خاطرات پراکنده دکتر پرویز عدل

● خانه ما در فیشرآباد
كتاب سرگذشت یكی از مسئولان درجه دوم رژیم پهلوی و یكی از معدود آثار نویسندگان صاحب مقام رژیم گذشته است. نویسنده از سر ماندن نامی از خود در روزگار و شاید ارائه یك تحقیق نیمه علمی درباره علل سقوط رژیم پهلوی دست به قلم برده است. كتابی كه البته برای فردی كه ادعای نویسندگی می كند و در دوره رژیم پهلوی سال ها صاحب مقام بوده، كتابش بسیار درهم ریخته، نامنظم و فاقد انسجام لازم بوده و پراكنده نویسی خسته كننده، اصلی ترین ویژگی آن است. كتاب از مجموعه مقالات وی در نشریات مختلف فارسی زبان گردآوری و به چاپ رسیده است.
پرویز عدل در كتابش به پاره ای از رویدادهای كاری خود كه در پرونده های وزارت امور خارجه و ساواك و به ویژه رقابت و حسادت های وی با دكتر شجاع الدین شفا مدیركل دفتر تبلیغات در دوران نخست وزیری دكتر مصدق و معاون وزارت دربار كه دامنه آن رقابت به سال های بعد یعنی دوران معاونت وزارت دربار شجاع الدین شفا انجامید، ضبط است اشاره ای نكرده است. پرویز عدل در سال ۱۳۰۲ در تهران به دنیا آمد و دارای دكترای حقوق از بلژیك است. مشاغلی همچون رایزن مطبوعاتی در قاهره و پاریس، وزیرمختار و سرپرست اداره اطلاعات در اروپای غربی، مدیركل امور اطلاعات سفیر ایران در كانادا، بازرسی عالی در وزارت امور خارجه، مدیركل اطلاعات و مطبوعات و سفیر ایران در برزیل را عهده دار بوده است.
در اسناد ساواك در رابطه با عدل آمده است «نامبرده فاقد سابقه ضد امنیتی است. هنگام خدمت در اتاوا و سانفرانسیسكو اتهاماتی از نظر مالی به وی نسبت داده شد كه با توجه به قرائن و شواهد می تواند صحت داشته باشد و از لحاظ مدیریت و شایستگی متوسط، تندخو، عصبانی، ناسازگار، بددهن، عیاش بوده و به همین لحاظ فاقد حسن شهرت لازم است مادر وی ماری لوئیز تبعه انگلیس بود.
پروفسور عدل رهبر حزب مردم پسر عموی وی بوده است. در جریان انقلاب اسلامی وزیر وقت خلعتبری به او وظایفی در زمینه تبلیغات سراسری به نفع رژیم شاه محول كرد كه عدل مدعی است چون این اقدام را در وظایف وزارت امور خارجه نمی دیده است مقامات رژیم وی را به عنوان سفیر ایران در برزیل به این كشور اعزام كرده اند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی وی ابتدا در یك موسسه دانشگاهی تدریس كرده، مدتی با اشرف پهلوی همكاری داشته و سپس به تركیه و آمریكا و اروپا مسافرت می كند». عدل در دوران ۲۶ساله اخیر به مقاله نویسی و خاطره نویسی در جراید فارسی زبان خارجه پرداخت.
كتاب حاضر مجموعه ای از همان مقالات پراكنده عدل است. فصول كتاب متنوع اما بسیار قابل تعمق است و شامل افسوس خوردن بر باغ و خانه محل اقامت در مقصود بیك تا سفر به كونتادورا و بالاخره سمت مشاور ابوالفضل بیك در باكو، است. از خلال یادداشت های عدل در این كتاب تا حدودی تلاش دارد كه تصویری از رژیم پهلوی در آخرین سال های حكومتش به كشور ارائه دهد. پرویز عدل از كسانی است كه بیشتر پس از ۲۸ مرداد و به سبب رشته های خویشاوندی خود با خانواده عدل از جمله یحیی و احمد حسین عدل مطرح شد.
عدل كودتای ننگین ۲۸ مرداد ۳۲ را قیام ملی می خواند و از اردشیر زاهدی شاید به دلیل حمایت ها و لطف هایی كه از او دیده راه غلو را پیموده و زیادی تعریف می كند و از بیان بسیاری از واقعیت ها سر باز زده است.
وی همچنین در بخشی از خاطرات خود به شرح دیدارهای خود با هویدا می پردازد. هویدا از دیدگاه عدل نماد دروغگویی، بوقلمون صفتی، دورویی، بی رحمی و بی احساسی، لودگی و بی خیالی است و سپس داستان هایی از هویدا بیان می كند. در كتاب در خلال همان نوشته هایی پراكنده و نامنظم، نشان می دهد كه افراد، گروه ها و باندهای داخل رژیم پهلوی بدان امید كه سلطه آنها بادی است از فرط رفاه و توانگری به جان هم می افتادند و در چاپلوسی و خوش خدمتی به شاه به هم سبقت می جستند.

به كوشش: شهریار ماكان
نشر: البرز
نوبت اول: ۱۳۸۵
تیراژ: ۳۰۰۰ نسخه
محمود فاضلی

منبع : روزنامه شرق