سیب زمینی شیرین

در اغلب مناطق ایران به سیب زمنیی شیرین معروف است ونام محلی آن در بلوچستان « قجر لاهوری » است . به فرانسوی Patate و Batate و Batate dduce و به انگلیسی : Sweet potato و Yam گفته می شود . گیاهی ااست از خانواده نیلوفر صحرایی Convolvulaceae نام علمی آن Ipomoea batatas ( K) Lamk . و نامهای مترادف آن Convolvulus batatas L . و Convolvulus indicus Moris و Convolvulus edulis Thunb . و Ipomoea batatas Lamk. می باشد.
● مشخصات گیاه
گیاهی است چند ساله دارای شاخه های دراز و خزنده روی زمین ، ریشه آن متورم ، دراز و شیرین می باشد. برگهای آن قلبی شكل مخروطی موجدار با دمبرگ دراز و به رنگهای بنفش ، ارغوانی و گاهی سفید . گلهای آن منظم ، جام گلها به شكل قیف است. محصول این گیاه معمولا قسمت زیر زمینی آن است كه نوعی غذه كاذب می باشد چون متورم است و محتوی نشاسته و مواد غذایی و مواد شیرین است.
این گیاه دارای ارقام مختلفی است كه بر حسب رنگ و بزرگی و كوچكی غذه آنها مشخص می شود . از جمله سیب زمینی شیرین با غده قرمز خاكستری ، سیب زمینی شیرین زرد رنگ ، نوعی با غده ریز به نام Pataate minime كه در اسپانیا كاشته می شود. و پر محصول است و سرانجام نوعی با غده درشت Patate igname كه وزن هر غده آن تا چند كیلو گرم نیز می شود و رنگ گوشت آن سفید است .
نگهداری سیب زمینی شیرین در انبار خیلی مشكل است . زیرا زود فاسد می شود و در درجه حرارت كمتر از ۵ درجه در مجاورت رطوبت هوا خراب می شود و در درجه حرارت بالا و رطوبت نیز مدت زیاد به صورت غده نمی توان نگه داشت. به همین دلیل برای نگهداری غده ها به منظور كشت بهترین را ه این است كه در ماسه و جای بسیار سالم و مناسبی حفظ شود تا در بهار سال بعد مورد استفاده قرار گیرد .
سیب زمینی شیرین بومی امریكاست ولی در چین و هندوستان و سایر مناطق اسیا و افریقای شمالی و اروپا نیز كاشته می شود . در ایران در بلوچستان می روید و در برخی مناطق دیگر ایران نیز مسافحت محدود كاشته می شود.
● تركیبات شیمیایی
سیب زمینی شیرین در حدود ده درصد قند و ۱۵ درصد فكول ( نشاسته سیب زمینی ) دارد. طبق تجزیه ای كه به عمل آمده روشن شده است كه علاوه بر قند و نشاسته ، سیب زمینی شیرین دارای مقداری مواد چرب و ایپومائین ، فیتوسترول ، كاروتن ، كلروژنیك اسید ، و ویتامینهای A,B,C می باشد.
در گزارش دیگری آمده است كه در پیچك های گیاه و در غده گیاه مواد قارچكش و باكتریكش و یك ماده متبلور جامد كه موثر بر ضد جرمهای گرام منفی و یك ماده مایع موثر به ضد باكتری ها و قارچهای گرام مثبت یافت می شود.
● در هر یك صد گرم قسمت قابل خوردن غده سیب زمینی شیرین خام مواد زیر موجود است :
آب ۷۰ گرم ، پروتئین ۷/۱ گرم ، مواد چرب ۵/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ( قندو نشاسته ) ۲۵ گرم ، خاكستر ۱/۱ گرم ، كلسیم ۳۲ میلی گرم ، فسفر ۴۷ میلی گرم ، آهن ۷/۰ میلی گرم ، سدیم ۱۰ میلی گرم ، پتاسیم ۲۴۳ مییلی گرم ، ویتامین A ۸۸۰۰ واحد بین المللی ، تیامین ۱/۰ میلی گرم ، رایبوفلاوین ۰۶/۰ میلی گرم ، نیاسین ۶/۰ میلیگرم ، و ویتامین C۲۱ میلی گرم .
● در هر یك صد گرم قسمت قابل خوردن غده سیب زمینی شیرین كباب شده در پوست مواد زیر موجود است:
آب ۶۳ گرم ، پروتئین ½ گرم ، مواد چرب ۵/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ( قند و نشاسته ) ۳۲ گرم ، خاكستر ۲/۱ گرم ، كلسیم ۴۰ میلی گرم ، فسفر ۵۸ میلی گرم ، آهن ۹/۰ میلی گرم ، سدیم ۱۲ میلی گرم ، پتاسیم ۳۰۰ میلی گرم ، ویتامین A۸۱۰۰ واحد بین المللی ، تیامین ۰۹/۰ میلی گرم ، رایبو فلاوین ۰۷/۰ میلیگرم ، نایسین ۷/۰ میلی گرم ، و ویتامین C ۲۲ میلی گرم .
● در هر یك صد گرم قسمت قابل خوردن غده سیب زمینی شیرین آب پز در پوست مواد زیر وجود دارد.:
آب ۷۰ گرم ، پروتئین ۷/۱ گرم ، مواد چرب ۴/۰ گرم ، هیدراتهای كربن ( قند و نشاسته ) ۲۵ گرم ، خاكستر ۰/۱ گرم ، كلسیم ۳۲ میلی گرم ، فسفر ۴۷ میلی گرم ، آهن ۷/۰ میلی گرم ، سدیم ۱۰ میلیگرم ، پتاسیم ۲۴۳ میلی گرم ، ویتامین A ۷۹۰۰ واحد بین المللی ، تیامین ۰۹/۰ میلی گرم ، رایبوفلاوین ۰۶/۰ میلیگرم ، نیاسین ۶/۰ میلیگرم و ویتامین C ۱۷ میلی گرم .
● خواص – كاربرد
در چین از غده آن به عنوان مقوی برای معدده و طحال و كلیه استفاده می شود.
در هندو چین برای تقویت اشخاصی كه دوره نقاهت بیماری را می گذرانند و همچنین برای اشخاص مبتلا به بیماری دریا گرفتگی تجویز می شود. در شبه جزیره مالایا از آن مشروبی درست می كنند كه برای رفع تشنگی درموارد تب می خوردند.
در اندونزی برگهای خرد شده آن راروی محل سوختگی و مفاصل سفت شده می مالند . ساقه ها و شاخه های آن را روی مفاصل روماتیسمی سفت شده می بندند .
نوعی از ان كه دارای غده قرمز قهوه ای رنگ است كه برای اسهال خونی مفید است. و شیره غده خام گیاه را روی سوختگی می مالند تسكین می دهد. از عده ارغوانی رنگ آن در موارد بیماری قند به كار برده می شود .
در هندوستان از ریشه گیاه به عنوان ملین استفاده می شود و از سر شاخه های له شده گیاه به صورت ضماد برای رسانید دمل استفاده می شود.

استادمیرحیدر

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار