جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

وضعیت قرمز


وضعیت قرمز
بیماریهای عروق كرونر (عروق تغذیه كننده قلب)، علت اصلی مرگ و میر در ایران است و شامل طیف گسترده ای از یك اشكال گذرا در خون رسانی به عضلات قلب (ایسكمی) تا یك سكته قلبی وسیع (آنفاركتورس) و مرگ ناگهانی است و در واقع عبارت از عدم تعادل میان عرضه و تقاضای اكسیژن در عضلات قلب است. در این میان، آترواسكلروزیس (سختی دیواره عروق قلب) عامل اصلی ایجاد بیماری عروق كرونر است. این حالت تا حدی در تمام سنین و در هر دو جنس وجود دارد ولی وسعت درگیری افراد با آن به مواردی مثل زمینه ژنتیكی، عوامل خطرساز و شرایط فردی بستگی دارد.
مشكل از آسیب به دیواره داخلی رگ آغاز می شود كه فشارخون بالا، هیپركلسترولمی (چربی خون بالا) و سیگار كشیدن موجبات این آسیب را فراهم می كنند. مجموعه این عوامل، شرایط مساعدی را برای ایجاد لخته در منطقه آسیب دیده، ایجاد می كنند كه موجب تنگی رگ و نرسیدن خون به عضله قلب خواهد شد و انقباض رگ نیز می تواند مزید بر علت شود.
اگر این انسداد ایجاد شده تدریجی باشد، رگهای فرعی كه طی مدت طولانی ساخته می شوند، خون رسانی به عضله قلب را به عهده می گیرند و اگر انسداد، ناگهانی باشد و فرصت تشكیل رگهای فرعی وجود نداشته باشد، انسداد رگ می تواند آسیب غیرقابل جبرانی به عضله قلب وارد كند، به همین علت است كه بیماریهای عروق كرونر در افراد جوان خطرناك بوده و مرگ و میر بالایی را دربردارد. اكثر بیماران می توانند میزانی از فعالیت، نظیر بالا رفتن از پله ها و راه رفتن در سربالایی را مشخص كنند كه طی آن احساس ناراحتی به وجود می آید. معمولاً این دردها كه با فعالیت مرتبط هستند به تدریج ایجاد می شوند، كمتر از ۱۵ دقیقه طول می كشند و بسیار سریع با استراحت یا تجویز نیتروگلیسیرین زیر زبانی برطرف می شوند.
آنژین پایدار به مواردی اطلاق می شود كه احساس ناراحتی هنگام فعالیت و به صورت مزمن قابل پیش بینی باشد، آنژین ناپایدار نیز به مواردی اشاره دارد كه تغییر قابل توجه در دفعات متعدد و با شدت یا مدت زمان بیشتر وجود داشته باشد یا در سطح پایین تر از فعالیت درد ایجاد شود.بیماران مبتلا به آنژین ناپایدار از نظر بروز سكته قلبی و مرگ در معرض خطر بالایی قرار دارند و اغلب به بستری شدن و درمان طبی شدید نیازمندند.
در واقع نوع شدید بیماریهای عروق كرونر قلب، سكته قلبی است كه شایعترین علامت در مورد آن، درد است، مدت درد بیش از نیم ساعت و اكثراً در حالت استراحت ایجاد می شود و با دوز معمولی خوراكی نیتروگلیسیرین تسكین نمی یابد، البته در ۲۰ – ۱۵ درصد موارد درد وجود ندارد كه شامل افراد زیر است: دیابتیك ها (افراد مبتلا به مرض قند)، افراد ضعیف، معتادان به مواد مخدر و دخانیات، افراد با فشارخون بالا و سیاه پوستان.در نیمی از بیماران تهوع و استفراغ وجود دارد و سایر علایم عبارتند از: ضعف و بی حالی، تعریق سرد، سردی اندام ها، سرگیجه، اضطراب و در موارد نادر سكسكه و اسهال هم وجود دارد.یكی از نكات مهم كه به كرات در كلینیك با آن برخورد می كنیم تظاهرات سكته قلبی با تابلوی سوءهاضمه است، به این شكل كه تعداد زیادی از مراجعه كنندگان بیان می كنند كه متعاقب مصرف غذای نامناسب دچار درد سر دل و استفراغ شده اند كه ممكن است با مسمومیت غذایی اشتباه شود. در این موارد ممكن است علایمی مانند عرق سرد، ضعف و بی حالی، كاهش فشار خون و حتی احساس سنگینی قفسه سینه وجود داشته باشد.
●عوامل خطرساز بیماری های عروق كرونر
مهمترین اقدام در به حداقل رساندن میزان بروز بیماری های عروق كرونر و در نتیجه مرگ و میر حاصل از آن، پیشگیری و به حداقل رساندن عوامل خطرساز است كه عوامل خطرساز را می توان به چند دسته تقسیم كرد:
۱ - عوامل خطر غیرقابل تغییر: سن بالا، جنس مذكر و سابقه فامیلی بیماری زودرس عروق كرونر.
با افزایش سن، شیوع بیماری های عروق كرونر (CAD) افزایش می یابد و در هر سنی شیوع آن در مردان بیشتر است. این بیماری به طور متوسط در زنان، ده سال دیرتر از مردان تظاهر می یابد و این مسأله تا حدود زیادی مربوط به هورمون های زنانه (استروژن) است.سابقه خانوادگی تصلب شرایین زودرس (مردان قبل از ۵۵ سالگی و خانم ها قبل از ۶۵سالگی)، باعث افزایش تصلب شرایین (سختی دیواره رگ ها) در افراد می شود كه هم می تواند ناشی از عوامل محیطی (مثل عادات تغذیه ای، سیگار كشیدن و...) و هم استعداد ارثی به بیماری باشد.
۲ - عوامل خطرساز قابل تغییر
الف- هیپرلیپیدمی (چربی خون بالا): افزایش كلسترول (بیشتر LDL یا كلسترول بد) باعث تسریع بیماری می شود، افزایش تری گلیسرید ممكن است عامل خطر مستقلی برای بیماری عروق كرونر، خصوصاً در زنان باشد، از طرف دیگر به نظر می رسد HDL (كلسترول خوب) نقش محافظتی ارزنده ای دارد.در اینجا یك رژیم غذایی مناسب می تواند تا حد زیادی در كاهش چربی خون مؤثر باشد، البته در مواردی نیاز به درمان دارویی هم وجود دارد.همچنین فعالیت فیزیكی مرتب و منظم و در حد تحمل موجب كاهش فشار خون، افزایش HDL، كاهش وزن و در كل كاهش خطر بیماری های قلب و عروق می شود.در رابطه با فعالیت های فیزیكی نیز لازم است كه حداقل ۳ بار در هفته و هر بار به مدت ۳۰-۲۰ دقیقه به ورزش بپردازید، بهترین فعالیت یا ورزش، پیاده روی تند است به شكلی كه فرد احساس كند ضربان قلب او كمی تند شده است.
ب- فشارخون بالا: فشارخون بالا با فشار ماكزیمم بالاتر از ۱۴۰ میلی متر جیوه یا فشار مینیمم بیش از ۹۰ میلی متر جیوه (چهارده روی نه) مشخص می شود، فشار خون بالا از عوامل خطرساز اصلی (خصوصاً در افراد بالای ۶۵ سال) به شمار می رود. هر چه مدت ابتلا و میزان فشار خون بیشتر باشد، خطر آن نیز بیشتر خواهد بود، فشار بالا به شكل قابل توجهی خطر سختی دیواره رگ ها (تصلب شرایین) را افزایش می دهد و در درمان آن كاهش فشار اثرات بسیار مثبتی به دنبال دارد.
ج- دیابت شیرین: دیابت قندی به وضوح خطر ایجاد بیماری های عروق كرونر قلب و مرگ ومیر ناشی از آن را افزایش می دهد، مرگ و میر حاصل از بیماری های عروق كرونر قلبی در مردان دیابتیك ۳-۲ برابر و در زنان دیابتیك ۷-۳ برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است.
د- استعمال دخانیات: دود تنباكو، علاوه بر سرطان زا بودن از عوامل خطر اصلی بیماری های عروق كرونری است، به شكلی كه خطر مرگ و میر در افراد سیگاری تا ۷۰ درصد بیشتر و خطر بیماری عروق قلب ۳ تا ۵ برابر افراد غیرسیگاری است.در واقع ۱۲ ماه بعد از قطع سیگار، كاهش قابل توجهی در بروز CAD دیده می شود و ۲ تا ۵ سال بعد از قطع سیگار، خطر سكته قلبی به اندازه افراد غیرسیگاری می رسد (بدون توجه به طول مدت اعتیاد و تعداد مصرف سیگار)
سایر عوامل خطرساز: چاقی، فعالیت كم بدنی، استرس و... جزو سایر عوامل خطرساز محسوب می شوند.چاقی ارتباط نزدیكی با عوامل خطر اصلی مثل فشارخون بالا، افزایش چربی خون و دیابت دارد، چاقی مخصوصاً در ناحیه شكمی می تواند مهم باشد و كاهش وزن به حد طبیعی موجب ۳۰-۲۰ درصد كاهش در خطر بیماری های ایسكمیك قلب می شود.
ورزش های ایزومتریك مثل وزنه برداری، فعالیت شدید بخصوص در هوای سرد مثل اسكی و پارو كردن برف، توصیه نمی شود، اما بیماران می توانند فعالیت های پرانرژی نظیر فعالیت جسمی متوسط در هنگام كار داشته باشند
دكتر اعظم السادات هاشمی
منبع : روزنامه همشهری


همچنین مشاهده کنید