بركناری به دلیل بی كفایتی، عدم دانش و یا تحصیلات كافی، نبوده است. بلكه به دلیل ناتوانی آنها در برقراری ارتباط با دیگر افراد برای ایجاد رابطه ای مسالمت آمیز بوده است.
چگونه ارتباط برقرار می كنید: ارتباط موثر با گفت وگو كردن و یا تبادل نامه هم به وجود نمی آید بلكه با «توجه و شنیدن» برقرار می شود.
مهارتی كه آن را شنیدن خلاق می نامند و از طریق آن می توان دریافت كه فرد مقابل ما چگونه می اندیشد، چه احساسی دارد و چطور رفتار می كند. كوشش كنید «بالغ» شما با «بالغ» فرد مقابل رابطه ای موازی برقرار كند. واقعیت را بدون اینكه باعث شود دیگران در مورد خود احساس ناخوشایندی داشته باشد، بیان كنید. توجه داشته باشید مشكل را مورد حمله قرار دهید نه شخصیت فرد را. مراقب تله های قدرت باشید. بخش «والد» شخصیت، مردم را با دستور، قضاوت و قوانین تحت سلطه خود در می آورد. اما «بالغ» به جای مردم، نتایج را ارزیابی می نماید.
راهی جدید برای حل مشكلات: هنگامی كه «بالغ» مسئولیت رفتار شخصیت ما را به عهده می گیرد، در حل مشكلات توانا می شویم.
اطمینان حاصل كنید كه همه ابعاد مشكل را به طور كامل و دقیق مورد بررسی قرار داده اید. «تفكر نادرست» را به حداقل برسانید. مشكل خود را از طریق سیال سازی ذهن حل كنید. عجله نكنید چون باعث می شود برداشت درست و كاملی از موضوع و محیط نداشته باشید. اجازه ندهید كه «والد انتقادگر»، شما را برای یافتن راه حل تحت فشار بگذارد. مطمئن شوید كه هدف شما حل مشكل است و نه كاهش اضطراب. از پیش زمینه های ذهنی پرهیز كنید. در مورد تصمیمات مهم زندگی «بالغ» باید احساسات «كودك» را در نظر بگیرید. در غیر این صورت دیر یا زود «كودك» واكنش نشان داده و طغیان می كند. نسبت به پیام «فكر نكن»، آگاه باشید چرا كه این حكم ممكن است باعث شود تا در مقابل مشكل تسلیم شده و یا به راه حلی ساده اكتفا كنید. در موقع تصمیم گیری خونسرد باشید.
● تلاش پرتنش: متاسفانه بیشتر افراد از گرفتار شدن در شغلی اضطراب آور و پرتنش شكایت دارند و حتی با تغییر شغل و یا محیط كار هم نمی توانند از این احساس ناخوشایند رهایی یابند. زیرا تلاش پرتنش در شخصیت آنها رشد كرده است. افراد با این شخصیت، اغلب تحت تاثیر «زمان تعجیل» هستند و نمی دانند راه دیگری نیز برای كار و زندگی وجود دارد. تحت تاثیر «زمان تعجیل» فرد اهداف غیرواقعی را در نظر گرفته و می خواهد در زمان غیرمنطقی و كوتاهی به آن دست یابد. فرضیه سازمان هایی كه بر طبق «زمان تعجیل» كار می كنند، بر این اساس استوار است: «كاری كه بعدا می خواهید انجام دهید. مهمتر از كاری است كه اكنون مشغول انجام آن هستید.»
● چه راهی به موفقیت ختم می شود: كسانی كه در كار خود افراد موفقی به شمار می آیند، افرادی مطیع و بله قربان گو نیستند بلكه كسانی هستند كه با دستورات خود را سازگار ساخته اند و با ابزار و اعمال قدرت روسا هیچ گونه مشكلی پیدا نمی كنند و آموخته اند كه چگونه با هر وضعیتی سازگار شوند. آنها بدون هیچ احساس خصومتی می توانند بگویند «نه» و بدون هیچ احساس حقارتی می توانند بگویند «بله».
آزادی در ازدواج: با شناخت اصول تحلیل رفتار متقابل زوج ها می توانند بهتر با یكدیگر ارتباط برقرار كنند، اهداف خود را در زندگی مشترك شناسایی نموده، مشكلات مالی را حل كرده و بحث و جدال ها و سوء تفاهم ها را برطرف نمایند و مهمتر از همه اینكه صمیمیت را در روابط خود حاكم ساخته و از زندگی در كنار هم لذت ببرند. هر یك از زوجین با شنیدن خلاق می توانند برای طرف مقابل یك درمانگر باشند. آنان قادرند پیام های «والد» و احساسات «كودك» را برای یكدیگر آشكار سازند تا بدین ترتیب به ازدواج خود معنا، عمق و امید ببخشند.
● پرورش كودكان راضی: اگر می خواهید در تربیت فرزندان خود شادی بیشتر و استرس كمتری داشته باشید باید دو مورد اساسی را بپذیرید. ۱ شما هیچ گاه نمی توانید والدینی صد درصد كامل باشید ۲ شما قادر مطلق نیستید.
● چگونه از «حال بد» به «حال خوب» برویم: تصمیم بگیرید كه دیگر نمی خواهید «احساسات تخریبی» را در خود نگه دارید. شما سال های زیادی را صرف این یادگیری كرده اید كه در «حال بد» به سر ببرید و ترك این عادت، نیازمند تلاش و زمان است. سرانجام «بالغ» به قدری قوی می شود كه وقتی صدای «والد انتقادگر» شروع به سرزنش «كودك» می كند، اختیار شخصیت را بر عهده می گیرد.
● راهی جدید برای غلبه بر نگرانی: اولین چیزی كه در مورد نگرانی باید به خاطر بسپارید این است كه نگرانی انتخابی است كه شما خود برگزیده اید. صدای «والد» را با «بالغ» خنثی سازید. به او بگویید كه تصمیم گرفته اید نگران نشوید و دیگر فكر نمی كنید كه نگرانی نشانه وجدان بیدار است. بالغ می گوید: «نگرانی و وظیفه شناسی تو را به اثبات نمی رساند و با نگرانی، خود را برای آینده مهیا نمی كنی. نگرانی هیچ عملكرد مثبتی را در زندگی تو به وجود نمی آورد.» اجازه ندهید پیام های درونی «چه می شود اگر ...» اجرا شود. زیرا این پیام ها مربوط به آینده مبهم است.
● گذر از زندگی تقریبی: بسیاری از ما یك زندگی تقریبی را هدایت می كنیم كه هیچ گاه از آن لذت نمی بریم و به هیچ قیمتی حاضر نیستیم آن را از دست بدهیم. ما گرفتار، موفق، درگیر كارهای منزل، صاحب یك شغل، كارمند یك سازمان و یا مشغول تجارت هستیم كه اغلب فاجعه ای در زندگی ما وجود ندارد و مشكلات اندكی داریم كه ارزش زیادی ندارند، تقریبا برنده ایم اما نیرویی ما را به عقب می راند.
زندگی برخی از ما بر مبنای روند «تا وقتی كه» است. مثلا تصمیم می گیریم شاد نباشیم تا وقتی كه ازدواج كنیم، طلاق بگیریم، تورم پایان یابد، همه ما را دوست داشته باشند و ... اختیار زندگی خود را بر عهده بگیرید. در این صورت اجازه نخواهید داد «كودك» درونتان از سوی سایر افراد مورد سوء استفاده قرار گیرد. به عقیده اریك برن سه روش برای در اختیار گرفتن زندگی عبارت است از: آگاهی، خودانگیختگی و صمیمیت.
سمیه صیادی فر
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید