مشارکت، اصلی فراموش شده

تفویض اختیار اصلی است قانونی كه بخاطر وجود تخصص و مهارت در افراد سازمانی بوجود می آید. حال ممكن است در سازمان هایی افراد متخصص در سلسله مراتب اداری وجود داشته باشند ولی به اعتبار آنكه باید از مقام مافوق اطاعت محض نمایند بنابراین تخصص آنها نادیده گرفته می شود و این اصل مخالف اصل تفویض اختیار براساس وجود تخصص است.
در این سیستم دو نوع مدیر را می توان مشخص كرد كه عبارتند از مدیران كلان و مدیران خرد.
مدیران كلان مدیرانی هستند كه با كمترین حس وفاداری نسبت به سازمان انجام وظیفه نموده ولی همیشه به حرفه، تخصص و مهارت خویش كاملاً وفادار می باشند. این دسته از مدیران بر روی تخصص خود تكیه وافری می نمایند و آنچه را كه انجام می دهند براساس معلومات حرفه ای و فنی خویش می باشد و به مقررات و آیین نامه های سازمانی در صورتیكه با نظریات حرفه ای آنان مخالف باشد توجهی نخواهند كرد.
مدیران خرد مدیرانی هستند كه وفاداری خود را نسبت به حرفه و تخصص خویش از دست می دهند ولی بالعكس نسبت به سازمان مربوطه قوانین و مقررات آن اعتقاد كامل داشته و كلیه فعالیت های خود را بر پایه خط مشی و سیاست های سازمانی مرتب و منظم می نمایند. این دسته از مدیران كمترین اهمیتی نسبت به حرفه و تخصص خود قائل نشده و معمولا آنها را مردان سازمانی معرفی می نمایند.
اهمیت و ضرورت تفویض اختیار از آنجا ناشی می شود كه مدیر نمی تواند به تنهایی از عهده همه وظایف برآید. ضرورت ایجاب می كند كه مسئولیت های مقتضی به افراد زیردست سپرده شود تا هر فرد، پاسخگوی مقام بالاتر باشد. هر چه تعداد زیردستان بیشتر باشد دامنه تفویض اختیار گسترده تر خواهد شد، زیرا تفویض اختیار به روند تصمیم گیری كمك می كند و رشد و شور و شوق كاركنان را می افزاید.
در دهه ۱۹۸۰ مدیران وادار شدند كه كاركنان را در امور تصمیم گیری مشاركت دهند. اینك گامی فراتر گذارده و كنترل كامل امور را به دست كاركنان سپرده اند. گروههای متخصص و خودگردان تشكیل شده اند كه می توانند بدون وجود رئیس و سرپرست كارهای خود را ارائه كنند.
مدیران موفق یا اثربخش، قدرت و مسئولیت را با كاركنان تقسیم می كنند. واگذاری اختیارات و مسئولیت ها به زیردستان به این معنی است كه مدیر به پیروان خود اعتماد دارد، هر نوع مانعی كه بر سر راه عملكرد هست را از میان بردارد، آنها را تشویق و ترغیب می كند، موجبات انگیزش را در آنها فراهم می آورد و سرانجام اینكه بر امور زیردستان نظارت دارد.
البته در راه تفویض اختیار، مشكلات و موانعی وجود دارد كه می توان آنها را به دو بخش تقسیم كرد:
مقاومت بعضی روسا برای دادن اختیار و مسئولیت به زیردستان خود ومقاومت بعضی از زیردستان برای پذیرش اختیار.
البته در راه تفویض اختیار باید این نكته را مورد توجه قرار داد كه مدیر همیشه می ترسد كه زیردستان او را كنار بگذارند. بنابراین مدیر باید برای تفویض اختیار فضای سازمان را بصورت آینده نگرانه و مترقی درآورد، او باید هدفها را به روشنی تعریف كند تا زیردستان بفهمند كه چرا كارشان ضروری و مهم است. در یك سازمان باید محیط مطلوبی برای تفویض اختیار ایجاد كرد. تفویض تعهدی طولانی است كه بر دوش كاركنان و مدیران گذاشته می شود.

غلامرضا كاشانی

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا