سـیـر

بوی مشمئز كننده سیر كه برای برخی از افراد زننده است، از طریق تنفس و حتی پوست بدن فرد پس از مصرف آن قابل حس است. به رغم این، كارشناسان گیاهان دارویی در سرتاسر جهان این گیاه را به عنوان یكی از مهمترین داروهای گیاهی تلقی می كنند.
این گیاه در میان بسیاری از فرهنگها در طول هزاران سال هم مصرف غذایی و هم مصرف دارویی داشته است. كارگران ساختمانی كه اهرام مصر را می ساختند برای مراقبت از خود در قبال بیماریها مقدار معتنابهی سیر مصرف می كردند. گوركنان اوایل قرن نوزدهم در فرانسه دم كرده سیر خرد شده را به صورت عرق مصرف می كردند تا ابتلای آنها به طاعون را كه جان بسیاری از انسانها را در اروپا تلف كرد، پیشگیری كند. در طول جنگ جهانی اول و دوم به سربازان سیر داده می شد، تا از بیماری قانقاریا پیشگیری شود.
● معرفی گیاه
سیر یك گیاه بومی آسیای میانه است و امروزه در تمامی نقاط جهان یافت میشود و نوعی گیاه بادوام است كه طول آن به دو پا یا كمی بیشتر می رسد. مهمترین بخش این گیاه كه مصرف دارویی و طبی دارد، هسته مركب آن است. هر هسته سیر از ۴ تا ۲۰ دانه تشكیل شده است و وزن هر دانه به حدود یك گرم می رسد.
● تركیبات گیاه
عنصر و تركیب اصلی فعال در سیر، عنصر «آلین» است. آلین عنصر شیمیایی بی بو از تیرهٔ اسید آمینه "سیستین" است. وقتی كه هسته های سیر كوبیده میشود، آلین موجود در آن به تركیب و ماده دیگری به نام آلیسین تبدیل میشود. آلیسین ماده فعالی است كه به سیر ویژگی داشتن بو و بسیاری از خواص درمانی آنرا می بخشد.
سیر تازه حاوی ۰/۲۵ تا ۱/۱۵ درصد آلین است. كل میزان مواد دارای گوگرد سیر پس از كوبیده شدن سیر به ۲۵ تا ۳۵ درصد آن می رسد. آلیسین خواص آنتی بیوتیكی به سیر می بخشد. آلیسین همچنین از تشكیل كلسترول بیشتر جلوگیری می كند. "آجون" ماده فعال مهم دیگری در سیر است كه سبب پیشگیری از سخت شدن رگها و سكته مغزی میشود.
● اشكال موجود
فرآورده های حاصله از سیر از سیر كامل تازه، دانه های تازه یا خشك شده یا از روغن سیر تهیه میشود. اما میزان آلیسین موجود در فرآورده های تجاری بسته به نحوهٔ تهیه آن یا درصد عناصر فعال در هسته های سیر تازه فرق می كند. تمامی انواع سیر به میزان یكسان، عناصر فعال ندارند. فرآورده های چندین ساله تهیه شده از سیر از طریق تخمیر این ماده گیاهی حاصل میشود. اینگونه فرآورده ها عاری از بوی مشمئز كننده است، اما فواید سلامتی و بهداشتی زیادی ندارد. عمل تخمیر، اغلب عناصر فعال موجود در سیر را غیرفعال می سازد، در نتیجه این نكته حائز اهمیت است كه عنوان كلیه فرآورده های حاصل از این گیاه را به دقت بخوانید. توصیه میشود كه فرآورده های استاندارد آن مورد استفاده قرار گیرد تا اطمینان حاصل گردد كه غلظت خاصی از آلیسین و سایر مواد فعال مصرف می شوند
● نحوه مصرف
انسانها در طول سالیان متمادی از سیر برای درمان و پیشگیری از سخت شدن رگها (آرتریواسكلروز)، فشارخون بالا، سرماخوردگیها، سرفه، بونشیت و ناراحتیهای مجاری معده ای- روده ای و درد ناشی از قاعدگی استفاده كرده اند.
تحقیقات پزشكی نشان داده است كه سیر می تواند بسیاری از انواع باكتریها، برخی از ویروسها، عفونتهای قارچی و حتی انگلهای روده ای را از بین ببرد. سیر همچنین یك ماده ضد اكسید است و می تواند سیستم ایمنی بدن شما را بالا ببرد. سیر حتی در پیشگیری از سرطان مؤثر است. لیكن سیر، از نظر خواص و اثرات مطلوب خود روی سیستم ایمنی قلب و عروق شهرت دارد. این گیاه در درمان و پیشگیری از كلسترول بالا، تری گلیسرید بالا، تصلب شرایین و عفونتهای تنفسی نظیر سرماخوردگی و سرفه نیز مؤثر است.
می توانید سیر را به شكل زیر برای پیشگیی از ناراحتیهای قلب و عروق و سرماخوردگی معمولی مصرف كنید. كپسولهای سیر: روزانه ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میلی گرم (دوز مصرفی كمتر برای پیشگیری و دوز مصرفی بیشتر برای معالجه و درمان).
روغن: روزانه سه بار به مقدار ۰/۰۳ تا ۰/۱۲ میلی لیتر.
● نكات احتیاطی
از مصرف زیاده از حد سیر بنا به احتمال بروز دردمعده اجتناب ورزید، اگر بیشتر با سیر تازه یا خشك سروكار داشته باشید، ممكن است به سوختگی پوست یا تحریكات پوستی مبتلا گردید. اگر می دانید خون شما به كندی انعقاد پیدا می كند، از مصرف درمانی زیاد آن پرهیز كنید. این مسأله در صورتی كه درصدد انجام عمل جراحی هستید اهمیت بیشتری پیدا می كند. مصرف زیادی سیر احتمال خونریزی در طول یا پس از عمل جراحی را افزایش می دهد. اگر باردار یا شیرده هستید، قبل از مصرف زیاد سیر با پزشك خود مشورت كنید. مصرف كم سیر اشكالی ندارد اما میزان مصرفی بالا می تواند سبب تحریك رحم و حتی سقط جنین شود.
● تداخل های احتمالی
اگر داروهای ضد انعقاد نظیر آسپیرین مصرف می كنید، از مصرف زیاد سیر اعم از تازه یا فرآوری شده تجاری آن اجتناب ورزید.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار