اراقیطون

كارشناسان طب گیاهی انگلیس در طول قرون وسطی ریشه اراقیطون (باباآدم) را در درمان كوركها، اسكوربوت و روماتیسم به "سارساپاریلا" ترجیح می دادند. درمانگران بومی آمریكا علاقمند به باباآدم بعنوان یك گیاه دارویی بودند.
كارشناسان طب گیاهی آمریكا از ریشه ها و تخم این گیاه به عنوان ماده تصفیه كننده خون و مسكن درد به مدت بیش از دو قرن استفاده كرده اند.
ریشه و برگهای این گیاه در درمان با گیاهان دارویی مورد استفاده قرار می گیرد، اما اغلب مصرف ریشهٔ آنرا ترجیح می دهند. گیاه باباآدم عمدتاً در درمان آرتریت، نقرس و سایر حالات التهابی مورد توجه است. تصور میشود كه این گیاه با تحریك كبد در درمان نقرس و روماتیسم مفید واقع میشود. این گیاه به عنوان ادرارآور (دیورتیك) مورد استفاده قرار می گیرد. تنفس را راحت می كند و این حالات سبب میشود كه این گیاه در درمان نقرس مؤثر واقع شود. كارشناسان طب گیاهی در سرتاسر جهان برای درمان طیف و سیعی از بیماریها از جمله ذات الریه، آبسه، آكنه، تب، شوره سر و عفونتهای گلو و همچنین التهاب از باباآدم استفاده كرده اند. با این وجود، اسناد و مدارك دال بر مؤثر بودن باباآدم در درمان نقرس، آرتریت و بیماریهای پوستی عمدتاً كافی نیست.
● معرفی گیاه
گیاه باباآدم ابتدا در اروپا و شمال آسیا رویید. عضوی از این گیاه كه تیره "تاتاری" است بعنوان یك گیاه دو ساله امروزه در سرتاسر ایالات متحده می روید. این گیاه دارای شاخه های پهن است و ارتفاع آن به سه یا چهار پا می رسد. گلهای ارغوانی آن بین ماههای ژوئن و اكتبر غنچه باز می كنند. شكل دیگری از گیاه باباآدم، دارای برگهای پیچ خورده و قلبی شكل است كه قسمتهای بالای آنها سبز اما قسمت پائین مایل به سفید است. ریشه های عمیق این گیاه دارای رنگ سبز متمایل به قهوه ای با قسمتهای بیرونی تقریباً سیاه است. ریشه های آن مهمترین بخش گیاه است كه برای اهداف درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
این گیاه بصورت وحشی بخوبی رشد می كند اما در معرض نور و خاك، خشك و پژمرده میشود. كارشناسان طب گیاهی برگهای این گیاه را در طول اولین سال رشد آن جمع آوری می كنند و ریشه های آنرا در پائیز اولین سال پس از كاشت گیاه (یا در طول بهار آتی قبل از اینكه گلها غنچه باز كنند) برداشت می كنند
● تركیبات گیاه
گیاه باباآدم حاوی عناصر و تركیبات فعالی بنام "لاكتون سیسكوئیترپین" است. این گیاه دارای درصد بالایی هیدرات كربن بنام اینولین یا (فراكتوسان) است. همچنین حاوی روغن مایع، استرول های گیاهی، تانین و روغن چربی دار است. كارشناسان طب گیاهی از قدیم الایام از ریشه و برگهای این گیاه در درمان آرتریت، روماتیسم، نقرس، بیماریهای پوستی، اسكوربوت، بیماریهای آمیزشی، پسوریازیس و سایر اختلالات پوستی استفاده می كردند. اما آنها مطمئن نیستند كه كدام تركیب و عنصر فعال موجود در ریشه این گیاه عامل خواص درمانی است
● اشكال موجود
فرآورده های این گیاه از ریشه ها یا برگهای تازه و خشك آن تهیه میشوند. معمولاً میتوانید آنرا بصورت پودر ریشه خشك شده، عصاره (مایعی كه از طریق جوشاندن گیاه در آب تهیه میشود)، تنتور (محلولی از گیاه در الكل یا آب و الكل) یا عصاره مایع تهیه كنید.
● نحوه مصرف
ریشه باباآدم در میان كارشناسان سنتی طب گیاهی برای درمان روماتیسم، نقرس، تاولهای پوستی و عفونت مثانه مورد توجه است. این گیاه اشتها را تحریك می كند، لذا كارشناسان امروزی برای درمان بی اشتهایی عصبی آنرا توصیه می كنند. این گیاه همچنین بعنوان داروی ادرارآور برای درمان علائم مجاری معده ای - روده ای یا برای مصرف موضعی درمان پوست فلسی و پسوریازیس مورد استفاده قرار می گیرد. تحقیقات علمی بعمل آمده در طول تقریباً پنجاه سال بیش نشان داد كه ریشه باباآدم دارای پاره ای خواص آنتی بیوتیكی است. اسناد و مداركی نیز دال بر مؤثر بودن این گیاه در درمان كوركها وجود دارد. برخی افراد حتی ادعا می كنند كه ریشه این گیاه در درمان دیابتیها نیز مؤثر است. اما تحقیقات بعمل آمده در خصوص دیابتیها چندان سریح و روشن نیست.
در یك تحقیق به عمل آمده معلوم گشت كه این گیاه سبب كاهش میزان قند خون و براساس تحقیق دیگری حتی سبب تشدید علایم و ناراحتیهای دیابت در حیوانات گردید.
تحقیقات اخیر نشان داده كه این گیاه از آسیب مواد شیمیایی خطرناك منعقد شده به سلولها پیشگیری كرده است. این دستاورد موید این احتمال است كه گیاه مزبور می تواند در كاهش میزان خطر رشد سرطان ناشی از مواد شیمیایی سمی جلوگیری كند. گیاه باباآدم را می توانید به صورتهای زیر به عنوان تقویت كننده روزانه مصرف كنید:
▪ ریشه خشك: ۲ تا ۶ گرم عصاره این گیاه روزانه سه بار.
▪ تنتور (۱/۵): ۸ تا ۱۲ میلیلیتر روزانه سه بار.
▪ عصاره مایع (۱/۱): ۲ تا ۶ میلیلیتر روزانه سه بار.
▪ چای گیاه: ۲ تا ۶ گرم در ۵۰۰ میلیلیتر آب.
● نكات احتیاطی
خطر شناخته شده ای كه مرتبط به استفاده از باباآدم باشد، وجود ندارد، اما هنگام تماس با آن مراقب باشید چون شانس كمتری وجود دارد كه آدم بتواند از تحریك پوستی ناشی از استعمال آن گریزی داشته باشد. اگر باردار یا شیرده هستید، به این گیاه دست نزنید. چون ممكن است سبب تحریك رحم گردد كه نهایتاً به سقط جنین منتهی خواهد شد.
در هر صورت، در این مرحله بهتر است از مصرف زیاده از حد آن (به ویژه ریشه آن) اجتناب ورزید چون كارشناسان هنوز اثرات سمی بودن این گیاه را به طور عمیق تحقیق نكرده اند.
● تداخل های احتمالی
اگر تحت درمان بیماری دیابت هستید، از مصرف زیاده از حد این گیاه اجتناب ورزید زیرا می تواند اثر سایر داروها را خنثی كند. اگر مبتلا به دیابت هستید، با پزشك خود قبل از مصرف این گیاه یا هر تقویت كننده دیگری مشورت كنید.
▪ بابا آدم كه فیل گوش و آراقیطون نیز نامیده می شود گیاهی است علفی و دوساله ذكه ارتفاع ساقه آن تا ۱/۵ متر می رسد . این گیاه بحالت وحشی در دشت ها و نواحی معتدل و مرطوب و سایه در اروپا و آسیا می روید . ساقه آن كه شبیه پوست مار است پوشیده از كركهای خشن و زبر می باشد . برگهای آن بسیار بزرگ و پهن بحالت افتاده بر روی ساقه قرار درد .
رنگ برگها در قسمت چسبیده به ساقه سبز كم رنگ و هر چه بطرف انتهای برگ نزدیك تر می شویم تیره تر می شود .
ریشه گیاه دراز ف دوكی شكل و مانند هویج بضخامت انگشت دست بوده ودارای مقدر زیادی كربنات پتاسیم و نیترات پتاسیم است . پوست ریشه بابا آدم قهوه لی ، مغز آن سفید و طعم آن كمی شیرین است ولی بوی تهوع آوری درد .
میوه آن پس از رسیدن بصورت فندقه ای با ۳ یا ۴ سطح و برنگ زرد حنایی ظاهر می شود .
در انتهای میوه تارهای زرد رنگی وجود دارد كه در موقع عبور گوسفندان و جانوران به پشم های آنها می چسبد و موجب پخش تخم این گیاه به مناطق دیگر می شود .
بابا آدم در بعضی از نقاط ایران بحالت وحشی می روید . از ریشه این گیاه استفاده طبی بعمل می آید پساز خارج كردن ریشه بابا آدم از خاك آنرا بخوبی شسته و به قطعات كوچك سه سانتیمتری تقسیم كرده و در اثر حرارت خورشید یا در كوره های مخصوصی خشك می كنند .
● تركیبات شیمیایی:
ریشه بابا آدم دارای ماده ای بنام اینولین Inulin ، روغن فرار ، تانن ، رزین ، قند ، آهن ، كلسیم و ویتامین C می باشد . دانه بابا آدم دارای روغنی است برنگ زرد و طعم تلخ اسید لینولئیك و اسید اولئیك است
● خواص داروئی:
از نظر طب قدیم ایران ریشه بابا آدم سرد و خشك است .
۱) بهترین تصفیه كننده خون است و خون را تمیز كرده و سموم را از بدن خارج می كند
۲)جوشهای صورت و كورك را برطرف می كند .
۳)ادرار آور و معرق است .
۴)سیستم لنف بدن را تمیز می كند .
۵)بیماریهای پوستی نظیر اگزما ، گل مژه و زخم ها را برطرف می كند .
۶)تورم را از بین میبرد .
۷) تقویت كننده بدن است .
۸)جوشانده برگهای بابا آدم را در معالجه سرگیجه و رماتیسم بكار می برند .
۹)برای تنظیم قند خون و معالجه بیماری قند از جوشانده برگهای بابا آدم بمقدر سه فنجان در روز استفاده كنید
۱۰)برای معالجه سرخك ، برگهای بابا آدم را با كمی شكر بجوشانید و به مریض بدهید
۱۱)جوشانده تخم بابا آدم ضد عفونی كننده است .
۱۲)تخم بابا آدم ضد كرم معده و روده است .
۱۳)در ناراحتی های ریوی و گلو درد از جوشانده تخم بابا آدم استفاده كنید .
۱۴)در معالجه ذات الریه بكار می رود .
۱۵)ریشه بابا آدم در برطرف كردن سرمخوردگی موثر است .
۱۶)تب حاصل از بیماری مخملك را برطرف می كند.
۱۷)در معالجه یبوست موثر است .
۱۸)بعنوان ضد سم در هنگام نیش زدن جانوران سمی استفاده می شود.
۱۹) برای معالجه كچلی برگ بابا آدم را دم كرده و روی پوست سر بمالید .
۲۰)برای معالجه زخم ها و التیام جراحات ، جوشانده برگ بابا آدم را با مقدر مساوی روغن زیتون مخلوط كرده و روی زخم ها و جراحات بمالید .
۲۱) ریشه بابا آدم علاج كم خونی و رنگ پریدگی است زیرا دارای مقدر زیادی آهن است .
۲۲)برای معالجه رماتیسم و آرتروز مفید است .
۲۳) نقرس را برطرف می كند .
۲۴)در معالجه بیماریهای عفونی موثر است .
۲۵)درد سیاتیك را آرام می كند .
۲۶)در برطرف كردن كمر درد موثر است .
۲۷)آب آوردن بدن را درمان می كند .
۲۸) هضم غذا را تسریع می كند .
۲۹)ورم كلیه را دفع می كند .
۳۰)آنهائیكه میل زیادی بخوردن شیرینی و شكر دارند اگر صبح ناشتا از دم كرده این گیاه بنوشید بزودی این عادت رفع خواهد شد .
۳۱)كسانیكه میخواهند قهوه را ترك كنند می توانند ریشه بابا آدم را با مقدر این مخلوط را حتی می توان از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها ابتیاع كرد.
۳۲)كهیر را برطرف می كند.
۳۳)ریشه بابا آدم را له كرده و یا بجوشانید و آنرا روی كورك و یا اگزما بمالید تا آنرا برطرف كند .
۳۴) برای جلوگیری از ریزش مو و تقویت آن جوشانده غلیظ ریشه بابا آدم را به سر مالید .
۳۵)برای برطرف كردن سوزش و درد گزیدگی زنبور با حشرات برگ بابا آدم را له كرده و به محل گزیدگی بمالید .
در صورت پیدا نكردن ، گیاه بابا آدم می توانید تنطور آنرا از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریدری كنید . مقدر مصرف تنطور آن ۱۰-۲۰ قطره و سه بار در روز است
● طرز استفاده:
▪ دم كرده ریشه بابا آدم : مقدر ۵۰ گرم ریشه بابا آدم را در یك لیتر آب جوش ریخته و بمدت ۲۰ دقیقه دم كنید .
▪ جوشانده ریشه بابا آدم : مقدر ۸۰ گرم ریشه بابا آدم را در یك لیتر آب جوش ریخته و بگذارید بمدت ۱۰ دقیقه بآرامی بجوشد .
▪ تنطور بابا آدم : این تنطور را می توان از فروشگاههای گیاهان دارویی و یا برخی از داروخانه ها Store خریدری كنید .
دم كرده ریشه بابا آدم و شیرین بیان : ۳۰ گرم ریشه باباآدم را با مقدر مساوی آن شیرین بیان در یك لیتر آب جوش ریخته و بمدت نیم ساعت دم كنید . این دم كرده تصفیه كننده خون است . برای این منظور از این دم كرده بمقدر سه فنجان در روز بنوشید.

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار