اندازه گیری عملکرد شرکت

در اندازه گیری همواره به دنبال آن هستیم تا از مفاهیمی استفاده كنیم كه برای همگان، معنا یا تفسیری یكسان داشته باشد. داده هایی كه از سوی محیط به دست ما می رسند بردونوع كیفی و كمی هستند. داده های كیفی، آنهایی هستند كه معنا و تفسیرشان وابسته به فرد است؛
و در مقابل داده های كمی، داده هایی هستند كه دریافت آنها بستگی به افراد ندارد و برای همگان معنا و تعبیری یكسان دارند. به همین خاطر، در محیطهای علمی و صنعتی، تمایل بر آن است كه زبان ارتباطی، از نوع كمی باشد. در یافتـه های كیفی نیز حتی المقـــدور باید به داده هایی كمی تبدیل شوند. اگرچه، این كار همواره آسان نیست و در بسیاری اوقات ناچاراز نوعی تقلیل گرایی یا ساده سازی ذهنی هستیم. در این بحث درباره اندازه گیری عملكرد بنگاه به انواعی از این ساده سازیها پرداخته می شود. مثال واضح داده های كمی مرتبط با عملكرد بنگاه، گزارشهای سالیانه ای است كه شركتها برای مثال در بازار سهام، به منظور اطلاع سهامداران بالقوه و بالفعل خود منتشر می كنند؛ مواردی چون سود تعلق گرفته به هر سهم، سرمایه جاری، قیمت سهم و انواع مختلف نرخهای رشد از جمله داده های كمی هستند كه بیانگر یا ترجمه ای از كیفیت عملكرد شركت مذكور هستند.
اندازه گیری عملكرد هر بنگاه اقتصادی، می تواند در تعیین موقعیت فعلی بنگاه (میزان موفقیت در دستیابی به اهداف راهبردی و امثالهم)؛ حركت و جهت گیریهای آینده؛ و برنامه ها و فعالیتهای بهبوددهنده موثر باشد و اصولاً بدین منظور اجرا می شود. به جهت اهمیت موضوع اندازه گیری عملكرد، تاكنون روشها و نظامهای اندازه گیری مختلفی توسعه داده شده است كه از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره كرد:
۱ - سیستم كارتهای امتیازی متوازن كه در قسمت گذشته این مجموعه به آن اشاره شد.
۲ - سیستم های اندازه گیری ماهانه كه برحسب مورد، در آنها مواردی چون درآمدها، سود، ارزشهای دفتری، پیشرفت پروژه ها، تعداد مناقصه های برنده شده، ارقام مربوط به كاركنان، معضلات سازمانی و چگونگی حل آنها، تعامل با مشتریان، روندهای مختلف شركت اندازه گیری می شود.
۳ - چارچوب ارزیابی جایزه كیفیت بالدریج (BALDRIGE) كه سازمان را در هفت حوزه مرتبط با كیفیت سنجش می كند. هر حوزه امتیاز مربوط به خود را دارد كه جمع این امتیازها در بهترین حالت به عدد ۱۰۰۰ مـــــی رسد. معیارهای ارزیابی بالدریج، به عنوان یكی از معتبرترین جایزه های كیفیت در دنیا است.
۴ - مدل EFQM كه به منظور ارزیابی سرآمدی سازمان و منطبق بر جایزه كیفیت موسسه اروپایی مدیریت كیفیت است و به لحاظ شهرت با مدل بالدریج همسانی می كند.
۵ - سیستم ارزیابی TEAM-SD كه مبتنی بر ارزیابی شركت از جهات راهبردی برشمرده در قسمت پیشین این مجموعه است. این مدل بسیار شبیه به مدلBSC ، معیارهای زیر را برای ارزیابی عملكرد شركت در نظر می گیرد:
▪ منظر داخلی شركت : - منظر شركت؛ - فرهنگ شركت.
▪ كاركنان : - وجود تیمهای خودمختار؛ - نظام ارزشیابی عملكرد كاركنان و اهدای پاداش.
▪ سیستم :- بهبود مداوم فرایندهای سازمانی؛ - وجود شرایط سازمان یادگیرنده. ایجاد تمایز و نفوذ در بازار: - نوآوری در محصولات و خدمات ارایه شده؛ - تعهد در پاسخگویی به نیازها و شكایات مشتری.
▪ منظر خارجی شركت : - شناخت از مشتریان و خواسته های آنها؛ - شناخت از رقبا توانمندیهای ایشان.
عملكرد مدل به این ترتیب است كه با تخصیص ۱۰۰ امتیاز برای هریك از حوزه های راهبردی بالا (۵۰ امتیاز برای هر زیربخش) به ارزیابی عملكرد شركت در این موارد پرداخته می شود. تخصیص امتیاز معمولاً توسط مدیریت عالی و اجرایی (در بخشهای مختلف شركت) صورت می گیرد. در هر حوزه راهبردی، امتیاز ۹۰ به بالا نشان دهنده بهینه كاركردن و امتیاز ۸۰ تا ۹۰ نشان دهنده قابل اتكاء بودن آن مورد برای رقابت در بازار است. امتیاز ۶۰ تا ۸۰ به معنی آن است كه شركت در آن حوزه در حال یادگیری و بهبود است. امتیاز ۴۰ تا ۶۰، صرفـــاً به معنای اداره كردن آن حوزه ها تلقی می شود. امتیاز ۲۰ تا ۴۰ ، بیانگر آن است كه فرایندهای مربوط به آن حوزه به صورت حداقلی، در جریان است و بالاخره امتیاز زیر ۲۰، نشان از بحرانی بودن اوضاع در آن حوزه دارد! در یافته های این ارزیابی كه معمولاً از طریق پرسشنامه حاصل می شود، معیار خوبی برای بازمهندسی راهبردها و فعالیتهای شركت است.

منبع:
EISNER, HOWARD (۲۰۰۰) REENGINEERING YOURSELF AND YOUR COMPANY. NORWOOD, MASSACHUSETTS: ARTECH HOUSE.
ترجمه : مریم میرهادی فرد، سیدكیانوش كلانتر

منبع : ماهنامه تدبیر