داروشناسی طبیعی

وقتی صحبت از داروها می شود آدم بلافاصله یاد داروهای خوراكی می افتد و پسوند «طبیعی» هم به طور خودكار خوردن میوه ها و سبزیجات حاوی انواع و اقسام ویتامین ها را در ذهن تداعی می كند. راستش را بخواهید برای نوشتن این مقاله زیاد با خودم كلنجار رفتم چون مطمئن نبودم كه آن چه می خواهم راجع به آن بنویسم از دیدگاه صاحب نظران در دسته داروها می گنجد یا اینكه مقصود از داروشناسی طبیعی فقط ذكر انواع خوراكی های مفید برای بدن است. ممكن است با خودتان فكر كنید از چه چیزی قرار است صحبت شود كه هم جزء داروهای طبیعی است و هم خوردنی نیست به شما خواهم گفت: منظورم عطرها و رایحه ها است.
با این كه رایحه ها از حدود پنج هزار سال پیش برای مقاصد بهداشتی و درمانی مورد استفاده بوده اند چند سالی است كه ثابت شده مولكول های بو با اثر برگیرنده های بویایی مستقیما قسمتی را در مغز فعال می كنند كه علاوه بر تاثیر بر خلق و خو و احساسات باعث تغییر عملكرد نواحی تنظیم كننده ضربان قلب، تنفس، غدد مترشحه و سایر مراكز حیاتی در مغز می شود. پس تعجبی ندارد كه با بوییدن یك رایحه خاص بتوان احساس آرامش، هیجان، خواب آلودگی یا چابكی در فرد ایجاد كرد و یا به تقویت انگیزه ها، از بین بردن ترس، تسكین درد، تنظیم ترشحات هورمونی یا پایین آوردن فشار خون پرداخت. عطرهای گیاهی را عمدتا از طریق جوشاندن یا تقطیر گل ها و گیاهان در روغن های پایه مثل روغن زیتون به دست می آورند. البته روش هایی مثل سوزاندن و عصاره گیری هم وجود دارد كه كمتر مورد استفاده هستند.
نكته بسیار مهم در اثربخشی تركیبات معطر، بالا بودن درجه خلوص آنها است. آن چه امروزه در بازار با این عنوان می بینیم اكثرا به صورت مصنوعی تهیه شده و به دلیل وجود مشتقات نفتی در آنها بیش از فایده برای بدن ضرر دارند. این روغن ها را می توان به صورت خانگی تهیه كرد و در صورت تهیه از بازار باید نسبت به خلوص و طبیعی بودن آنها مطمئن شویم. روش های كاربرد عطر در درمان بیماری به نام «آروماتراپی» معروف است و اولین بار وقتی به كار برده شد كه یك شیمیدان فرانسوی دستش را در آزمایشگاه سوزاند و از شدت سوزش آن را در ظرف روغن اسطو خودوس موجود در آزمایشگاه فرو برد، با این كار او شاهد تسكین و بهبودی سوختگی در مدت كوتاهی بود و همین موضوع باعث شد كه به تحقیق و جمع آوری خواص دارویی روغن های معطر بپردازد. البته كاربردهای پوستی روغن های معطر هم یكی از روش های رایحه درمانی هستند كه قبلا به آن اشاره نشد. روغن های معطر، هم بر بیماری های جسمی و هم حالات عاطفی و روانی یا بهتر بگویم خلق و خو موثرند ولی چون شیوه زندگی شهری و مدرن باعث شده كه بیشتر آدم ها دچار تنگی خلق شوند و به رغم تلخ شدن زندگی برای خودشان عرصه را بر دیگران هم تنگ كنند ترجیح می دهم در این مقاله به آن دسته از كاربردهای عطردرمانی بپردازم كه نقش متعادل كننده رفتار و بهبود وضعیت فكری و ذهنی دارند تا درمان بیماری های جسمی. طریقه كاربرد آنها به صورت بخور یا ریختن چند قطره از این روغن های معطر در ظروف مخصوصی است كه شمعی در زیر آن روشن شده و محتوی آب در حال جوشیدن است Diffuser Dish. اما در باب كاربرد عطرها:
مبتلایان به اضطراب كه با علائمی نظیر تنفس منقطع، سرگیجه، گرگرفتگی یا لرز، حالت تهوع و از دست رفتن موقت قدرت تفكر شناخته می شوند، می توانند از عطر برگاموت، چوب سرو یا اسطوخودوس استفاده كنند. بی احساس ها و كسانی كه از فقدان انگیزه، علاقه یا توجه به چیزهای اطراف رنج می برند برای درمان به رایحه ریحان، گریپ فروت یا نعناع فلفلی نیاز دارند و گر نه بی احساسی شان می تواند تبدیل به یك مشكل مغزی و ذهنی جدی شود.
آدم های افسرده كه حال و حوصله خوردن، خوابیدن و فعالیت كردن ندارند و فاقد اعتماد به نفس هستند با كمك روغن یاس، اسطوخودوس یا بهار نارنج از این حالت در می آیند. گوشه گیرها عطر مرزنگوش بو كنند تا دیگر احساس تك افتادگی و طرد شدن نكرده و از جمع كناره نگیرند.
كج خلق ها و زودرنج ها كه به هر اتفاقی عكس العمل های شدید نشان می دهند با استفاده از رایحه بابونه، اسطوخودوس و بهارنارنج حساسیت شان را كم كنند. آنها كه اعتماد به خود ندارند و به خاطر اینكه برای خودشان به عنوان یك فرد ارزش پایینی قائل هستند تن به كار نمی دهند با اهرم چوب صندل و یا گیاه یلانگ یلانگ می توانند بار كار را از دوش بقیه بردارند. و پركارهایی كه بار گروه قبلی را به دوش كشیده و از خستگی فكری رنج می برند با بو كردن اسطوخودوس، نعناع فلفلی یا اكلیل كوهی كمی خستگی در كنند.
آنها كه مبتلا به حملات هراس می شوند می توانند از عطر كندر، بهار نارنج، اسطوخودوس یا لانگ ای لانگ استفاده كنند و ترسو ها و آنهایی كه از احساس ناامنی رنج می برند با بوی كندر و چوب صندل بر این حس خود غلبه كنند. و در آخر بی حواس ها كه هر چیزی را زود یادشان می رود و باید كلی دنبال آن بگردند تا پیدایش كنند برای بازیابی و تقویت حافظه از رایحه اكلیل كوهی كمك بگیرند. آنها هم كه مثل ما زیاد احساس دلتنگی می كنند می توانند عطر برگاموت و بهارنارنج را بو كنند شاید دلشان باز شد. گرچه دلتنگی ما بعید است با این طور چیزها رفع شود.
●قابل توجه مادر بزرگ ها
رایحه اسطوخودوس برای مبتلایان به بی خوابی موثر است. گزارشی كه چندی پیش در مجله لانست چاپ شده حاكی از عدم نیاز افراد مسن به داروهای خواب آور، در صورت استفاده از این رایحه گیاهی است. این تحقیق بر روی گروهی از افراد مسن انجام شده كه بدون داروی خواب آور قادر به خوابیدن نبوده اند. حالا كه صحبت از اسطوخودوس شد بگذارید این را هم بگویم كه این رایحه یكی از موثرترین بوها در افزایش میزان امواج آلفا و وارد كردن مغز به حالت شبه خلسه است كه یكی از نتایج آن خوابی راحت و آرام است.
●وانیل را فقط در كیك نمی ریزند
اگر فكر می كردید وانیل كاربردی غیر از معطر كردن شیرینی و بستنی نداشته باشد حالا به شما می گویم كه دارد. تا به حال درباره واژه «تنگنا ترسی» چیزی شنیده اید این حالتی است كه به هنگام ورود افراد بیمار به محفظه دستگاه ام.آر.آی رخ می دهد و علائم آن به صورت افزایش تعداد نبض و گاهی لرز و تعریق بروز می كند. اما این افراد قبل از ورود به این اتاقك با بوییدن رایحه وانیل دیگر دچار چنین علائمی نخواهند شد. گزارش مطالعه بر روی تعدادی از بیماران مراجعه كننده به بیمارستان اس.ام.كا در آمریكا نشان داده كه در ۶۳ درصد از این افراد بوییدن عطر وانیل سبب عدم بروز علائم تنگنا ترسی در طی رویه آم.آر.آی می شود. تازه عطر وانیل یك كاربرد دیگر هم دارد آن هم در درمان ضعف قوای جنسی در مردان است. این عطر با افزایش جریان خون در اندام های مختلف سبب بازگشتن عملكرد فیزیولوژیك طبیعی به بدن این افراد می شود. پس تا اینجا با كاربرد آن در شیرینی جات می شود سه تا
●سوپ را سر نكشید، بو بكشید
زمستان، فصل سرما و شیوع سرماخوردگی است دیده اید مامان بزرگ ها چه اصراری دارند به نوه های سرماخورده شان سوپ مرغ بخورانند حتما دیده اید. پس با خبر باشید كه در تحقیقات دانشمندان معلوم شده این بوی سوپ مرغ است كه اثر درمانی بر حالات زكام و سرما خوردگی دارد نه خود آن. پس از این دفعه می توانید به جای سركشیدن سوپ مرغ آن را بو بكشید.
●درمان نامتعارف یا مدیریت نامتعارف
عطر درمانی از روش های درمانی نامتعارف است ولی یكی از استفاده های آن در مدیریت نامتعارف است. از جمله برای ساكت كردن مراجعان دعوایی. در بعضی از كشورها برای جلوگیری از عصبانی تر شدن مشتریان عصبانی، در سالن های انتظار و مكان هایی كه معطلی مراجعان در آن زیاد است از عطر رزماری و اسطوخودوس استفاده می شود. حساب كنید كه با وضعیت فعلی در ادارات و بانك های ما و كلا هر جایی كه با پدیده «كاغذ» سر و كار دارد نیاز به چند هزار لیتر از این عطرها برای ساكت كردن آدم های دعوایی و آنهایی كه ساعت ها در ادارات و بانك ها معطل می شوند داریم البته این تدبیری است كه خانم های خانه دار هم می توانند داشته باشند تا تركش عصبانیت شوهران اخمو و در بانك معطل شده شان به خود و بچه هایشان نخورد. گفتم بانك ها، یادم آمد كه راه چاره ای هم برای تند شدن سرعت كار و سرحال آمدن كارمندان در این گونه ادارات داریم مدیران عزیز بانك ها از این به بعد می توانید برای سرحال آوردن صندوق داران مشغول به كار در شعبه تحت مدیریت خود آنها را به بو كردن عطر لیمو یا اوكالیپتوس وادار كنید چون اثر چشمگیری در افزایش میزان هوشیاری و دقت در كارها دارد. این باعث می شود میزان كسری ماهانه صندوق در بانك شما به حداقل برسد و شاید در ترفیع سالیانه شما نیز اثر بگذارد. ضمنا عطر لیمو یك كاربرد دیگر هم دارد و آن كاهش میزان غلط های تایپی است. یك كمپانی بزرگ در ژاپن طی یك برنامه تحقیقاتی نشان داد كه میزان غلط های تایپی كاربران كامپیوتر، در محیطی كه بوی لیمو در آن پخش می شود تا ۵۰ درصد كمتر از محیط های عادی است. تازه این هم الان به فكرم رسید كه مامان ها هم می توانند اول صبح بچه های خواب آلودشان را با بوییدن لیمو راهی مدرسه كنند تا میزان هوشیاری و گیرندگی آنها بیشتر شود. می بینید لیمو چقدر مفید است

پریس كی نژاد * دكترای جنین شناسی

منبع : روزنامه همشهری